بزرگنمايي:
راه ترقی- هردو ویروس آنفولانزا و کرونا باعث عفونت تنفسی می شوند که می توانند
به خصوص برای افرادی که نقص در سیستم ایمنی دارند باعث مشکلات بسیار جدی
(مرگ) شوند. هرچند که کووید-19 نباید دست کم گرفته شود اما ویروس آنفولانزا
مشکل بزرگ تری محسوب می شود ولی به دلیل اینکه این ویروس مدت زمان زیادی
است که شناخته شده و رایج تر است، توجه کمتری به نسبت ویروس جدید کرونا، به
آن می شود. کووید-19 ترسناک است چون جدید است و ما اطلاعات زیادی در رابطه
با آن نداریم.
ویروس های جدید همیشه ترسناک هستند چون ما در برابر آن ها تقریبا بی
دفاع هستیم و واکسن لازم را نداریم. در حال حاضر اقدامات لازم برای درک و
توسعه راهبردهای پیشگیرانه برای مواجهه با کووید-19 در جریان است و با این
وجود هشدارهای پیشگیرانه جهانی برای جلوگیری از انتشار بیشتر این ویروس تا
ساخت واکسن، بسیار مهم است.
آیا می توان در این روزها که با شیوع کرونا ویروس مواجه هستیم به ورزش پرداخت؟ چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟ مجله
علوم ورزشی و سلامت در روزهایی که شیوع ویروس کرونا به یک بحران در دنیا
تبدیل شده به سراغ دکتر جفری وودز از دانشگاه ایلینوی رفته و درباره اثر
ورزش بر میزان مرگ و میر موش های آزمایشگاهی بر اثر آنفولانزا، سوالاتی را
مطرح کرده است.
مطالعات دکتر وودز روی اثرات تمرین بر سیستم ایمنی، زیست شناسی میکروب
ها و سالمندی، متمرکز بوده است. او در بین اولین پژوهشگرانی بوده که اظهار
کرده تمرین منظم می تواند اثر ضد-التهابی بر بدن داشته باشد و همچنین تمرین
منظم می تواند پاسخ سیستم ایمنی به واکسن آنفولانزا در افراد میان سال به
بالا را بهبود بخشد.
دکتر وایمو ژو ( Weimo Zhu ) از دانشگاه ویسکانسین-مدیسن به مصاحبه با دکتر وودز پرداخته است که در ادامه این مصاحبه را می خوانید:
دکتر ژو: لطفا خود را بیشتر معرفی کنید و به خوانندگان ما
بگویید که چه چیزی نظر شما را به تحقیق در زمینه ورزش و ارتباط آن به سیستم
ایمنی بدن جلب کرد؟
دکتر وودز: من در حال حاضر مسئول اجرایی و محقق دانشگاه ایلینویز هستم و
مدرک دکتری خودم را از دانشگاه کارولینا جنوبی دریافت کرده ام. همواره به
درک تاثیر ورزش بر سیستم ایمنی بدن علاقه مند بوده ام چراکه اطلاعات کمی در
این زمینه در آن دوران وجود داشت. در دهه 1980، ایمن شناسی تمرین
(exercise immunology)، رشته جدید در علم تمرین به حساب می آمد و با پیشرفت
علم در گذر زمان، اکنون اهمیت سیستم ایمنی برای عملکرد طبیعی بافت ها و
اندام ها و پاتوفیزیولوژی و تطبیق این سیستم با تمرین و ورزش، بیش از پیش
نمایان شده است.
دکتر ژو: لطفا درباره مطالعات معروف خود در رابطه با ورزش و آنفولانزا و یافته های این تحقیقات توضیح دهید.
دکتر وودز: در دهه 2000 ما چندین مطالعه روی موش ها و انسان ها با هدف
درک چگونگی تاثیر تمرین بر عفونت و واکسیناسیون انجام دادیم. در مطالعات
روی موش های آزمایشگاهی، دریافتیم که تمرین استقامتی با شدت متوسط
(Moderate) (30 دقیقه در روز) می تواند از مرگ موش ها در برابر آنفولانزا
جلوگیری کند. موش هایی که برای مدت طولانی تر (2.5 ساعت در روز) ورزش می
کردند، برخی از علائم بیماری آن ها تشدید شد اما میزان مرگ و میر آن ها
تفاوت معنی داری با گروه موش هایی که فعالیت نمی کردند را نشان نداد و این
نتیجه رسیدیم که تمرین متوسط می تواند اثرات مثبت و تمرین طولانی می تواند
اثرات منفی بر سلامت موش هایی که به آنفولانزا مبتلا شده بودند، داشته باشد
و به دلایل مشخص (اخلاقی) این آزمایش روی انسان ها صورت نگرفته است.
