بزرگنمايي:

راه ترقی - شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
خبر غیررسمی که از دیدار محرمانه وزیر خارجه ایران با یک سناتور آمریکایی در مونیخ آلمان منتشر شده ‌بود، سه‌شنبه‌شب و چهارشنبه‌صبح به‌طور رسمی از سوی مقامات دو طرف تأیید شد. کریس مورفی، سناتور دموکرات ایالت کانتیکت آمریکا، سه‌شنبه‌شب در حساب توییتر خود ضمن ارائه گزارش سفرش به مونیخ هم‌زمان با برگزاری نشست امنیتی مونیخ، تأیید کرد در میان دیدارهایش در حاشیه این نشست، با محمدجواد ظریف که از دیگر میهمانان این نشست بوده نیز دیدار و گفت‌وگو داشته‌ است. سخنگوی وزارت خارجه ایران و شخص وزیر نیز دیدار با این سناتور را تأیید کردند.
این خبر را اولین‌بار «فدرالیست» منتشر کرده ‌بود. در گزارش این رسانه آمریکایی، این خبر از منبعی نقل شده‌ بود که اطلاعات را از اعضای هیئت فرانسوی دریافت کرده ‌بود. یک مقام وزارت خارجه آمریکا در زمان انتشار اولیه خبر به این رسانه گفته‌ بود این نهاد، اطلاعی از چنین دیداری ندارد. گزارش فدرالیست همچنین مدعی بود مورفی در این دیدار تنها نبوده و اعضای دیگری از کنگره را نیز همراه داشته ‌است. انتشار این خبر، موجی از واکنش‌های منفی و حملات را میان حامیان دولت ترامپ، جمهوری‌خواهان و مخالفان ایران به همراه داشته ‌است؛ تا جایی که برخی ازجمله رئیس‌جمهور آمریکا، مورفی را به نقض قانون متهم کرده‌اند. جو رسانه‌ای ایجادشده البته احتمالا باعث جهشی جدی در شهرت این سناتور آمریکایی در صحنه سیاسی آمریکا و شناخته‌شدن بیشتر او در میان افکار عمومی نیز بشود.
نکته شایان توجه درباره این دیدار، این است که ایالات متحده در ماه‌های اخیر، در چند قدم، ابتدا محدوده حرکت ظریف در سفرهایش را محدود کرد و در آخرین مرحله نیز حاضر به صدور ویزا برای حضور او در جلسه شورای امنیت سازمان ملل نشد تا عملا پای وزیر خارجه ایران را از آمریکا بریده باشد. حال در چنین شرایطی، دیدار یک سناتور دموکرات با او در سفری به مونیخ را می‌توان برخلاف خواست مقامات دولت آمریکا در این زمینه و به‌نوعی ناکامی این تلاش دید. این دیدار در میانه اوج‌گیری تنش‌های بین دو کشور، اهمیت جایگاه شخص ظریف به‌عنوان دیپلماتی شناخته‌شده در واشنگتن و حفظ و برقراری تعامل با او را در صحنه سیاسی ایالات متحده به تصویر می‌کشد.
