راه ترقی - روزیاتو / در طول سال ها، کریستوفر نولان به عنوان فیملسازی شناخته شده که رویه «یک فیلم برای خودش» (The Prestige، Inception و Interstellar ) و «یک فیلم برای استودیوها» (بازگشت به Dark Knight Rises و Dunkirk) را دنبال کرده است. بعد از پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما در مورد جنگ جهانی دوم و بدنبال ساخت فیلم های Inception و Interstellar که هر یک بیش از نیم میلیارد دلار در باکس آفیس جهانی فروش داشتند، نولان به سراغ فیلم پیچیده دیگری به نام Tenet رفت. این فیلم به طور دقیق به ماجرای زمان و نظریه انتروپی می پردازد هر چند نولان خود گفته که Tenet «فیلمی در مورد سفر در زمان» نیست. در ادامه این مطلب قصد داریم فیلم Tenet را در قالب 4 نقطه قوت و 6 نقطه ضعف بررسی کنیم.

نقاط قوت
4- دکورهای بسیار خلاقانه و خارق العاده
از زمانی که راهرو هتل چرخان در فیلم Inception را دیدیم، نولان و تیم بدلکاری او بیش از پیش خلاق و نترس شده اند. نولان به عنوان کارگردانی که عاشق جلوه های عملی و بدلکاری های فیزیکی است در فیلم جدید خود نیز از بدلکاری های واقعی بسیاری استفاده کرده هر چند سکانس مربوط به تصادف هواپیما در این زمینه بر کلیت فیلم سایه افکنده است. سکانس بزرگراه نیز در کنار سکانس دوئل با جوکر در زیرگذر در فیلم Dark Knight و همچنین سکانس تعقیب و گریز خیره کننده در The Matrix: Revolutions از بهترین سکانس های اکشن تاریخ سینما به شمار می آیند.

3-زیبایی سکانس های مبارزه
شوربختانه این موضوع تنها در مورد دو سکانس در کل فیلم صدق می کند که البته جزو بهترین سکانس های مبارزه تن به تن هستند. در این سکانس ها شاهد همان انرژی و جذابیتی هستیم که در سکانس مبارزه بین بین و بتمن در Dark Knight Rises شاهد آن بودیم. یک سری درگیری های تن به تن موثر و حرکات رزمی خشن از جان دیوید واشنگتن نشان می دهد که علیرغم آرامش ظاهری او یک قاتل مرگبار است. گاهی اوقات نیز شاهد حضور رابرت پتینسون در این صحنه ها هستیم اما یک صحنه مبارزه در فیلم Tenet وجود دارد که باید دید و برای درکش آن را به چند قسمت تقسیم نمود.

2- فیلمسازی در سطحی جدید
بزرگ ترین نقطه قوت فیلم Tenet این است که کریستوفر نولان راهی برای ساخت فیلمی در مورد به تصویر کشیدن زمان یافته است که از دید شخصیت های داستان روایت می شود و این موضوع آن را از هر فیلم دیگری متفاوت می سازد. تماشای فیلم Tenet برای بار اول یک تجربه سخت و ناخوشایند است که به گوش دادن به یک سخنرانی بسیار پرتنش از یک استاد علم شبیه است که در آن به کسی اجازه صحبت کرده و سوال پرسیدن نمی دهد.

1- مفهوم مرکزی اورجینال و هیجان انگیز
تا جایی که به خاطر دارم تاکنون هیچ فیلمی به این شکل ساخته نشده است. این فیلم عنصر زمان را به شکلی به تصویر می کشد که درک ما از آن را تغییر می دهد. فیلم Tenet چندین قضیه و قاعده در مورد فرهنگ عامه را با هم ترکیب کرده که به یک فضای علمی آشفته تبدیل می شود اما بسیاری از افراد می توانند با آن ارتباط برقرار کنند. اگر فیلم The Martian را اشاره ای به مطالعات گیاه شناسی بدانیم و تلاشی میدانی برای یافتن راه حل هایی به منظور کمک به بقای انسان در آینده، Tenet همین کار را در مورد دانش تئوری پردازی انجام داده و در این زمینه خارق العاده عمل می کند.

نقاط ضعف
6- تنها با یک بار تماشا نمی توان آن را درک کرد
این فیلم را باید ضربه سختی برای مخاطبان موردی و کسانی دانست که به معنای واقعی کلمه سینمارو نیستند و همچنین توهینی به اصول فیلمسازی مانند سرمایه گذاری در زمینه روایت، پردازش شخصیت یا انگیزه سازی برای روایت. به همین دلیل است که تا پیشرفت بخش زیادی از فیلم نمی توان درک درست و مناسبی از داستان داشت. حتی پس از آن نیز شاهد ادا شدن دیالوگ هایی در مورد وقایع و تهدیدهایی هستیم که نه تنها ملموس و قابل درک نیستند بلکه نمی توان آن ها را نیز شمرد. بدین ترتیب صادقانه باید گفت که کوچکترین نقطه دسترسی برای فهمیدن ماجراها و انگیزه برای ادامه تماشا وجود ندارد. اطلاعات خیلی کلی و سریع داده می شوند در حالی که شخصیت های اصلی هیچگاه برجسته نمی شوند. در مرحله ای از یک فیلم دو و نیم ساعته باید بدانید که چه می گذرد، شرایط را درک کرده و در مورد فاش شدن رازها و ابهامات اهمیت قائل باشید اما در Tenet این اتفاق خیلی دیر و سخت رخ می دهد.

