بزرگنمايي:
راه ترقی - گجت نیوز / ناپدید شدن ماه پدیده عجیب و رمزآلودی مربوط به سال 1110 بعد از میلاد بوده که بر اساس اسناد تاریخی، دلیل اصلی آن هیچ وقت مشخص نشد؛ به نظر می‌رسد که این اتفاق دلیلی بسیار منطقی‌تر و ساده‌تر از آنچه تصور می‌شد، داشته است
ناپدید شدن ماه در 900 سال پیش موضوعی بوده که به تازگی مورد توجه برخی محققان قرار گرفته و بعد از گذشت چندین قرن از وقوع این پدیده، اخیرا دلیل اصلی اتفاق مورد نظر مشخص شده است. در بررسی این موضوع با ما همراه باشید.
بر اساس اسناد موجود، سال 1110 بعد از میلاد در انگلستان دوره قرون‌وسطی سالی فاجعه‌بار بود؛ در آن زمان گفته شده که بارش شدید باران محصولات کشاورزی را تخریب کرده بود و در کنار قحطی‌های گوناگون، به نظر می‌رسد که یک شب در ماه می، ماه به کلی از آسمان ناپدید شد!
در سندی که با نام تاریخچه پیتربورو (Peterborough Chronicle) شناخته می‌شود، یک نویسنده ناشناس نوشته که در پنجمین روز ماه می سال 1110 ماهی درخشان و پرنور بعد از غروب آفتاب در آسمان پدیدار شده بود، اما با گذشت زمان، کم‌کم نور ماه کمتر شد و پس از مدت کوتاهی اثری از قمر زمین در آسمان باقی نماد. این رویداد ناپدید شدن ماه تا صبح روز بعد ادامه داشت.
ناپدید شدن ماه در سال 1110 بعد از میلاد
اما برخی جزئیات سند مورد نظر باعث جالب‌تر شدن ماجرا شده است؛ به عنوان مثال می‌دانیم که آسمان آن شب ابری نبوده، چرا که نویسنده در مورد درخشش ستاره‌ها در تاریخچه پیتربورو نوشته بود و همچنین، جزئیاتی که به ماه‌گرفتگی مربوط می‌شوند هم در این پدیده وجود نداشته‌اند. در صورت وقوع ماه‌گرفتگی هاله نورانی اطراف قمر زمین به رنگ مسی می‌شد، اما در سند موجود گفته شده که محل دیده شدن ماه در آسمان آن شب همانند تکه‌ای تاریک از آسمانی پرستاره بوده است.
با این تفاسیر دلیل ناپدید شدن ماه در سالی که پر از بلا بوده، چه می‌تواند باشد؟ محققان در مقاله‌ای که ژورنال “Scientific Reports” آن را در 21 آوریل منتشر کرد، دلیل وقوع این رویداد و همچنین باران‌های شدید فصل تابستان را به یک موضوع ارتباط داده‌اند؛ آتش‌فشان!
در مقاله مورد نظر گفته شده که ذرات فوق‌العاده ریز آئروسل ناشی از فوران آتش‌فشان‌ها می‌توانند به ارتفاع بالایی بروند و چنین پدیده‌ای مدت‌هاست که در اسناد تاریخی گوناگون مورد توجه کاتبان قرار گرفته است؛ از طرف دیگر بررسی دقیق بقایای خاکسترهای به جا مانده در منابع باستانی یخ‌های زمین نشان می‌دهد که آئروسل‌های مورد نظر در بین سال‌های 1108 تا 1110 بعد از میلاد، از آتش‌فشان‌های فعالی در اروپا یا آسیا بیرون زده‌اند.
محققان گفته‌اند که در بین سال‌های مورد نظر تعداد زیادی فوران در فاصله‌های کم از هم رخ داده‌اند و این امکان وجود دارد که حجم عظیمی از خاکستر به واسطه فوران‌ها به ارتفاعات بسیار بالا رفته و برای سال‌ها در آسمان مناطق مختلف زمین در حرکت بوده‌اند. البته تاریخ‌نگاران آن زمان به صورت بسیار پراکنده به وقوع فعالیت‌های آتش‌فشانی اشاره کرده‌اند.
