بزرگنمايي:
راه ترقی- در اجرای بند 15 سیاستهای کلی نظام در خصوص امنیت قضایی ابلاغی
1381.07.28 مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی)، قانون تدوین و تنقیح قوانین و
مقررات کشور مصوب 1389.03.25، بند "الف" ماده 38 قانون احکام دائمی
برنامههای توسعه کشور مصوب 1395.11.10 و جزء "چ" ماده 113 قانون برنامه
پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب
1395.12.14 مجلس شورای اسلامی و به منظور تسریع و نظاممند کردن تنقیح
قوانین و مقررات در قوه قضاییه، "دستور العمل تنقیح قوانین و مقررات قضایی"
از سوی حجت الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی ابلاغ شده است.
در متن دستورالعمل «تنقیح قوانین و مقررات قضایی» آمده است:
اصل نخست: تشکیلات و وظایف
ماده 1- به منظور ارزیابی و تنقیح قوانین و مقررات قضایی، " اداره کل
تنقیح قوانین و مقررات" در معاونت حقوقی قوه قضاییه که از این پس اداره کل
نامیده میشود تشکیل و عهده دار وظایف زیر است:
الف - آسیب شناسی و ارزیابی مستمر قوانین و مقررات موضوع این دستورالعمل و اقدام لازم در خصوص تنقیح آنها.
ب- تهیه درختواره قوانین و مقررات، تبیین تعداد و دامنه موضوعات (کدهای)
تنقیحی و تعیین اصول، ضوابط و فنون ناظر بر تنقیح شکلی و ماهوی قوانین و
مقررات و تدوین قانون جامع، ضمن همکاری مشترک با بخشهای مرتبط در معاونت
قوانین مجلس شورای اسلامی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری.
پ- تهیه ضوابط مربوط به تهیه و انتشار مجموعه قوانین و مقررات با هماهنگی بخشهای مرتبط در قوای دیگر و روزنامه رسمی کشور.
ت- تهیه پیش نویس لوایح و مواد تنقیحی.
ث- شناسایی موارد نیازمند وضع قوانین و مقررات یا بازنگری آن و اعلام به مراجع مرتبط.
ج- تنقیح آیین نامهها، دستورالعملها، بخشنامهها و سایر مصوبات مربوط به قوه قضاییه.
چ- ارائه گزارش ادواری و موردی تنقیح قوانین و مقررات به معاون حقوقی قوه قضاییه.
ماده 2- تشکیلات اداره کل با پیشنهاد معاونت حقوقی و تأیید معاونت راهبردی تهیه میشود و به تصویب رئیس قوه قضاییه میرسد.
ماده 3- اداره کل مکلف است با نظارت و ارزیابی مستمر قوانین و مقررات قضایی، نسبت به تنقیح موارد زیر اقدام نماید:
الف – قوانین و مقررات مرتبط با جرایم و مجازاتها.
ب – قوانین و مقررات مربوط به آیین دادرسی مراجع قضایی.
پ – تمامی آییننامهها، دستورالعملها، بخشنامهها و سایر مصوبات مربوط به قوه قضاییه.
ت – سایر قوانین و مقررات که در اجرای تفاهم نامه بین قوای سه گانه، قوه قضاییه عهده دار انجام آن میشود.
ماده 4- اداره کل میتواند به منظور دسترسی قضات و عموم جامعه به متن
صحیح و منقح قوانین و مقررات معتبر و آرای وحدت رویه، نسبت به تهیه
مجموعههای تنقیح شده موضوعی به صورت مکتوب یا الکترونیکی به همراه پیشینه
تقنینی و اطلاعات مربوط به شناسنامه قانون، قوانین و مقررات مرتبط، آرای
قضایی و نظرات تفسیری و مشورتی مرتبط با هر ماده و جدول تاریخی آرا و نظرات
مشورتی اقدام کند.
ماده 5- به منظور بهره گیری از فناوریهای نوین در امر تنقیح و کسب
نظرات و پیشنهادهای صاحبنظران در این زمینه، مرکز آمار و فناوری اطلاعات
قوه قضاییه مکلف است با همکاری اداره کل نسبت به طراحی و راه اندازی سامانه
الکترونیکی تنقیح اقدام کند.
فصل دوم: کمیسیونهای تنقیح
ماده 6- جهت بهره گیری از نظرات کارشناسی، کمیسیونهای تنقیح در محل
اداره کل تشکیل میشود. تعداد کمیسیونها و مهلت اقدام آنها به تناسب
میزان و نوع کار با پیشنهاد مدیرکل و تصویب معاونت حقوقی قوه قضاییه
میباشد.
