بزرگنمايي:

راه ترقی- مهم‌ترین و اصلی ترین عوامل پیشرفت، توسعه و تکامل یک جامعه سلامت جسم و روان نیروی انسانی آن است. به گونه‌ای که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته افراد جامعه از نظر تغذیه، سالم سازی محیط زندگی، توسعه برنامه‌های مختلف، پیشگیری و … تحت نظر سازمان‌های مربوطه قرار می‌گیرند و از این طریق مانع بروز بسیاری از بیماری‌ها و معلولیت‌ها می‌شوند تا سلامت مردم تأمین شود.

مبنای به وجود آمدن سازمان بهزیستی در ایران هم کمک به تأمین حداقل هزینه زندگی خانواده‌های نیازمند و بی سرپرست، حمایت‌های گوناگون از کودکان نیازمند و در راه ماندگان، ایجاد زمینه‌های مناسب برای خودکفایی آنان و نیز عرضه خدمات توانبخشی به معلولان جسمی و ذهنی، مبتلایان به بیماری‌های صعب العلاج، معتادان و ناسازگاران اجتماعی و همچنین پیشگیری از معلولیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و … بوده است. در واقع این نهاد برای کمک به قشرهای محروم و انسان‌هایی که بنا به دلایل محیطی، اجتماعی و اقتصادی و نیز داشتن مشکلات جسمی، روانی، عاطفی، گرفتار مشکلات و دچار عدم تعادل شده اند، تأسیس شده است.

سازمان بهزیستی یک نهاد دولتی در جهت ساماندهی طیف آسیب‌پذیر جامعه است زیرا از طرفی مسئولیت تأمین رفاه معلولان به این سازمان محول شده و از طرف دیگر وظیفه سر و سامان دادن به وضعیت بسیاری از زنان و کودکان محروم را بر عهده دارد. وحید قبادی‌دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور در همین خصوص گفته است که بیش از 6 میلیون تَن از جمعیت کشور تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور هستند که این تعداد در قالب 2 میلیون و 500 هزار خانوار قرار دارند و از این مجموعه یک میلیون و 81 هزار و 796 خانوار تحت پوشش دریافت مستمری هستند.

البته سازمان بهزیستی تنها نهاد اجتماعی نیست که در راه گسترش رفاه و کمک به نیازمندان گام بر می‌دارد، بلکه تأمین اجتماعی نیز یکی دیگر از نهادهای اصلی توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی جامعه به شمار می‌رود و در جهت جلوگیری از فقر گام بر می‌دارد. در واقع سازمان تأمین اجتماعی یکی از بزرگترین نهادهای عمومی و غیر دولتی کشور است که مظهر استقرار و تضمین امنیت، عدالت اجتماعی و موجب آرامش خاطر در افراد بوده است و می‌تواند نقش به سزایی در حمایت از جمعیت تحت پوشش خود در برابر مخاطره‌های ناشی از بحران‌های اقتصادی و اجتماعی ایفا کند. ارائه خدمات به بیمه شدگان و تأمین آینده افراد تحت پوشش این نهاد از اهداف اصلی سازمان تأمین اجتماعی است.

همچنین مفهوم تأمین اجتماعی، بیشتر با مفهوم‌هایی چون رفاه اجتماعی، بیمه‌های اجتماعی، خدمات اجتماعی، تعاون اجتماعی و تعادل اجتماعی هم معنا بوده و در برخی موارد نیز به معنای واژه‌هایی چون کمک اجتماعی و معاونت متقابل است.

به این ترتیب مبنای به وجود آمدن سازمان‌های بهزیستی و تأمین اجتماعی کمک به تأمین حداقل هزینه زندگی خانواده‌های نیازمند و بی سرپرست و ایجاد زمینه‌های مناسب برای خودکفایی آنان محسوب می‌شود.

در این میان در 1359 خورشیدی پس از پیگیری‌های محمد علی فیاض‌بخش از اعضای کابینه دولت محمدعلی رجایی و نخستین رئیس سازمان بهزیستی ایران، شورای انقلاب تأسیس سازمان بهزیستی را در دستور کار خود قرار داد و این سازمان به موجب لایحه قانونی در جهت تحقق مفاد اصول 3، 21 و 29 قانون اساسی و در زمینه تحقق عدالت اجتماعی تشکیل شد تا این روز به عنوان روز بهزیستی و تأمین اجتماعی نامگذاری شود.