‌ گزارش مورفی: حرف‌نزدن با دشمنان کار خطرناکی است
سناتور مورفی یکی از اعضای کنگره است که در شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه توییتر، نقدهای بسیاری به سیاست خارجی دولت ترامپ و به‌طور خاص سیاستش در قبال ایران وارد می‌کند؛ تا حدی که شاید نام او در رسانه‌های ایران به اندازه رهبران حزب دموکرات یا حتی بیش از آنها مطرح شده‌ باشد. او که گزارش مفصل سفر خود را در وب‌سایت مدیوم منتشر کرده‌ بود، ضمن هم‌رسانی آن در توییتر نوشت: «با وزیر خارجه ایران در مونیخ دیدار کردم. حرف‌نزدن با دشمنان کار خطرناکی است؛ به‌خصوص در میانه چرخه‌ای از افزایش تنش». مورفی همچنین در خلاصه‌ای از گفت‌وگویش با ظریف، درباره کنترل نیروهای نیابتی ایران در عراق، شهروندان آمریکایی بازداشت‌شده در ایران و مسئله یمن صحبت کرده‌ است. مورفی در آنچه توضیح دلیل تصمیم خود به این دیدار به نظر می‌رسید، ادامه داد: «کنگره شاخه‌ای است که [در ساختار حکومتی] جایگاه برابری با قوه مجریه دارد؛ ما هم سیاست خارجی تعیین می‌کنیم». این سناتور دموکرات همچنین گفت: «بسیاری از ما در طول سال‌ها و در دوران‌ اوباما و ترامپ، با ظریف دیدار کرده‌ایم. با اینکه هیچ‌کس در کنگره نمی‌تواند با ظریف مذاکره کند یا پیام‌های رسمی دولت ایالات متحده را منتقل کند، مکالمه‌داشتن ارزش خودش را دارد». مورفی نقدی تلویحی نیز به ترامپ وارد کرد: «کاش رئیس‌جمهور ترامپ هم متوجه این ارزش بود؛ چون سیاست فعلی ما در بالابردن کور و غیرراهبردی تنش‌ها، تنها ایران را قدرتمندتر و خطرناک‌تر می‌کند و آمریکا را ضعیف‌تر و ناامن‌تر».
‌ دیدار در هتل محل اقامت ظریف
مورفی در گزارشی که منتشر کرده است، به توضیح بیشتر انگیزه‌هایش از این دیدار پرداخت. او نوشت محل این دیدار در هتل محل اقامت ظریف تعیین شده بود. سناتور دموکرات توضیح داد در این نشست دنبال این بوده که دریابد آیا واکنش ایران به ترور سردار سلیمانی به پایان رسیده یا نه. وی همچنین اشاره کرد که در مسئله یمن، دنبال «کمک» ظریف بوده ‌است و به او گفته حوثی‌ها نباید فرصت صلح را از دست بدهند. مورفی افزود با وزیر خارجه ایران درباره مالیات دودرصدی که حوثی‌ها برای کمک‌های انسان‌دوستانه اعمال کرده‌اند، صحبت کرده‌ است. به روایت مورفی، وزیر خارجه ایران از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده و سپس ضمن تأکید بر اینکه ایران حوثی‌ها را کنترل نمی‌کند، وعده داده در بازگشت به ایران پیگیر حل این مشکل شود.
مورفی در این گزارش به‌صراحت گفت پیش‌تر هم دیدارهایی با ظریف داشته ‌است. او گفت نمی‌تواند به نمایندگی از تمام دولت آمریکا به دیپلماسی مشغول شود؛ «تظاهر هم نمی‌کنم که در موقعیتی هستم که بتوانم چنین کنم، اما اگر ترامپ با ایران صحبت نمی‌کند، یکی باید این کار را بکند». وی افزود: «فقدان مکالمه، کشورها را در وضعیت گمانه‌زنی درباره نیات دشمنانشان قرار می‌دهد و حدس اشتباه می‌تواند به اشتباهاتی فاجعه‌بار منجر شود».
‌ سخنگوی وزارت خارجه ایران: این دیدارها بخشی از دیپلماسی عمومی است
سخنگوی وزارت خارجه ایران در توییتر بدون اشاره مستقیم به نام سناتور مورفی، دیدار ظریف با اعضای کنگره را تأیید کرد. سیدعباس موسوی سه‌شنبه‌شب در توییتر نوشت: «دکتر ظریف همواره گفته‌اند که با برخی اعضای کنگره آمریکا که از او درخواست ملاقات می‌کنند، دیدار و دیدگاه‌های ج.ا. [جمهوری اسلامی] ایران و واقعیات منطقه را تشریح می‌کند. این اقدامات بخشی از دیپلماسی عمومی است که شامل دیدار با نخبگان، مراکز فکری و مصاحبه و دیدار توجیهی با اصحاب رسانه‌ها نیز می‌شود».