تبصره – شیوه انتخاب اعضا، ترکیب آنان، آیین کار، نحوه پرداخت حق
الزحمه، همان است که در آیین نامه کارگروههای مشورتی اداره کل حقوقی آمده
است.
ماده 7- چنانچه در تهیه لوایح تنقیحی، در مواردی نیاز به همکاری قوای
دیگر باشد، با ایجاد کمیسیونهای مشترک، نسبت به تنقیح و تهیه پیش نویس
لایحه مورد نیاز اقدام میشود.
ماده 8- دبیر هر کمیسیون از قضات یا کارشناسان مجرب اداره کل توسط
مدیرکل انتخاب میشود و انجام امور دبیرخانهای هر کمیسیون از قبیل ارسال
دعوت نامه و مستندات، تهیه صورت جلسات، ثبت و ضبط گزارشها و مستندات و
گزارش وضعیت حضور اعضا به مدیرکل را بر عهده دارد.
ماده 9- در مواردی که دستور کار کمیسیونهای تنقیح قوانین و مقررات
مرتبط با یکی از سازمانها، مراکز یا واحدهای قوه قضاییه باشد، نماینده آن
دعوت میشود و با حق رأی در جلسات حضور مییابد.
ماده 10- اداره کل میتواند با تشخیص معاون حقوقی و با رعایت قوانین و
مقررات مربوط، نسبت به تنقیح قوانین و مقررات از طریق انعقاد قرارداد با
بخش خصوصی اقدام نماید.
فصل سوم: فرایند تنقیح
ماده 11- تنقیح شامل گردآوری و پالایش قوانین و مقررات و پیشنهاد اصلاح
آنها به منظور رفع ابهام، اجمال، تعارض، تداخل، تکرار و تورم قوانین و
مقررات میباشد، که از طریق اقدامات زیر انجام میشود:
1-گردآوری، شامل:
الف – تفکیک و طبقه بندی موضوعی.
ب – شناسایی و تهیه منابع.
پ – استخراج و جمع آوری مطالب مرتبط
2- پالایش، شامل:
الف – درج شناسنامه قوانین و مقررات و هر ماده آنها.
ب – شناسایی قوانین و مقررات معتبر از غیر معتبر.
پ – شناسایی موارد ابهام، اجمال، تکرار، تعارض یا نقص
3- تهیه پیش نویس لوایح تنقیحی، شامل:
الف – مشخص کردن قوانین غیر معتبر و اعلام به معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی جهت اعلام نسخ صریح.
ب – تهیه پیش نویس لوایح تفسیری، الحاقی، اصلاحی و یا تمدید مدت قوانین
ماده 12- در تهیه پیش نویس لوایح و مقررات باید ضوابط تنقیحی مربوط به
عنوان، موضوع، شیوه نگارش، تنظیم فصول، ترتیب مواد، تناسب مواد با عنوان و
موضوع، تبیین قوانین و مقررات غیرمعتبر در ماده ناسخ و شیوه تهیه مقدمه
توجیهی و شرح توجیهی مواد رعایت شود.
ماده 13- لوایح تنقیحی، پس از تأیید معاون حقوقی، به نظر رئیس قوه
قضاییه میرسد تا در صورت موافقت، مراتب جهت طی مراحل قانونی به مجلس شورای
اسلامی اعلام شود.
ماده 14- به منظور پالایش و تنقیح شکلی و ماهوی آییننامهها،
دستورالعملها، بخشنامهها و سایر مصوبات مربوط به قوه قضاییه، اداره کل
نسبت به انجام فرایند تنقیح، اقدام و معاون حقوقی پیشنهادهای اصلاحی را به
رئیس قوه قضاییه یا دیگر مراجع تصویب کننده اعلام میکند.
فصل چهارم: سایر مقررات
ماده 15- معاونت منابع انسانی قوه قضاییه، مکلف است نسبت به تأمین و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز اداره کل اقدام کند.
ماده 16- هر سال طبق اعلام معاونت حقوقی قوه قضاییه، اعتبار لازم برای
اجرای مفاد این آیین نامه، توسط معاونت راهبردی در بودجه سالانه قوه قضاییه
پیش بینی میشود و در سر جمع اعتبارات معاونت حقوقی تخصیص مییابد.
ماده 17- این دستور العمل مشتمل بر 17 ماده و 1 تبصره در تاریخ
1398.07.08 به تصویب رئیس قوه قضاییه رسید و پس از ابلاغ لازم الاجرا است.