بزرگنمايي:

راه ترقی- دکتر علی ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل که به تازگی برای دیدار با رییس جمهور روسیه به مسکو سفر کرده بود، در گفت‌وگو با شبکه راشا تودی به سوالات درباره نقش ایران در منطقه و روابط تهران و مسکو پاسخ داد.

متن این گفت‌وگو بدین شرح است:

سوال: همان طور که می‌دانید نخست وزیر اسرائیل روز گذشته وارد روسیه شد و محمود عباس رهبر فلسطین نیز به روسیه آمده است. هیچ کدام از شما به طور رسمی از قبل دیداری هماهنگ نکردید. آیا این موضوع اتفاقی بود؟ و برنامه‌ها به طور اتفاقی با یکدیگر تداخل پیدا کرد؟

ولایتی: هیچ ارتباطی میان حضور من در کشور شما و حضور دیگر سرانی که نام بردید در اینجا وجود ندارد. من مستقل از اینها به روسیه آمدم تا با مقامات بلندپایه روس، در راس آنها رییس جمهور ولادیمیر پوتین دیدار کنم. من پیام رهبر معظم و رییس جمهور ایران را به پوتین منتقل کردم. این فرصتی بود که درباره مسائل مختلف از جمله روابط دو جانبه، همکاری‌های منطقه‌ای و همکاری بین‌المللی رایزنی داشته باشیم.

ما به اینجا آمده‌ایم تا درباره روابط با روسیه در رابطه با همکاری در سوریه رایزنی کنیم.

سوال: اکنون رسانه‌های غربی درباره مذاکرات سوریه اینگونه گزارش می‌دهند که ممکن است اتفاقی روی دهد، اما بسیاری از تحلیلگران در روسیه می گویند این موضوع در بسیاری از مواضع انجام گرفته است؛ به عنوان مثال نقش ایران در شرق و نقش آن در حملاتی که اکنون محدودتر شده است. می‌توان این طور برداشت کرد که ایران در حال حاضر نیز بخشی از آنچه آمریکا خواسته را انجام داده است.

ولایتی: حضور ما در سوریه هیچ ارتباطی با خواست آمریکا یا دیگر کشورهای غربی که دیپلماسی دیکته شده آمریکا را دنبال می‌کند، ندارد. ما براساس درخواست دولت مشروع دمشق و برای کمک به دولت و مردم سوریه در این کشور حضور داریم. ما از تمامیت ارضی سوریه حمایت و به دولت و مردم این کشور کمک می‌کنیم تا با گروه‌های تروریستی مبارزه کنند. خوشبختانه با کمک روسیه و برخی کشورهای دیگر بر بسیاری از مشکلاتی که دولت و مردم سوریه با آن مواجهند غلبه شد. ما قویا براین باوریم که جمهوری اسلامی ایران و روسیه باید به این حضور قانونی خود در سوریه برای حفظ این پیروزی ادامه دهند.

اگر ما و روسیه از سوریه خارج شویم آمریکا و متحدانش به تلاش‌هایشان برای حمایت از گروه‌های تروریستی ادامه می‌دهند و دمشق و دولت سوریه دوباره در وضعیت خطرناک قرار خواهند گرفت. ما نیز به طور مجدد در معرض خطر توسعه گروه‌های تروریستی قرار خواهیم گرفت. ما کماکان به عنوان مستشاران دولت سوریه در آنجا هستیم، چرا که مسئولیت اصلی دفاع از این کشور روی شانه‌های دولت سوریه قرار دارد.

سوال: همان طور که گفتید سیاست ایران و آمریکا هیچ ارتباطی با هم ندارد اما من می‌دانم که سوریه سعی می‌کند که با تمام سیاست‌های روی زمین هماهنگ باشد. آن هم به این دلیل ویژه مبنی بر این‌که تمام نیروهای خارجی به خصوص نیروهای روسیه که در سوریه قرار دارند از آن خارج شوند و سوریه امنیت‌شان را تامین کند. آیا ایران نیز این موضوع را به عنوان هدف نهایی در کشور می‌بیند.

