بزرگنمايي:

راه ترقی- محمدجعفرکبیری معاون وزارت تعاون در ادامه این یادداشت می نویسد: با شکل‌گیری فضای رقابت سرمایه‌داری و عدم پایبندی بنگاه‌های سودمحور به مناسبات قانونی و اخلاقی و ورود آنها به فرآیندهای پیچیده و پنهانی که حقوق شهروندی، بویژه شهروندان طبقات غیرمرفه جامعه را تهدید می‌کرد، شرکت‌های تعاونی بر اساس مبانی دموکراتیک شکل گرفتند و بدین ترتیب، شفافیت که آن روی دموکراسی است، به عنوان مفهومی کلیدی در بیانیه هویت تعاونی‌ها قرار گرفت. در بیانیه بین‌المللی هویت تعاونی که آخرین نسخه آن در سال 1995 در مجمع عمومی اتحادیه بین‌المللی تعاون به تصویب رسید...

از جمله ارزش‌های حاکم بر عملکرد تعاونی‌ها عبارتند از صداقت (honesty) و شفافیت (openness)؛ بدان معنا که اعضای تعاونی‌ها، به واسطه اصل نظارت دموکراتیک بر عملکرد مدیریت تعاونی، در جریان کلیه فعالیت‌های تعاونی قرار می‌گیرند و مسئولیت عملکرد تعاونی را می‌پذیرند. بنابر همین ضرورت ذاتی، ملاحظه می‌شود که سیستم حسابداری تعاونی‌های واقعی، عموماً شفاف‌تر و واقعی‌تر از سایر بنگاه‌های تجاری بوده و حسابرسی آنها به مراتب آسان‌تر است.

اما مابه‌ازای صداقت و شفافیت برای بنگاه‌های تعاونی در عرصه کسب و کار چیست؟ در تعاونی‌های واقعی، شفافیت عملکرد تعاونی که بر اساس آگاهی و مسئولیت کلیه اعضا است، امکان اعتماد جمعی را در بنگاه فراهم می‌سازد. این اعتماد جمعی، اهرمی مهم در تحقق حس تعلق مالکیت جمعی اعضا نسبت به تعاونی است و نهایتاً بنگاهی که اعضایش نسبت به آن حس مالکیت جمعی داشته باشند، نقشی کلیدی در پشتیبانی و تقویت عملکرد مدیریت آن بنگاه خواهند داشت.

این، یعنی ایجاد حس تعلق به بنگاه، چیزی است که اغلب بنگاه‌های تجاری غیر عضومحور، کمتر توانسته‌اند به آن دست یابند، هرچند در این راه اقدام به اتخاذ سیاست‌های مختلف از جمله سهامدار کردن کارکنان شرکت نموده‌اند. اما واقعیت آن است که در بنگاه‌های عضومحور، اعضا علاوه بر کاربران، مالکان جمعی تعاونی نیز هستند و تحت یک مدیریت ارزش محور، بخوبی می‌توانند در فرآیندی هم‌افزا، عملکرد تعاونی را پشتیبانی نمایند. در بحران مالی 1998 آسیا، مطالعات به عمل آمده نشان می‌دهد که بنگاه‌های تعاونی به واسطه همین فرآیند هم‌افزا، توانسته بودند تاب‌آوری بیشتری از خود در مقایسه با سایر بنگاه‌های تجاری نشان دهند.

توسعه تعاونی‌ها منجر به بازتوزیع عادلانه ثروت در اقتصاد می‌شود و همچنین بسترساز مناسبی برای توسعه رفاه اجتماعی از طریق مشارکت مردمی هستند. «نیاز مشترک» که مبنای تشکیل تعاونی‌هاست، الهام بخش استراتژی‌های بدیع و نوآورانه‌ای در اعضا و مدیریت ارزش‌محور نیز می‌باشد. تعلق مشترک و مسئولیت جمعی حاصل از شفافیت عملکرد، این امکان را فراهم می‌سازد تا اعضا و مدیریت برای حفظ و رشد تعاونی‌شان به راه حل‌های بدیع برسند، مثلاً وارد فضاهایی از کسب و کار شوند که برای معمولاً بنگاه‌های تجاری غیرتعاونی که عموماً بزرگ هستند، مقرون به صرفه نیستند. همچنین، در یک تحقیق بین‌المللی تطبیقی که در سال 2016 بین تعاونی‌ها و بنگاه‌های غیرتعاونی صورت گرفت، ملاحظه شد که تعاونی‌ها در مقایسه با غیرتعاونی‌ها 10 درصد بیشتر به نوآوری به عنوان سه اولویت اول خود تأکید دارند. این امر، با توجه به ماهیت ارزش‌محور تعاونی‌ها و استفاده از بازارهای خاص سرمایه به گونه‌ای که شرط استقلال‌شان را به خطر نیندازد و موارد دیگر، کاملاً منطقی به نظر می‌رسد.

سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون برای توسعه شفافیت از طریق توسعه دولت الکترونیک و حذف گره‌های فسادزا در بخش دولتی و غیردولتی از طریق نظارت هوشمند و مستمر اعضا طراحی و به بهره‌برداری رسیده است و همچنین مرکزی نوآوری نیز با هدف افزایش بهره‌وری تعاونی‌ها از طریق ارائه مشاوره کسب وکار و حمایت از R&D تعاونی‌ها و ایجاد فضای مشترک با شرکت‌های دانش بنیان و نوآور به منظور گذر از تعاونی‌های سنتی به تعاونی‌های مدرن و رقابت‌پذیر در هفت استان کشور راه‌اندازی شده است. توسعه شفافیت و نوآوری افق روشن اعتماد عمومی به کارکرد تعاونی‌ها است.