‌ ظریف: اتفاق جدیدی نیست، 20 سال است با سناتورها دیدار می‌کنم
شخص وزیر خارجه ایران دیروز و بعد از جلسه هیئت دولت، در جمع خبرنگاران این خبر را تأیید کرد. ظریف توضیح داد: «برخی از کسانی که درخواست ملاقات می‌کنند، تعدادی از آنها خبرنگار، برخی اصحاب گروه‌های فکری و بعضی‌هایشان نمایندگان مجلس هستند. با اینها حسب فرصت و صلاحدید در راستای دیپلماسی عمومی و ارائه دیدگاه‌هایمان ملاقات می‌کنیم». وی افزود: «سناتورهای آمریکایی شاید از 20 سال قبل و بیشتر به دیدار من می‌آمدند و با آنها دیدار می‌کردم؛ زمانی که نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد و وزیر امور خارجه بودم». رئیس دستگاه دیپلماسی ایران تصریح کرد دیدار با سناتورها هیچ اتفاق جدیدی نیست. ظریف همچنین درباره واکنش مقامات آمریکایی به این خبر گفت: «این مسئله نشان‌دهنده این واقعیت است که چقدر ترامپ و پمپئو از اینکه یک سناتور آمریکایی بیاید و واقعیت‌ها را از زبان وزیر امور خارجه ایران بشنود، هراسان‌اند. آنها تلاش کردند با تحریم وزیر امور خارجه ایران اجازه ندهند صدای مردم ایران به مردم آمریکا برسد؛ اما غافل از این واقعیت هستند که وزیر امور خارجه ایران به عنوان یک فرد نیست بلکه نماینده مردم بزرگی است که این مردم بزرگ صدایشان را هر جور که شده است، به دنیا رسانده و ان‌شاءالله با مقاومت و تلاش‌شان این صدا را در آینده به دنیا مجددا خواهند رساند».
آخرین نمونه پیشین این دیدارها که رسانه‌ای و خبرساز شد، مربوط به دیدار ظریف با سناتور دایان فاینستین، دیگر عضو دموکرات سنا از ایالت کالیفرنیاست که اواسط بهار امسال رخ داد. آن زمان نیز ابتدا خبرنگاران گوشی فاینستین را در حالی که صفحه دفترچه تلفنش مربوط به ظریف در آن باز بود، دیدند و سپس دفتر این سناتور تأیید کرد در سفری که ظریف به آمریکا داشته، دیداری به صرف شام با او داشته‌ است. دفتر فاینستین همچنین اعلام کرد قبل از این دیدار به وزارت خارجه اطلاع داده‌ شده ‌است. فاینستین کمی بعد در اوایل تابستان و در زمان اعلام تحریم ظریف با انتشار بیانیه‌ای با اشاره به شناخت 15ساله‌اش از ظریف به عنوان دیپلماتی توانا، این اقدام دولت را یک اشتباه خواند.
‌ ترامپ: نمی‌توانم باور کنم
اشاره ظریف به واکنش‌های رئیس‌جمهور آمریکا و وزیر خارجه این کشور است. دونالد ترامپ با انتقاد از دیدار سناتور مورفی با وزیر امور خارجه ایران گفت این دیدار می‌تواند نقض قانون باشد. به گزارش ایسنا به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست، رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به سؤال خبرنگاران در این باره گفت: «من نمی‌توانم این مسئله را باور کنم. شنیدم که سناتور مورفی با ایرانی‌ها دیدار کرده است. آیا این حقیقت دارد؟ آیا چیزی هست که من باید آن را بدانم زیرا به نظر می‌رسد این اقدام نقض قانون لوگان باشد». قانون لوگان که ترامپ و بسیاری از حامیان دولتش و دیگر منتقدان اقدام سناتور مورفی، او را به نقض آن متهم می‌کنند، قانون فدرالی مصوب سال 1799 است که مذاکره بدون مجوز شهروندان آمریکایی با دولت‌های خارجی را که درگیر اختلافی با ایالات متحده هستند، جرم قلمداد می‌کند. در تاریخ آمریکا اما تنها دو بار در قرن نوزدهم، کسی به نقض این قانون متهم شده و هیچ‌کدام از این دو نفر نیز در نهایت مجرم شناخته نشده‌اند.
