بزرگنمايي:

راه ترقی - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سارا معصومی | سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در میانه اعتراض‌های داخلی در عراق به بغداد سفر کرد. سفری با دو محور اصلی رایزنی‌های نظامی و سیاسی. در حالی که عراق 7 روز پربحران را پشت سر گذاشته و گفته می‌شود که آرامش نسبی به پایتخت بازگشته است، وزیر خارجه روسیه در سفر به این کشور با همتای عراقی همچنین حیدرالعبادی، نخست‌وزیر کشور میزبان دیدار کرد. پیش از این اعلام شده بود که دیدار از منطقه کردستان و گفت‌وگو با مقامات این منطقه نیز در دستور کار وزیر امور خارجه روسیه قرار دارد. سفر لاوروف به عراق در حالی صورت گرفته که بغداد همزمان چند پرونده داخلی و البته یک پرونده خارجی را در اولویت پیشبرد قرار داده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش این سفر اعلام کرده که تنش میان ایران و ایالات متحده امریکا به اضافه اوضاع ناآرام در منطقه میان ایران و برخی کشورهای عربی از اصلی‌ترین سوژه‌ رایزنی‌های سرگئی لاوروف با میزبان‌های عراقی چه در وزارت خارجه این کشور و چه در دفتر نخست‌وزیری خواهد بود. عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق هفته گذشته سفری از پیش اعلام نشده به عربستان سعودی داشت و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای حاکی از این بود که به زودی به تهران نیز سفر خواهد کرد که ناآرامی‌های داخلی در عراق حادث شد. با این همه گفته می‌شود که وزیر خارجه روسیه که کشورش رابطه نزدیکی با ایران دارد با عبدالمهدی درباره میانجی‌گری‌های عراق در پرونده‌های داخلی گفت‌وگو کرده است.
از سوی دیگر یکی از دغدغه‌های امروز عراق، وابستگی به کمک‌های تسلیحاتی و تجهیزات امریکایی است که به نظر می‌رسد با توجه به حملات پراکنده اسراییلی‌ها در چند ماه اخیر به نقاطی در عراق، کاسه صبر بغداد را لبریز کرده است. عراق از چندی پیش یافتن جایگزین‌هایی برای تسلیحات و تجهیزات نظامی امریکایی را آغاز و رایزنی با روسیه را آغاز کرده بود.
سفر روز گذشته لاوروف به عراق، نخستین سفر او به این کشور در 5 سال گذشته بود. یک دیپلمات روس پیش از آغاز رسمی سفر لاوروف اعلام کرده بود که دو طرف در این سفر درباره راهکارهای مبارزه با تروریسم و برخورد با افراطی‌گرایی دینی با هم گفت‌وگو خواهند کرد. روسیه اعلام کرده که مسکو و بغداد توسعه همکاری‌ها در حوزه انرژی و کمک‌های انسان‌دوستانه را در دستور کار خود دارند.
سفیر روسیه در بغداد پیش از سفر وزیر خارجه این کشور به عراق در سخنرانی که در یکی از اندیشکده‌های روابط بین‌الملل روسیه داشت این سفر لاوروف را نشان‌دهنده حمایت مسکو از برقراری صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس دانسته بود. به گفته سفیر روسیه در عراق، مسکو عزم خود را برای توسعه رابطه با بغداد به خصوص در حوزه گاز و نفت جزم کرده و به همین دلیل هیات‌های اقتصادی لاوروف را در این سفر به پایتخت عراق همراهی کردند.
حضور پرمعنای لاوروف در بغداد
نخستین میزبان سرگئی لاوروف در بغداد، محمد‌علی الحکیم، وزیر خارجه عراق بود. لاوروف و حکیم پس از این دیدار در یک نشست خبری مشترک شرکت کردند. به گفته وزیر خارجه روسیه، نتیجه رایزنی‌ها نشان داد که دو طرف درباره لزوم اجرای تصمیمات کمیسیون دولتی مشترک برای همکاری تجاری و اقتصادی اتفاق نظر دارند. وزیر خارجه روسیه در بخش‌های دیگری از سخنانش تاکید کرد که کشورش قراردادهای واردات تجهیزات نظامی به عراق را اجرایی خواهد کرد. حضور لاوروف در عراق همزمان با هفتاد و پنجمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتک بین دو کشور بود که از 9 سپتامبر سال 1944 آغاز شده بود.