ولایتی: مسکو دیپلماسی خود را دارد. ما نیز دیپلماسی خود را داریم ممکن است همکاری‌هایی میان طرفَ‌ها بر سر مساله‌ای وجود داشته باشد. اگر یک ارتباط ویژه میان روسیه و آمریکا است این به ما مربوط نیست. ما منافع خود را دنبال می‌کنیم و همچنین مایل به همکاری با کشور دوست یعنی روسیه هستیم بنابراین ما دیپلماسی مستقل خود در منطقه را دنبال می‌کنیم و تلاش داریم بدون درگیری به همکاری ادامه دهیم.

سوال: در خصوص عملکرد در جنوب سوریه یک پذیرش تاکتیکی وجود دارد؛ از طرفی میان روسیه و سوریه و از طرفی دیگر آمریکا . آنها از گروه‌هایی که پیش از این از آنها حمایت می‌کردند دیگر پشتیبانی نمی‌کنند. آیا شما می‌توانید از این عدم دخالت آمریکا تقدیر کنید؟ و اجازه می‌دهید که دولت روسیه کنترل منطقه را در دست بگیرد؟

ولایتی: ما مخالف هرگونه حضور آمریکا در منطقه‌مان هستیم. اگر آنها می‌خواهند به هژمونی و سیاست هژمونی خود در منطقه ادامه دهند ما مخالف برتری جویی آنها در منطقه‌مان هستیم. این کاملا قابل فهم است آمریکا تلاش می‌کند در منطقه ما حضور داشته باشد و زمانی که آنجا هستند تنها کاری که انجام می‌دهند یا نشان می‌دهند این است که گروه‌های تروریستی ایجاد می‌کنند. همچون خانم کیلینون در دورانی که در وزارت امور خارجه آمریکا بود. او خودش اذعان کرد که به ایجاد گروه‌های تروریستی در سوریه و ایران کمک کرده است. اگر شما به یاد بیاورید در آستانه انتخابات آمریکا ترامپ، کیلینون را متهم کرد که شما کسانی بودید که این گروه‌های تروریستی را ایجاد کردید.

سوال: بنابراین شما با اقای ترامپ موافق هستید؟

ولایتی: در این رابطه وی به دنبال آن بود که در انتخابات در برابر کیلنتون پیروز شود، اما زمانی که به قدرت رسید دقیقا همان دیپلماسی کلینتون را دنبال کرد.

سوال: آیا شما در زمینه‌ی دیگری با آقای ترامپ اشتراک نظر دارید؟

ولایتی: هیچ سیاست و دیدگاه مشترکی میان ما و ترامپ وجود ندارد.

سوال: آیا ممکن است دیدگاه‌های مشترکی درباره‌ی چگونگی توسعه در منطقه (میان ایران و آمریکا) وجودداشته باشد؟

ولایتی: ما برای این موضوع اینجا نیستیم، زیرا ما می‌دانیم که او سیاست سلطه‌طلبانه در تمام دنیا دارد و ما با هرگونه توسعه‌طلبی و هژمونی آمریکا یا هر کشور دیگری مخالفیم.

سوال: آمریکا به حذف نیروهای ایرانی در سوریه کمک می‌کند. به نظر می‌رسد این کشور و متحدانش وارد شرق فرات شده‌اند. همان طور که می‌دانید بولتون مشاور امنیتی آقای ترامپ خواهان خروج ایران از سوریه و عراق است. اکنون فکر می‌کنید که این موضوع هنوز مورد نظر واشنگتن است؟ آیا این سیاست نهایی است؟

ولایتی: ما به آقای ترامپ و بولتون و دیگر دیپلمات‌های آمریکا گوش نمی‌دهیم. ما منافع مردم منطقه را دنبال می‌کنیم. ما با کشورهای دوست در منطقه شامل سوریه، عراق، لبنان و یمن همکاری نزدیکی داریم و اجازه نمی‌دهیم آمریکا در امور تهران یا تمام کشورهای دوست ما در منطقه دخالت کند. این سیاست اصلی ماست که از آن پیروی می‌کنیم و قصد تغییر این سیاست استراتژیک را نداریم.

سوال: این چیزی نبود که من درباره آن سوال کردم. منظور من این بود هرگونه خطری در خصوص بازگشت آمریکایی‌ها در منطقه از نظر شما بود که امکان جداسازی ایران، سوریه و عراق و ایجاد دولت اصلی که امنیت سوریه را به خطر بیندازد، دارد.