در عین حال خبرنگار حوزه امنیت ملی سی‌ان‌ان گزارش می‌دهد دفتر سناتور مورفی پیش‌تر درباره دیدار احتمالی با ظریف به وزارت خارجه اطلاع داده بوده‌ است. طبق این گزارش وزارت خارجه در پاسخ گفته‌ است سفارت ایالات متحده نمی‌تواند کمکی به برگزاری چنین نشستی کند.
‌ پمپئو: دموکرات‌ها در حال کمک به ایران و همدستی با آنها هستند
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز از این دیدار انتقاد کرد. به گزارش ایلنا به نقل از فری بیکن، پمپئو به خبرنگارانی که وی را در سفر به آفریقا همراهی می‌کردند، گفت: «دموکرات‌ها در حال کمک به ایران و همدستی با آنها هستند.» وی افزود: «اگر این دیدار انجام شده باشد، نمی‌دانم آنها چه گفته‌اند. امیدوارم که آنها (دموکرات‌ها) در پی تقویت سیاست خارجی آمریکا بوده باشند، نه سیاست خارجی خودشان». پمپئو همچنین درباره وزیر خارجه ایران گفت: «این فرد تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد. او وزیر خارجه کشوری است که یک هواپیما را ساقط کرد و هنوز جعبه‌های سیاه را تحویل نداده است. او وزیر خارجه کشوری است که 27 دسامبر (ششم دی‌ماه) یک آمریکایی را کشت. او وزیر خارجه کشوری است که بزرگ‌ترین حامی مالی تروریسم و بزرگ‌ترین حامی مالی یهودستیزی است».
‌ حفظ خطوط ارتباطی در اوج تنش
اما جنبه اهمیت دیگر این دیدار در سایه انتخاباتی معنا پیدا می‌کند که پاییز 99 در آمریکا برگزار خواهد شد. بسیاری از نگاه‌ها در زمینه رابطه ایران و آمریکا به احتمال شکست ترامپ و استقرار یک دموکرات در کاخ سفید است. گمانه‌زنی‌ها درباره تصمیمات احتمالی رئیس‌جمهور بعدی آمریکا در چنین شرایطی سوژه تحلیل‌ها و گفت‌وگوهای بسیاری از فعالان و ناظران حوزه دیپلماسی است. کاندیداهای دموکرات تابه‌حال در شعارهای انتخاباتی خود از تصمیم برای برقراری دوباره تماس‌های دیپلماتیک با ایران همانند دوران اوباما و حتی بازگشت بلافاصله به برجام سخن گفته‌اند. دیدار محرمانه این سناتور دموکرات با ظریف در کشوری ثالث، با وجود تحریم او و برخورد نظامی اخیر دو کشور، می‌تواند نشانه‌ای از رویکرد احتمالی این حزب به نوع تعامل با ایران، لااقل در دوران صدارت دیپلماتی مثل ظریف باشد. این دیدار رسانه‌ای‌شده در سایه دیدارهای مقاماتی مثل فاینستین و نیز دیدارهایی که گاه جان کری پس از دوران اوباما داشته ‌است، احتمالا به این معناست که در حزب دموکرات، هنوز رویکرد اوباما/کری در نحوه تعامل با ایران، رویکرد مطلوب به حساب می‌آید.