 به مناسبت روز بهزیستی و تأمین اجتماعی با محمد نفریه معاون امور توان بخشی سازمان بهزیستی کشور به گفت و گو پرداخته ایم.

متن این گفت و گو را در ادامه می‌خوانیم:

 سوال: سازمان بهزیستی برای آینده افراد تحت پوشش خود به ویژه معلولان چه برنامه و هدف‌هایی ترسیم کرده است؟

نفریه: اهداف سازمان بهزیستی بر طبق قوانین، راهبردها و برنامه‌های خاصی نوشته است. به طور کلی سیاست سازمان بهزیستی ارائه خدمات در بستر خانواده و جامعه به شمار می‌رود و به معلولان یاری می‌رساند. مانند خدمات توان بخشی مبتنی بر جامعه یا خدمات مبتنی بر خانواده فامیلی و پس از آن سعی این نهاد بر این ا ست که هزینه‌ها و رفاه این افراد را بالا ببرد و در نهایت اگر مجبور باشد آنها را در مراکز توان بخشی نگهداری کند.

بزرگترین خواسته‌ای که در زمان حاضر، معلولان تحت پوشش سازمان بهزیستی دارند اجرا شدن صد در صد قانون حمایت از افراد دارای معلولیت است. سوال: معلولان یکی از گروه‌های زیر نظر سازمان بهزیستی هستند. مهم‌ترین خواسته آنها چیست؟

نفریه: بزرگترین خواسته‌ای که در زمان حاضر، معلولان تحت پوشش سازمان بهزیستی دارند اجرا شدن صد در صد قانون حمایت از افراد دارای معلولیت است. در حدود 10 سال پیش قانونی با نام قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به تصویب رسید اما قسمت‌هایی از آن اجرایی نشد تا اینکه در اسفند 1396 خورشیدی این قانون دگربار با اصلاحاتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که برای اجرا ابلاغ شد و در 1397 خورشیدی 200 میلیارد هزینه در نظر گرفتند که این رقم محقق نشد تا اینکه در 1398 خورشیدی برآورد اولیه قبل از تورم 12 و 500 هزار میلیارد بود که اینک یک هزار و 100 میلیارد پرداخت شده است.

در این قانون و بودجه، درمان، مناسب سازی، خدمات رفاهی و معیشتی و بسیاری موارد دیگر در نظر گرفته شده است. همچنین از آنجایی که تمام معلولان باید تحت پوشش بیمه باشند، نه تنها تحت پوشش بیمه معمولی بلکه تمام هزینه‌های توانبخشی این افراد باید در فهرست بیمه قرار گیرد و این خدمات هزینه بالایی نیاز دارد. بر طبق ماده 6 این قانون، وزارت بهداشت که مجری بیمه این افراد است باید هزینه‌ای در نظر بگیرد تا بتواند به این افراد خدمات ارائه دهد. به طور کلی می‌توان گفت بزرگترین خواسته معلولان کشور این است که این قانون به صورت صد در صدی به اجرا برسد و اگر این قانون اجرا شود، سازمان بهزیستی می‌تواند خدمات گسترده‌ای از هزینه معیشت، پیشگیری، درمان گرفته تا بحث مشکل اشتغال و دادن سهمیه به این افراد ارائه کند. همه این اقدامات باعث می‌شود که معلولان حداقل زندگی نسبتاً نرمالی داشته باشند و بتوانند مانند بقیه مردم به زندگی خود ادامه دهند.

 سوال: نقش افراد خیر در ارائه خدمات به افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

نفریه: سازمان بهزیستی بر طبق ماده 26 قانون تنظیم مالیاتی می‌تواند به خیریه‌هایی که در راستای اهداف این سازمان فعالیت می‌کنند، مجوز دهد و می‌توان گفت افراد خیر نقش بی بدیلی در سازمان بهزیستی دارند زیرا بسیاری از خدماتی که این نهاد به خانواده‌ها و معلولان ارائه می‌دهد، به وسیله این افراد صورت می‌گیرد.

 سوال: با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه در زمان حاضر برای کمک بیشتر به سازمان بهزیستی باید چه اقدامی انجام داد؟

نفریه: بحران‌های اقتصادی در همه کشورها پیش می‌آید و حتی در کشورهای پیشرفته وقتی بحران اقتصادی رخ می‌دهد، به گروه‌های فرودست و ضعیف جامعه خدمات بیشتری ارائه می‌دهند. در واقع آنها این بخش را قسمت هزینه بر نمی‌دانند بلکه سرمایه گذاری می‌پندارند تا این افراد راحت تر زندگی کنند و چون در ایران سازمان بهزیستی، نهادی است که به فرودست‌ترین افراد جامعه خدمت ارائه می‌دهد و یک سازمان خدماتی، حمایتی، تخصصی است، باید مجلس، دولت و قوه قضائیه به این سازمان توجه ویژه ای داشته باشند.