تغییرات آب و هوایی و کاوش یخ‌های قطبی
از طرف دیگر محققان در مقاله منتشر شده اظهار کرده‌اند که ذرات آئروسل آتش‌فشانی این توانایی را دارند تا تابش ماه را به کلی مختل کنند و در عین حال از درخشش برخی ستاره‌ها در آسمان شب جلوگیری نکنند. به علاوه، این احتمال وجود دارد که برخی فوران‌ها و به خصوص فورانی که در سال 1108 در ژاپن رخ داد، باعث ناپدید شدن ماه و همچنین تغییر آب و هوای زمین شده باشد. به احتمال قوی این تغییرات باعث سردتر و مرطوب‌تر شدن هوا و بارش‌های شدید باران شده‌اند.
برای نتیجه‌گیری‌های اخیر، دانشمندان به سراغ هسته‌های یخی قطب جنوب و گرینلند در نزدیکی قطب شمال رفتند؛ این هسته‌ها به شکل لوله‌هایی از یخ‌های باستانی هستند که محتویات آن‌ها اطلاعات ارزشمندی را در مورد وضعیت اتمسفر زمین در قرن‌های پیش دارند. بررسی لوله‌ها نشان داد که آئروسل‌های سولفات (از مواد فوران‌های آتش‌فشانی) در نمونه‌های مربوط به سال‌های 1108 تا 1110 بعد از میلاد افزایش یافته‌اند؛ این مسئله نشان دهنده فعالیت‌های آتش‌فشانی زیاد در بین این سال‌هاست.
همچنین گواه دیگری برای ارتباط ناپدید شدن ماه و خاکستر مواد مذاب زمینی، حلقه تنه درختان اروپای غربی بوده است؛ بررسی‌ها نشان می‌دهند که حلقه‌های مربوط به سال 1109 در شرایط محیطی سخت، سرمای غیرمعمول و رطوبت بالای هوا شکل گرفته‌اند. این حلقه‌ها به تناسب شرایط آب و هوایی دچار تغییر ضخامت می‌شوند و از طرف دیگر، مواد مشابهی از تغییرات آب و هوایی به واسطه فوران آتش‌فشان‌ها در تاریخ به ثبت رسیده‌اند.
فعالیت کوه ژاپنی
به علاوه اسناد پیتربورو، در 13 سند مجزای دیگر که مربوط به دهه اول قرن دوازدهم میلادی بودند، در مورد وضعیت بد آب و هوایی و تخریب محصولات کشاورزی و قحطی‌های گوناگون نوشته‌هایی وجود دارد. محققان گفته‌اند که هنوز منبع اصلی فوران‌هایی که باعث اتفاقات 9 قرن پیش شدند، مشخص نشده، اما فوران کوه آساما (Asama) ژاپن در آن دوره بیشتر از بقیه فوران‌ها در اسناد تاریخی مورد توجه قرار گرفته است.
بر اساس دفتر خاطرات یکی از سیاست‌مداران ژاپن که بین سال‌های 1062 و 1141 نوشته شده، فوران کوه آساما در مرکز ژاپن، از آگوست سال 1108 شروع شد و تا اکتبر همان سال ادامه داشت. مقام سیاسی مورد نظر در خاطراتش نوشته که فوران آن سال همانند وارد کردن آتش در آسمان بود و زمین‌های اطراف کوه هم کاملا تخریب شده بودند؛ می‌توان احتمال داد که افزایش آئروسل‌های سولفات در یخ‌های قطبی و ناپدید شدن ماه در دو سال بعد از فوران هم به خاطر فعالیت‌های کوه آساما رخ داده‌اند.
البته در مقاله منتشر شده به فعالیت‌های کوهی ناشناس در نیمکره جنوبی زمین در سال 1108 هم اشاره شده است؛ با این تفاسیر محققان اعلام کرده‌اند که با وجود غیر مستقیم بودن مدارک ارائه شده برای نتیجه‌گیری مورد نظر، وقوع فوران‌های شدید منطقی‌ترین نتیجه‌ای بوده که برای اتفاقات عجیب سال 1110 میلادی در غرب اروپا می‌توان ارائه داد.