5-تدوین فیلم بسیار آشفته است
با سناریویی این چنین پیچیده، چه کسی می داند چقدر تصویر فیلمبرداری شده تا بتوان یک تدوین منسجم را ارائه داد. در هر صورت، سرعت اتفاقات فیلم بسیار سریع بوده و از نقاط ضعف فیلم به شمار می آید. به نظر می رسد که فیلم به گرفتن سکانس های ثابت به شدت آلرژی دارد و تمامی سکانس هایی که در فضاهای بسته گرفته می شوند در 40 دقیقه ابتدایی فیلم قرار دارند. با فاش شدن ماجراها، روایت داستان از کشوری به کشور دیگر می رود اما به غیر از سرنخ هایی که پس زمینه تصاویر به شما می دهد سرنخ دیگری برای این تغییرات مکانی ندارید. به هر دلیلی، فیلم Tenet خیلی زود برای به پایان رساندن ماجراها وارد فاز عجله می شود.

4- میکس صدای ضعیف در سکانس های مهم
انگار که کوبیدن یک هواپیما به ساختمان برای یادآوری فیلم Dark Knight Rises کافی نبوده، در فیلم جدید نولان شاهد افرادی با ماسکی بر دهان هستیم که دیالوگ های نامفهوم و خفه شده ای را به زبان می آورند. اگر چه در این سکانس ها از فیلم Tenet دیالوگ ها مشکل چندانی ندارند اما بسیاری از سکانس های مهم در سروصداهایی در پس زمینه یا دیالوگ های نامفهوم غرق شده اند. شایان ذکر است که دو سکانس اصلی ابتدایی فیلم که در آن ها دو شخصیت اصلی در حال بررسی جزییات نقشه خود هستند در سروصدا غرق شده و به راحتی قابل درک نیستند. برخورد امواج، تصادف و ترمز کردن خودروها، سروصدای خیابان به گوش شما حمله ور می شود در حالی که شخصیت های اصلی فیلم راه رفته و حرف می زنند. در این سکانس ها باید سخت تلاش کنید تا اطلاعات نامفهوم ارائه شده را درک کنید که سکانس های خوشایندی نیستند.

3- هیچ پرسونایی در فیلم وجود ندارد
جان دیوید واشنگتن در واقع تنها با عنوان «شخصیت اصلی» شناخته می شود، اسمی که همیشه برای ارجاع به او از آن استفاده می شود و اصلاً جذاب نیست و این اتفاق در فیلمی رخ می دهد که بیش از هر چیز دیگری به مفهوم و مبالغه اهمیت می دهد. شخصیت نیل با بازی رابرت پتینسون نیز شخصیت جانبی جذابی است که همیشه دوست دارید ببینید اما اینجا پایان شخصیت پردازی هاست. هیچ سرنخی از گذشته شخصیت ها داده نمی شود و اینکه چرا مشغول این کار هستند. دسته بندی قابل درک بین شخصیت ها وجود نداشته و نمی دانیم در حال تماشای اعمال چه کسانی هستیم. اگر چه سناریو و شیمی بین شخصیت های اصلی فیلم جذاب است اما فیلم Tenet به شکل وقیحانه ای از شما می خواهد هنگام تماشای فیلم مغزتان را خاموش کنید.
2- هدر دادن بازیگران
در اینجا به نکته ای می رسیم که حتی برای بازیگران خود فیلم نیز سوال برانگیز بوده و یک روز نبود که بازیگران حین بازی، کات داده و از کارگردان سوال کنند. این حقیقت نمایانگر پیچیدگی و غامض بودن فیلم است اما در هر یک از سکانس ها می توان دید که بازیگران نیز درکی از ماجرا ندارند و مخاطب نیز نمی داند ماجراها به کدام سوی پیش می رود. داستان واشنگتن و پتینسون در واقع داستان رویارویی پلیس خوش مشرب با یک نابغه تکنولوژی است که البته بهترین نکته فیلم است اما ذره ای وقت برای درخشیدن به آن ها داده نمی شود.
حتی سکانس های گفتگوی ساده بین این دو که می تواند شما را به ماموریت واشنگتن علاقمند کرده یا شما را به سکانسی از پتینسون که همه را به یاد سکانس «رویایت را بزرگ تر کن، عزیزم» از تام هاردی در Inception می اندازد جذب کند، در اثر تدوین نامناسب خراب شده است. این در حالی است که شخصیت های کنت براناگ در نقش آندری و الیزابت دبیکی در نقش کت فرصت زیادی برای پرورش رابطه و نمایش آن به مخاطب دارند. حتی مایکل کین که در تریلرهای فیلم و بازاریابی ها حضور داشت نیز در نسخه نهایی در تنها یک سکانس حضور می یابد.
1- احمق فرض کردن مخاطب
اگر چه کریستوفر نولان یکی از بهترین و خلاق ترین کارگردانان هالیوودی است که ثابت کرده سینماروهای ساده و موردی نیز موضوعات پیچیده را درک می کنند اما در فیلم Tenet او این قاعده خود را زیر پا گذاشته است. مخاطب دوست ندارد از موضع بالا با او صحبت شود و به او بگویید مغزش را خاموش کند. ما شخصیت هایی می خواهیم که سوال بپرسند، دنیایی که برای تصور ما قابل درک باشد و بخشی از پاسخ ها برای رمزگشایی از ابهامات را در اختیار داشته باشیم اما این چیزی نیست که در فیلم جدید نولان شاهد آن باشیم و او از دیدگاهی بالا با مخاطب صحبت می کند. فیلم Tenet جاه طلبانه ترین پروژه نولان در سطح مفهومی است اما در بخشی از مسیر فراموش می کند که این فیلم را برای کی ساخته است.