همچنین ما مطالعه دیگری انجام دادیم تا دریابیم که آیا 10 ماه ورزش
استقامتی منظم می تواند واکنش های مرتبط به واکسیناسیون آنفولانزا در افراد
میان سال به بالا که به دلیل ضعف سیستم ایمنی در خطر بیشتری قرار دارند را
بهبود بخشد یا خیر؟
ما دریافتیم که تمرین هوازی منظم و با شدت متوسط می تواند باعث بهبود
اثرات محافظتی ناشی از واکسیناسیون سالانه در افراد شود که می تواند باعث
حفظ سطوح آنتی بادی های محافظتی در تمام فصولی که آنفولانزا شایع است
(اسفند و فروردین) شود. بنابراین نتیجه گرفتیم که تمرین استقامتی منظم با
شدت متوسط می تواند یکی از راه های بهبود اثر محافظتی واکسیناسیون
آنفولانزا باشد و توصیه می کنیم که افراد هرسال از واکسن آنفولانزا،
استفاده کنند.
هردو ویروس آنفولانزا و کرونا باعث عفونت تنفسی می شوند که می توانند به
خصوص برای افرادی که نقص در سیستم ایمنی دارند باعث مشکلات بسیار جدی
(مرگ) شوند، هرچند که کووید-19 نباید دست کم گرفته شود اما ویروس آنفولانزا
مشکل بزرگ تری محسوب می شود ولی به دلیل اینکه این ویروس مدت زمان زیادی
است که شناخته شده و رایج تر است، توجه کمتری به نسبت ویروس جدید کرونا به
آن می شود؛ کووید-19 ترسناک است چون جدید است و ما اطلاعات زیادی در رابطه
با آن نداریم.
ویروس های جدید همیشه ترسناک هستند چون ما در برابر آن ها تقریبا بی
دفاع هستیم و واکسن لازم را نداریم. در حال حاضر اقدامات لازم برای درک و
توسعه راهبردهای پیشگیرانه برای مواجهه با کووید-19 در جریان است و با این
وجود هشدارهای پیشگیرانه جهانی برای جلوگیری از انتشار بیشتر این ویروس تا
ساخت واکسن، بسیار مهم است.
دکتر ژو: براساس مطالعات شما و پیشرفت های صورت گرفته در 15 سال
گذشته در زمینه ورزش و ایمنی شناسی، این سوال مطرح می شود که آیا مردم می
توانند در این دوران که با ویروس کرونا مواجه هستیم، ورزش کنند؟ اگر جواب
مثبت است، چه مواردی باید رعایت شود؟
دکتر وودز: ورزش کردن در این برهه خطری در پی ندارد. افراد نباید فقط به
دلیل اینکه یک ویروس جدید در محیط است، از اثرات سودمند ورزش روزانه غافل
شوند. با این وجود، چندین اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا لازم است.
اگر شما عادت به ورزش گروهی دارید، ممکن است بخواهید که از نزدیکی به فردی
که علائم و نشانه های بیماری را دارد، پرهیز کنید اما مشکل این است که
افراد ممکن است قبل از بروز علائم، به بیماری مبتلا شده باشند.
در برخی موارد گذاشتن ماسک هنگام تمرین می تواند راهی برای کاهش این خطر
باشد. بسیار مهم است که وقتی با وسایل ورزشی که در باشگاه ها یا پارک ها
موجود هستند، کار می کنید، قبل و بعد از استفاده آن ها را ضدعفونی کنید. پس
از پایان ورزش، حتما دست ها را با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه شست
وشو دهید. محلول های ضد عفونی کننده دست (با حداقل 60 درصد الکل) می توانند
مورد استفاده قرار گیرند اما مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا اخطار
داده است که این محلول ها برای پاک کردن همه میکروب ها مفید نیستند.
این راهبرد نه فقط در این زمان، بلکه باید همیشه مورد استفاده قرار
گیرد. همچنین توصیه می شود که اگر امکان ضدعفونی کردن دست ها وجود ندارد،
با دست ها، صورت و گردن را لمس نکنید تا زمانی که شست وشو داده شوند.
