بزرگنمايي:

راه ترقی- از جمله مخاطرات در کشور ما زلزله است که بیشتر شهرهای ایران را تهدید می کند و تهران به عنوان پایتخت ایران از مهم ترین شهرهای در معرض این خطر است.به گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، سه مخاطره طبیعی اصلی شهر تهران زلزله، اقلیم که موجب سیل‌ها خواهد شد و فرونشست زمین می باشد که البته نخستین مخاطره این ابرشهر ، زلزله است و زنگ خطر زلزله سال‌ها است که به صدا درآمده و پایش‌ها نیز نشان می‌دهد که گسل‌ها در حال حرکت هستند، بنابراین اگر زلزله‌ای رخ دهد احتمال این که خسارت زیادی به تهران وارد شود بسیار زیاد خواهد بود و طبیعتا بیشترین آسیب نیز در بافت‌های فرسوده و ساخت و سازهایی خواهد بود که روی گسل انجام شده است.
دکتر کرمی محمدی با بیان این که طی سال‌های طولانی در شهرسازی و ساخت و ساز شهر تهران فرآیند به صورت مهندسی جلو نرفته است گفت: به همین دلیل نیز مسائل مربوط به مدیریت بحران در این طراحی‌ها دیده نشده است.
او معتقد است با برنامه‌ریزی و استفاده از ظرفیت تمامی دستگاه‌ها در شهر و کشور می‌توان تا حد زیادی از خطرات و عوارض جلوگیری کرد، اما باید توجه داشت که در این میان آموزش به مردم و استفاده از ظرفیت مشارکت‌های مردمی نیز عامل مهمی است که نباید از آن غافل شد.

گفته می شود تهران هر 3200 تا 3500 سال در انتظار یک زلزله بزرگتر از 7 ریشتر به بالا نشسته است؛ کارشناسان حوزه زمین‌شناسی سالهاست هشدار داده‌اند که براساس اطلاعات آماری احتمال وقوع زلزله‌ای 7 ریشتری در تهران زیاد است.می‌گویند تمدن قیطریه را 3200 سال پیش آخرین زلزله 7 ریشتری جنوب البرز، نابود کرده است.

مهدی زارع، زلزله‌شناس و استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله می گوید:چندی پیش در مرکز مطالعات سازمان پیشگیری از بحران پروژه ای انجام شد که نشان می‌داد تاب‌آوری شهر بالا نیست، البته نکته امیدبخش این بود که از دهه گذشته تا حالا در این رابطه رشد داشته‌ایم.به طور کلی تاب‌آوری یعنی برگشت پذیری به وضع عادی و طبیعتا هر جایی تاب‌آوری خودش را دارد. تهران، قندهار و نیویورک یک وضع عادی برای خود دارند. اینکه بعد از یک حادثه یک شهر به چه سرعتی به حالت عادی برمی‌گردد میزان تاب‌آوری را مشخص می‌کند. مثلا سال 2010 در هایتی زلزله‌ای رخ داد و پایتخت آن‌ها هنوز از تبعات این اتفاق رنج می‌برد. در حالی که سال 2011 زلزله‌ای در شهر سندای آمد و هیچ اثری از خرابی و زلزله در این شهر مشاهده نمی‌شود. در این طیف ایران وسط است.به طور کلی از 147 کشور دنیا، ایران در 20 سال اخیر، معمولا در رتبه‌ای بین حدود 70 تا 80 قرار گرفته است.
به گفته وی کشور شیلی در سال 1991، رتبه‌ای بین 60 تا 70 داشت اما در این سال‌ها به سمت چهل کشور رفت. به مکزیک هم تا حدی توانسته جای خود را عوض کند. اما ما در این کار خیلی موفق نبودیم.نکته دوم هم وضعیت خاص شهر تهران است. شهر تهران با توجه به اینکه مهمترین تجمع جمعیتی در ایران را دارد  جایگاه خیلی خطرناک هم دارد و حتی در مقایسه با بسیاری از مناطق دیگر داخل کشور، لرزه های تهران، لرزه های بسیار خطرناکی است.

