بزرگنمايي:

راه ترقی- دکتر محمد قدیری  با بیان این که بانک ژنتیک برای مطالعات ژنتیکی و اپی‌ژنتیک حدود 10 سال است که در بیمارستان روانپزشکی ایران  راه‌اندازی شده است، اظهار کرد: با همکاری مشترک همکاران ما در بیمارستان‌های روانپزشکی ایران و برخی همکاران از خارج از کشور مقالات متعددی هم از داده‌های این بانک استخراج شده است.

عضو هیئت علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره روند ذخیره اطلاعات ژنتیکی در این بانک، گفت: تا به امروز با توجه به اعتباراتی که داشتیم، نمونه‌هایی از بزاق دهان گروهی از بیماران مختلف روانپزشکی را به عنوان منبع دی‌ان‌ای در کیت‌هایی ذخیره کردیم. این کیت‌ها از کانادا وارد شده‌اند و در آن‌ها داده‌های ژنتیکی بیماران اسکیزوفرنیا، افسردگی، اختلال دو قطبی، اختلال وسواس، بیماران مصرف‌کننده متامفتامین ذخیره شده‌اند. در این بانک، مخزنی از داده‌های ژنتیکی مربوط به بیماری‌های مختلف را داریم که می‌شود بر روی آن‌ها مطالعاتی انجام داد.

وی درباره حجم این داده‌های ژنتیکی گفت: برای برخی از بیماری‌ها، داده‌های 30 بیمار در این بانک ذخیره شده است و همین میزان برای مطالعات نیز کافی است. برای برخی دیگر از بیماری‌ها نمونه‌ها به 60 می‌رسد. به طور کلی بر اساس پیشنهاد اپیدمیولوژیست‌ها تعداد نمونه‌ها مشخص می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این سوال که آیا به کمک این یافته‌های حاصل از تحقیقات بر روی داده‌های این بانک می‌توان از بروز بیماری‌های روانپزشکی جلوگیری کرد، گفت: بیماری‌های روانپزشکی بقدری پیچیده است که نمی‌توان به آسانی و به همین زودی پیش‌بینی کرد که با داده‌ها و مطالعات ژنتیکی بتوان از بروز بیماری‌های ژنتیکی جلوگیری و یا آن‌ها را درمان کرد. به طور کلی سوالاتی که ما جواب‌های آن‌ها را در روانپزشکی می‌دانیم، بسیار اندک است و سوالاتی که برای آن‌ها در حال حاضر پاسخی نداریم، بسیار زیاد است.

قدیری افزود: داده‌های ما در حوزه‌ روانپزشکی در زمینه‌های مولکولی، ژنتیک و علائم شناختی بسیار اندک است، چون علم روانپزشکی بسیار پیچیده‌تر از علوم دیگر است؛ زیرا به طور مثال اگر کسی بیماری قلبی داشته باشد، قلب در دسترس پزشک است و می‌تواند آن را بررسی کند. انواع و اقسام روش‌های اندازه‌گیری کارکردهای قلبی وجود دارد و به کمک آن‌ها می‌شود عملکرد این عضو را بررسی کرد. اما قسمت روان مغز قابل دسترسی نیست، یعنی نمی‌توان به روان دسترسی پیدا کرد. روان بسیار پیچیده است و ناشناخته‌های ما از این حوزه بسیار است. راه‌اندازی این بانک‌ها و فعالیت‌های تحقیقاتی می‌تواند گام کوچکی باشد برای این که شاید در آینده بتوان ژن‌های بیماری‌های روان را تاحدودی شناخت. بیماری‌های روانپزشکی یک ژن خاص ندارند، برای این که یک بیماری روانپزشکی ایجاد شود، ممکن است 10 یا 20 ژن با یکدیگر تعامل کرده باشند. به همین دلیل هدف از تاسیس این بانک این بوده که دانش روانپزشکی در حوزه ژنتیک و اپی‌ژنتیک گسترش یابد.

این استاد دانشگاه با بیان این که مشکل فعلی ما در خصوص این بانک، دو عامل است، گفت: جذب اعتبار لازم برای گسترش بانک و نیز تهیه کیت‌های مرتبط به‌دلیل قطع روابط بین دانشگاهی و شرکت‌های دارویی که به علت تحریم‌ها رخ داد، مشکل فعلی ما در خصوص این بانک است.

قدیری در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه تهیه و نگهداری نمونه‌ها هزینه‌بر است؛ اما همچنان امکان استفاده محققان مختلف از داده‌های این بانک  فراهم است. اعتبارات این بانک را معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایران تامین می‌کرده است. البته مشکل دیگری که پیش آمد و نقش کلیدی در متوقف شدن فعالیت‌های این بانک داشت، این بود که با افزایش قیمت دلار و تحریم‌ها، رفت‌وآمدهای محققان کم شد. در گذشته ما رابطه بسیار خوبی با دانشگاه‌های آمریکایی داشتیم، ولی با شروع تحریم‌ها این رابطه خیلی کم شد و به طور کلی تبادل اطلاعات میان دانشگاه‌های ایرانی و خارجی کاهش یافت.