در حال حاضر می دانیم که ویروس کرونا از طریق ذرات موجود در تنفس فرد
بیمار یا تماس مستقیم با آن ها، انتقال می یابد و راه اصلی انتقال ویروس
کرونا از طریق تماس نزدیک با فرد بیمار و به ویژه از طریق سرفه یا عطسه به
سمت فرد دیگر است که در فاصله یک تا 2 متری قرار دارد.
دکتر ژو: آیا این توصیه های ورزشی برای افراد کم تحرک هم قابل استفاده است؟
دکتر وودز: شروع به ورزش یا تمرین کردن برای افراد کم تحرک بی خطر است،
هرچند توصیه های پزشکی درباره افراد مسن و افراد دارای بیماری های جانبی و
مشکلات ارتوپدی باید در نظر گرفته شود. همان طور که بیان کردم، اقدامات
پیشگیرانه از ابتلا به ویروس، باید انجام شود و هرچیزی که احتمال برخورد
شما با فرد مبتلا را افزایش می دهد یا سیستم ایمنی شما را به خطر می
اندازد، خطر ابتلا را بالا خواهد برد.
اگر شما فرد کم تحرکی هستید بهتر است در ورزش زیاده روی نکنید. تحقیقات
پیشنهاد می کنند که تمرین شدید یا طولانی برای فردی که آمادگی لازم جسمانی
را ندارد، می تواند عملکرد سیستم ایمنی را کاهش دهد، بنابراین افراد کم
تحرک این توصیه را در نظر داشته باشند.
دکتر ژو: آیا افرادی که به آنفولانزا یا سارس یا کووید-19 مبتلا شده اند می توانند ورزش کنند؟
دکتر وودز: افراد می توانند با علائم خفیف سیستم تنفسی (آبریزش بینی،
تورم سینوس یا گلو درد خفیف) ورزش کنند. با این وجود توصیه می شود که اگر
علائمی نظیر گلودرد شدید، بدن درد، تنگی نفس، خستگی عمومی، سرفه خشک یا تب
وجود دارد از ورزش کردن پرهیز شود. به علاوه وقتی این علائم وجود دارد باید
حتما به پزشک مراجعه کنید. به طور معمول دوره بازیابی عفونت های تنفسی به
2 الی سه هفته زمان نیاز دارد که در این مدت سیستم ایمنی بدن سلول های تی
سایتوتاکسیک برای پاکسازی ویروس از سلول های عفونی را تولید می کند. بعد از
این دوره زمانی و هنگامی که علائم برطرف شدند، می توان مجددا تمرین منظم
را با شدت کم آغاز کرد.
دکتر ژو: در حالی که بیشتر مطالعات تاثیر برنامه تمرینی بلند
مدت (8 تا 12 هفته) بر سیستم تمرینی را بررسی کرده اند، مطالعه دیگری نیز
وجود دارد که نشان می دهد که حتی یک جلسه تمرین می تواند عملکرد سیستم
ایمنی فرد را بهبود بخشد. بنابراین سوال این است که آیا می توان با یک جلسه
تمرین، به سرعت به مزیت مورد نظر رسید؟
دکتر وودرز: من معتقدم که حتی یک جلسه تمرین نیز می تواند مفید باشد اما
انجام تمرین منظم، مزیت بیشتری دارد. تغییرات مولکولی و سلولی در دقایق
ابتدایی شروع تمرین یا فعالیت جسمانی، آغاز می شوند. به همین دلیل است که
هم اکنون مطالعات زیادی به موضوعاتی مثل مدت زمان نشستن، فعالیت بدنی و
فواصل استراحتی، با هدف ارتقا سلامت، می پردازند. عقیده قدیمی وجود دارد که
ورزش باعث ایجاد واکنش جنگ یا گریز (به دلیل ترشح هورمون های استرس) می
شود که سلول های ایمنی را به حرکت درمی آورد تا آماده مقابله با عفونت یا
چالش های غیرعفونی محتمل که با فعالیت ورزشی به وجود می آیند، شوند. این
عقیده با نگرش امروزی که ورزش باعث آسیب های ریز می شود، مطابقت دارد.