اما چه باید کرد که از مخاطرات در امان باشیم یا پیشگیری کنیم.اگر زلزله 29 آذر 96 که زلزله‌ای 5 ریشتری بود را به خاطر داشته باشید همان حادثه نشان داد که از جنبه های مختلف چقدر آسیب پذیریم. یعنی اولا شبکه دو تلویزیون در حال پخش برنامه ای بود که همانجا استودیو لرزید و مجری برنامه همانجا گفت که دارد زلزله می آید. بعد شبکه خبر برنامه زنده گذاشت و توصیه کرد که اگر هموطنانی می خواهند در خانه ها نباشند، می توانند به خیابان‌ها بیایند. شاید مردم به این توصیه هم کاری نداشتند، اما علی ایحال به خیابان آمدند، ظرف مدت زمان کمی خیابان ها قفل شد و دیگر امکان حرکت نبود. یکسری مردم ماشین ها را وسط خیابان گذاشته و رفتند. این فقط یک زلزله در حد 5 ریشتر و نشان داد که در بُعد رسانه‌ای و هم در بُعد آمادگی روانی و مدیریتی، و افرادی که بتوانند با تسلط بر اعصابشان بیایند و با مردم صحبت‌های درست و حسابی کنند و بدانند چه راه حل هایی باید ارائه دهند، مسائل پیچیده و سنگین است.

دستور کار شهرداری برای تهیه نقشه راه‌های اضطراری تهران
اما حناچی شهردار تهران در آخرین اظهارات خود با بیان اینکه با همکاری ژاپنی‌ها آسیب‌پذیری تهران در برابر حوادثی چون زلزله مورد بررسی قرار گرفته است گفته که شناسایی و تهیه نقشه گسل تهران بر این اساس در دستور کار قرار گرفته و همچنین شریان‌های تهران هم شناسایی شده است
به گفته شهردار تهران  18 برنامه اولویت دار در خصوص کاهش خطر در این شریان‌ها در حال حاضر در دست اجراست.

پیروز حناچی در همایش ملی مصون سازی زیرساخت‌ها و صیانت از مردم با بیان اینکه برخی از بحران‌ها در اختیار ما هستند و برخی هم در اختیار ما نیستند اما قابل شناسایی‌اند گفت:عوامل متعددی موجب آسیب‌پذیری در شهرها می شوند که شامل عوامل فیزیکی ساختمان‌ها، مهاجرت به شهرها، مباحث حاشیه نشینی می‌شود و  ایجاد گروه‌های آسیب‌پذیر می‌شود و همچنین آسیب‌های فرهنگی سیاسی و اقتصادی و نیز …دیده شده است.
وی با اشاره به اینکه آسیب‌ها یا از اراده انسان خارج هستند یا اینکه آسیبهای انسان‌ساز هستند افزود: در کلانشهر تهران، پایتخت ایران اقداماتی در خصوص مقابله با آسیب‌ها انجام شده است که تحت عنوان پدافند غیر عامل یا تاب آوری شهری از آن یاد می‌شود  و نقطه شروع آن نیز به بعد از زلزله ژاپن باز می‌گردد.در زلزله کوبه ژاپن 6 هزار نفر جان خود را از دست دادند و تقریباً تمام شریان‌های اصلی شهر تخریب شدند.هنچنین گفته می شود که تلفات ناشی بعد از زلزله خیلی بیشتر از تلفات خود زلزله بود.این زلزله نقطه عطفی برای ژاپنی‌ها و کل دنیا بود زیرا بسیاری از تجربیاتی که در حوزه ریسک و بحران داریم به کشورهایی مربوط می‌شود که در این زمینه تجربیات بیشتری دارند.
به گفته زارع زلزله‌شناس و استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله اتفاق 29 آذر 96 نشان داد که تاب آوری ما در شهری مثل تهران خیلی پایین است به طوری که ما تا مدت‌ها بعد شاهد تماس آدم‌های مضطرب و نگران بودیم.اگر 10 درصد افراد دچار استرس بعد از حادثه، حدود دو میلیون می شود که خیلی زیاد است. حالا اگر از این دو میلیون نفر فقط 10 درصد وضعیت حاد داشته باشند حدود دویست هزار نفر می شود.یعنی در یک محدوده شهری دویست هزار آدم دارید که احتیاج به کارهای کلینیکی دارند و به باید به درمانگاه و بیمارستان بروند.
او گفته که جایکا در پیش بینی خود از 350 هزار کشته و نزدیک به 4 میلیون زخمی در زلزله احتمالی تهران خبر داده بود.البته با ساخت و سازهای جدید و وضعیت بهتری که طی 10 سال ایجاد شد و در نتیجه این میزان یک مقدار کاهش پیدا می کند. فرض کنید مثلا صدهزار کشته.به همین دلیل مشخص کرده اند که تمام استان ها، استان های معین ما هستند.این خودش الان از آن بحران مدیریت هاست.برای اینکه در زمان بحران حالا هرکس میخواهد به اینجا بیاید و کمک کند  که خودش در راه ها اخلال ایجاد می کند.