در ادامه دیدگاه‌های فرزانه جوادی معاون توسعه پیشگیری بهزیستی استان تهران را در ارتباط با این موضوع جویا شدیم.

متن این گفت و گو را در ادامه می‌خوانیم:

 سوال: در یک سال گذشته در سازمان بهزیستی چه اقدام‌های مثبتی صورت گرفته است؟

جوادی: با توجه به اهمیت نقش نوجوانان و خانواده در جامعه در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین تغییرات و اقدامات مثبت سازمان بهزیستی در راستای برنامه ریزی برای این قشر جامعه بوده است. در واقع سازمان بهزیستی با همکاری آموزش و پرورش در سطح مدارس مشارکت اجتماعی میان دانش آموزان را برگزار می‌کند. در این برنامه دانش آموزان به صورت گروهی شرکت و مشکلات خود را مطرح می‌کنند و سپس از طریق دبیران و معلمان به آنان کمک می‌شوند و آن را به یک خروجی تبدیل می‌کنند. این خروجی ممکن است به صورت تولید روزنامه دیواری یا تولیداتی باشد که به صورت نمایشگاهی در مدرسه برگزار می‌شود.

یک برنامه دیگر مشارکت اجتماعی نوجوانان در پیشگیری از آسیب‌هاست که در این برنامه نوجوانان، آسیب‌های محله خود را شناسایی می‌کنند و از طریق پایگاه‌ها و گروه‌های همیارانی که سازمان بهزیستی در محله‌ها دارد، به این مهم تسهیلگری و کمک می‌شود.

موضوع دیگر که در سازمان بهزیستی به آن پرداخته شد طرح کارمندیاری و پیشگیری از اعتیاد است که در نهادهای استان ایجاد می‌شود. یکی از مأموریت‌های اصلی در حوزه پیشگیری، دادن آموزش‌های لازم به پرسنل و کارکنان اداری است که بتوانند در کوتاه مدت اثرات منفی، استرس‌های شغلی، افسردگی و یادگیری مهارتی را کاهش دهند و در بلند مدت باعث ارتقا سطح روانی کارکنان، پیشگیری از شیوع مواد مخدر، افزایش بهره وری و ارتباط مؤثر میان پرسنل شود که در نهایت به این مهم منجر می‌شود که بتوانند ارتباطات خوبی با خانواده خود، اجتماع و و محیط کارشان داشته باشند.

 سوال: بهزیستی برای آینده افرادی که تحت پوشش خود دارد، چه برنامه‌ها و هدف‌هایی ترسیم کرده است؟

‌سازمان بهزیستی می کوشد که آسیب‌های افراد تحت پوشش این نهاد را شناسایی کند و برای این آسیب‌ها راهکار ارائه دهد و در واقع فشارهای روانی و استرسی را که ممکن است روی افراد جامعه و خانواده آنها داشته باشد، به حداقل برساند. جوادی: یکی از برنامه‌ها در سازمان بهزیستی این است که بتوانیم رشد و توسعه مبتنی بر افراد و خانواده سالم داشته باشیم. در واقع هنگامی یک جامعه می‌تواند توانمند باشد که افراد و خانواده توانمند باشند. این نهاد به دنبال این است که متولی سلامت اجتماعی باشد و هدف آن به حداقل رساندن آسیب‌های جامعه با تاکید بر افزایش سلامت اجتماعی است.

همچنین سازمان بهزیستی می کوشد که آسیب‌های افراد تحت پوشش این نهاد را شناسایی کند و برای این آسیب‌ها راهکار ارائه دهد و در واقع فشارهای روانی و استرسی را که ممکن است روی افراد جامعه و خانواده آنها داشته باشد، به حداقل برساند.

از دیگر برنامه‌ها و هدف‌های سازمان بهزیستی به پویایی رساندن خانواده است. وقتی این نهاد به پویایی برسد، سبب پویایی جامعه خواهد شد. همچنین هدف دیگر این است که از طریق برگزاری طرح‌ها و برنامه‌های آموزشی این خانواده‌ها را توانمند کنند که بتوانند حداقل شرایط سلامت اجتماعی را برای آنها به وجود آورند.