ولایتی: آنها نمی‌توانند چنین کاری انجام دهند زیرا مردم عراق، سوریه و لبنان مخالف هرگونه هژمونی آمریکا هستند و مردم این کشورها به آمریکا اجازه نمی‌دهند که قدرت طلبی‌اش را تکرار کنند ما از این خواست قانونی مردم منطقه حمایت می‌کنیم.

سوال: به نظر می‌آید که اسرائیل تلاش می‌کند دنیا را متقاعد کند که شما در حال گسترش حضور خود در سوریه برای هدف مشخص حمله به اسرائیل هستید می‌دانم که این موضوع را انکار می‌کنید، اما چرا شما کماکان سلاح‌های پیشرفته به سوریه می‌فرستید، شامل موشک‌های زمین به هوا به سوریه و می‌دانم که اکنون شانس حمله به اسرائیل بالاست.

ولایتی: این مرد که رژیم صهیونیستی را هدایت می‌کند مثل یک گدا عمل می‌کند. او می‌رود و کمک مردم دنیا را گدایی می‌کند، اما مردم ننشسته‌اند که ببینند رژیم صهیونیستی چه می‌گوید، بنابراین هر شخصی منافع خود را دنبال می‌کند. ما در سوریه هستیم و با اعتراض رژیم اسرائیل سیاست استراتژیک خود را تغییرنخواهیم داد. این سیاست استراتژیک به مردم منطقه شامل مردم عراق، سوریه و لبنان کمک می‌کند. بنابراین ارتباطی با سران رژیم صهیونیستی ندارد.به طور قطع چیزی که مرتبا می‌گوید و انجام می‌دهد چیزی نیست که همه به آن گوش دهند. ما نیز اهمیتی نمی‌دهیم که او چه می‌گوید. ما دیپلماسی خود را دنبال می‌کنیم.

سوال: واضح است که شما سیاست خود را دنبال می‌کنید اما همان‌طور که می‌دانید روسیه روابط نظامی خود با اسرائیل را گسترش داده است. بنابراین چگونه ایران می‌تواند به مسکو به اندازه کافی اعتماد کند با توجه به این‌که از روابط نزدیک آن با اسرائیل مطلع است.

ولایتی: ما به مسکو درباره سیاست‌های مشترکمان در منطقه اعتماد داریم اما همان گونه که گفتم هر کشوری از منافع ملی خود پیروی می‌کند و ما نیز تلاش می‌کنیم تا منافع و دیدگاه مشترکمان در منطقه را تقویت می‌کنیم. به طور قطع طبیعی است ما در برخی مسائل سیاست مستقل خود را داریم و روس‌ها نیز سیاست مستقل خودشان را، بنابراین این برای ما مشکلی ایجاد نمی‌کند حتی اگر مشترکاتی داریم و در بعضی مسائل هم اختلاف‌نظرهایی.

سوال: هر زمان که موضوع کاهش ایرانی‌ها در سوریه مطرح می‌شود تحلیلگران می‌گویند که روسیه قدرت نفوذی به ایران ندارد که به آنها بگوید چه کاری انجام دهند. همچنین من فکر می‌کنم که مسکو حتی شاید این موضوع را با ایران مطرح نکند، مگر این‌که اطمینان یابد دیگر بازیگران (در سوریه) به دنبال خروج نیروهایشان هستند آیا از نظر شما مسکو به اندازه کافی سیاست، نفوذ و سرمایه دیپلماتیک را دارد تا تضمین کند که سوریه دوباره به یک دولت مستقل تبدیل شود؟

ولایتی: ما تا به حال چیزی از مقامات روسیه علیه حضورمان در سوریه و منطقه نشنیده‌ایم چرا که این، منطقه ماست، بنابراین ما یک همکاری منطقه‌ای داریم این بدان معنی نیست که در همه بخش‌های دیپلماسی‌مان سازگاری داریم. اما در بسیاری از مسائل و موضوعات ما همکاری نزدیکی داریم. بنابراین در سوریه می‌مانیم تا زمانی که دولت قانونی این کشور از ما بخواهد سوریه را ترک کنیم. در غیر این صورت ما آنجا خواهیم ماند آن هم بنا به درخواست و اجازه دولت سوریه. در عراق نیز همین‌طور است. این کشور از ما خواست تا به عنوان مشاور برای مقابله با تروریسم در عراق باشیم. ما از هر کمکی استقبال می‌کنیم از هر کمکی که بتوانیم به مردم منطقه و دولت‌ها از جمله سوریه، عراق و لبنان بدهیم. درباره یمن هم همین‌طور. اگر یمن از ما طلب کمک کند تا صلح و ارامش در منطقه برقرار کنیم تعلل نخواهیم کرد.