اما اینکه در خصوص زیرساخت های تهران و شناسایی و تهیه نقشه گسل های پایتخت در چه شرایطی هستیم ، حناچی شهردار تهران می گوید:در شهر تهران با همکاری ژاپنی‌ها مطالعاتی انجام شد و آسیب پذیری تهران مورد بررسی قرار گرفته و به آن پرداخته شد ه و  در حال حاضر بانک اطلاعات خوبی در مورد زیر ساخت‌ها در تهران داریم که اطلاعات جدید هم به آن اضافه می‌شود.فعلاچیزی که مهم است پرداختن به اطلاعات و تصمیم گیری بر اساس اطلاعات و برنامه ریزی در این خصوص است و شناسایی مخاطرات تهران نیز  نتیجه این مطالعات بود.
حناچی گفته که شناسایی و تهیه نقشه گسل تهران بر این اساس در دستور کار قرار گرفت و همچنین شریان‌های تهران هم شناسایی شد و 18 برنامه اولویت دار در خصوص کاهش خطر در شریان‌های تهران در حال حاضر در دست اجراست.ایمن سازی مخازن سوخت هم مورد پیگیری قرار گرفته است. همین طور تامین آب شرب برای شرایط اضطراری، تدوین لایحه عملیاتی مدیریت بحران و برنامه واکنش اضطرار در مترو … و همچنین تهیه نقشه راه‌های اضطراری تهران، امکان خروج در شرایط اضطرار، موضوع فرونشست و خطرات ناشی از آن که موضوع مهمی است نیز در دستور کار قرار گرفته است.
شهردار تهران تصریح می کند:ساختمان‌های مهم مانند بیمارستان‌ها و مراکز مهم خودشان باید ایمن باشند زیرا که این مراکز در زمان بحران خودشان باید خدمات ارائه دهند و این امر از وظایف مهم شهرداران است.آمادگی در برابر آسیب‌ها و همینطور برگزاری مانورها و مخاطرات ناشی از آنها را کم می کند و قدم اول هم باید از مدارس آغاز شود.
به گفته وی ، تلفات ناشی از بلایای طبیعی بعد از انقلاب صنعتی بیشتر شد و با توسعه جوامع انسانی نیز مشکلات ناشی  از آن به مراتب افزایش یافت، بنابراین در این خصوص آموزش‌ها می تواند بسیار مهم باشد.

به هر حال شاید هشدارها درباره زلزله احتمالی در تهران و حرف‌های کارشناسان تکراری باشد اما آن طور که به نظر می‌رسد خطر همچنان جدی است، به همان شدت و ترسناکی قبل؛ کافی است همین الآن زلزله بیاید.آیا ما آماده هستیم و پیش گیری ها و پیش بینی های لازم انجام شده و زیرساخت ها و امکانات تا چه اندازه مهیا می باشد و هزاران مورد دیگر که باید بر آن توجه نمود.