دکتر ژو: به نظر می رسد که بیشتر مطالعات به این نتیجه رسیدند
که برای اثربخشی ورزش بر سیستم ایمنی، شدت فعالیت باید متوسط باشد. با این
وجود، کمپبل (Campbell) و ترنر (Turner) پس از انجام تحقیق خود اشاره کردند
که ورزش با شدت بالا هیچ اثر منفی بر سیستم ایمنی ندارد. به نظر شما برای
اینکه ورزش اثر مثبتی بر سیستم ایمنی داشته باشد، باید با چه شدتی انجام
شود؟
دکتر وودز: آزمودنی های تحقیق کمپبل و ترنر افرادی بودند که آمادگی
جسمانی بالایی داشتند و به تمرینات استقامتی طولانی و تمرینات با شدت بالا،
عادت داشتند. اگرچه من اعتقاد دارم که تحقیق آن ها یافته های ارزشمندی را
در جمعیت ورزشکاران حرفه ای در اختیار ما قرار می دهد، اما از طرف دیگر
مطالعاتی که در آن ها، آزمودنی های کم تحرک مجبور به انجام ورزش با شدت
بالا شده بودند، نتایج متفاوتی را به ما نشان می دهند.
مطالعات کمی دراین زمینه به دلیل رعایت اخلاق در پژوهش و حفظ ایمنی و
نیاز به کنترل دقیق متغیر های درگیر در عفونت ها، وجود دارد. بهترین
مطالعات، آن هایی هستند که به کنترل ورزش و بیماری عفونی در افراد می
پردازند. انجام این گونه مطالعات روی انسان ها به دلیل ملاحظات اخلاقی
دشوار است و تقریبا پذیرش آن ها توسط داوران مقاله، غیرممکن است.
مطالعات روی حیوانات می تواند اطلاعات با ارزشی در این زمینه در اختیار
ما قرار دهد. بر این اساس مطالعات بسیاری وجود دارند که نشان می دهند که
تمرین طولانی یا تمرین با شدت بالا می تواند احتمال بروز عفونت را بالا
ببرد. این مطالعات با نتایج پژوهش کمپبل و ترنر مغایرت دارند. با این وجود،
مثل تمام مطالعات روی حیوانات، محدودیت هایی مثل تفاوت در گونه حیوان،
فشار وارده بر اثر تمرین، نوع پاتوژن و زمان بندی تمرین، در رابطه با عفونت
وجود دارد که باید قبل از رسیدن به یک پاسخ قطعی، در نظر گرفته شوند.
دکتر ژو: در حالی که اکثر مطالعات روی تاثیر ورزش هوازی بر
عملکرد سیستم ایمنی، متمرکز شده اند، اما اخیرا بر اساس برخی مطالعات به
این نتیجه رسیده اند که تمرینات مقاومتی و تمرینات بدن-ذهن شامل تای چی و
یوگا نیز می توانند عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشند. نظر شما درباره این
تمرینات چیست؟
دکتر وودز: تحقیقاتی اخیرا به تعیین نقش تمرین مقاومتی و تمرین تناوبی
با شدت بالا بر پارامتر های مختلف سیستم ایمنی پرداخته اند. برداشت من این
است که همچنان مطالعات کمی انجام شده است، بنابراین رسیدن به پاسخ قطعی
دشوار است.
در سال 2007 در یک مطالعه نشان دادیم که پنج ماه تمرین تای چی می تواند
بر بهبود پاسخ سیستم ایمنی به واکسیناسیون در افراد میان سال به بالا مفید
باشد. ما افزایش معنی داری در مقدار و ماندگاری پاسخ های آنتی بادی در
سیستم ایمنی آزمودنی هایی که به تای چی می پرداختند نسبت به گروه کنترل،
مشاهده کردیم. در یک مطالعه مروری درباره اثرات یوگا، اشاره شد که یوگا می
تواند اثرات مثبتی برای کسانی که از بیماری های التهابی رنج می برند، داشته
باشد.
دکتر ژو: شما در زمینه ورزش و عملکرد سیستم ایمنی بدن، پیشتاز
بوده اید، امکان دارد که به سوالاتی اشاره کنید که هنوز پاسخی برای آن ها
یافت نشده است، به این امید که محققان جوان بتوانند به پاسخ این سوال ها
دست یابند.
دکتر وودز: اگرچه پیشرفت های زیادی در زمینه درک تاثیر ورزش بر سیستم
ایمنی صورت گرفته است، اما همچنان سوالات زیادی باقی مانده است. چالش مهم
این است که ما تا حدودی درباره این سوالات اطلاعات داریم اما محدودیت های
آزمایش روی انسان ها و کمبود نمونه های حیوانی مناسب، پیشرفت در این زمینه
را کند کرده است.