سوال: برگردیم به موضوع معامله بزرگ که من مصاحبه را با آن شروع کردم، ممکن است گفته شود که این تنها نظر آقای ترامپ نیست و مباحث مشابهی نیز احتمالا درباره بازیگران منطقه‌ای از جمله سوریه مطرح می‌شود، ایران با چنین پیشنهاداتی چگونه برخورد می‌کند، به عنوان مثال مداخله سوئدی‌ها در بازسازی سوریه؟

ولایتی: آقای ترامپ مثل یک آرتیست عمل می‌کند. او امروز پیشنهاداتی مطرح و فردا برخلاف آن عمل می‌کند؛ بنابراین هیچ کس نمی‌تواند به وعده‌هایش اعتماد کند، از طرفی دیگر ما به دنبال درخواست از ترامپ برای همکاری نیستیم و نمی‌خواهیم که وارد این همکاری یا بازی یا هرگونه موضوع مورد بحث که او در هر قسمتی از جهان شامل خاورمیانه مطرح کرد، شویم. ما در آن یا هر بازی و مبحثی که او مطرح کرده است وارد نمی‌شویم، این به خودشان و او بستگی دارد که بخواهند با پیروان دیپلماسی‌اش مثل عربستان و رژیم صهیونیستی همکاری کند.

ما سیاست‌های متفاوتی داریم، سیاست اصلی ما در این منطقه همکاری با دولت و مردم عراق،‌ سوریه و لبنان است و به هیچ عنوان نمی‌خواهیم در مساله‌ای که ترامپ مطرح می‌کند، وارد شویم.

سوال: می‌خواهم از شما درباره هدف از سفرتان به اینجا را بپرسم که درباره موضع ایران در قبال برجام پس از خروج آمریکا از این توافق است، من می‌دانم که ایران تا به امروز مصر بوده است که در این توافق باقی بماند، اگر موافقان شما به اندازه کافی تلاش کنند که برجام طبق خواسته کشور شما پیش رود آیا تاکنون پیشنهاد ترغیب‌کننده‌ای (از سوی این کشورها) که بخواهید در برجام باقی بمانید به شما داده شده است؟

ولایتی: ما همکاری بسیار نزدیکی با روسیه داریم. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان ارتباط نزدیکی با آقای لاوروف دارد و به تازگی نیز در یک نشست در وین حضور داشتند که در آنجا بسیار با هم همکاری کردند. همچنین کشورهای اروپایی در تلاشند این توافق را حفظ کنند اما اروپایی‌ها باید آنچه ما پس از خروج غیر قانونی آمریکا  (از برجام) از دست داده‌ایم را جبران کنند.

سوال: اطمینان دارم که شما آخرین نتایج نشست بروکسل را دنبال کردید و بسیاری از روس‌ها از رفتار ترامپ با متحدان آمریکا متعجب شدند. آقای ترامپ شرکای خود را تهدید کرده است، آیا فکر می‌کنید که اگر آمریکا به همین طریق به روابط خود با اروپا ادامه بدهد برای ایران آسان‌تر است تا از این روش به چیزی که در رابطه با اروپا می‌خواهد، برسد چرا که شما پیشتر در یک مصاحبه گفتید که هیچ اعتمادی میان ایران و اروپا نیست.

ولایتی: می‌دانید که همکاری ما با اروپا در این چارچوب به اندازه کافی قابل درک است و ادامه می‌یابد اما کاری که آنها در ناتو انجام دادند مطابق با آنچه ما می‌خواهیم با کشورهای اروپایی داشته باشیم، نیست. قطعا اگر آنها بخواهند درباره هر چیزی و هر موضوعی در ناتو تصمیم بگیرند به خودشان ارتباط دارد اما ما نیز از خود دفاع می‌کنیم و از دیپلماسی و سیاست منطقه‌ای خودمان پیروی می‌کنیم، بدون توجه به اینکه اعضای ناتو از آن راضی هستند یا خیر.