لاوروف در بخش‌های دیگری از این نشست خبری با اشاره به روابط میان بغداد و اربیل گفت: ما از بهبود روابط میان اربیل و بغداد رضایت داریم و بر اهمیت تداوم این روند تاکید می‌کنیم. بیش از 100 دیپلمات عراقی در روسیه آموزش می‌بینند. ما مواضع مشترکی در مورد چگونگی کاهش تنش در منطقه خلیج فارس داریم. ما و دوستان عراقی معتقدیم که این هدف باید با تلاش تمامی بازیگران منطقه محقق شود نه طرح‌هایی که منجر به اختلاف می‌شوند.وزیر خارجه عراق نیز در این نشست خبری گفت: باید مبادلات تجاری میان بغداد و مسکو گسترده‌تر شده و به روال گذشته بازگردد. عراق به افزایش همکاری با روسیه در زمینه‌های انرژی، امنیت و نفت و گاز چشم دوخته است.یکی دیگر از محورهای گفت‌وگوی وزرای خارجه روسیه و عراق، فرجام سوریه بود. براساس گزارش تلویزیون دولتی عراق، وزیر خارجه این کشور در دیدار با مهمان روس خود بر حمایت بغداد از حفظ تمامیت ارضی سوریه و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب تاکید کرده است. براساس این گزارش وضعیت ادلب در سوریه نیز یکی از محورهای گفت‌وگوی وزرای خارجه روسیه و عراق بوده است.
سفر وزیر خارجه روسیه به عراق یک ماه پس از سفر «فالح الفیاض» مشاور امنیت ملی عراق به روسیه صورت گرفت. در آن مقطع برخی از مقام‌های عراقی پیش‌بینی کرده بودند که این سفر آغازی بر کاهش رابطه نظامی بغداد با واشنگتن خواهد بود. یکی از نمایندگان پارلمان عراق در آن زمان درباره سفر فالح فیاض به روسیه گفته بود: می‌توان روند تجهیز تسلیحاتی ارتش عراق توسط امریکا را متوقف کرد. دولت عراق با طرف روس برای حمایت از حریم هوایی این کشور و تجهیز تسلیحاتی ارتش عراق به جای واشنگتن در حال برنامه‌ریزی است زیرا امریکا به وعده نظامی خود در این خصوص عمل نکرد.
برخی از منابع خبری اعلام کردند که عراق قصد دارد، سامانه دفاع هوایی اس-400 را از روسیه خریداری کند تا از حریم هوایی عراق در برابر تجاوزات مکرر پهپادهای اسراییلی حمایت کند.خبرگزاری آسوشیتدپرس در نگاهی متفاوت به سفر لاوروف به عراق وزن بیشتری را به مساله ایران و امریکا در رایزنی‌های میان دو طرف داده و نوشت: وزیر خارجه روسیه به منظور بحث درباره تشدید تنش میان ایران و امریکا در منطقه خلیج‌فارس به بغداد سفر کرد. این خبرگزاری با اشاره به نشست خبری وزرای خارجه دو کشور در بغداد نوشت: وزیر خارجه روسیه در حضور میزبان عراقی خود به خبرنگاران گفت که مسکو و بغداد بر لزوم کاهش تنش در منطقه خلیج‌فارس تاکید کردند و اصرار داشتند که باید طرحی واحد و مورد قبول تمام بازیگران منطقه‌ای برای بازگشت آرامش و ثبات به این منطقه ارایه شود.
بسته‌های تسلیحاتی روسیه برای عراق
سفر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به عراق در روزهایی صورت گرفته است که امریکا تمایل چندانی به حضور پررنگ در منطقه غرب آسیا ندارد و بیشتر حرکات دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا در این منطقه جنبه نمایشی دارد و تحلیل معنای استراتژیک آن برای منطقه آسان نیست. در روزهایی که رییس‌جمهور امریکا در پاسخ به هر مشکلی در منطقه، هزینه‌های کشورش در غرب آسیا را یادآوری می‌کند و به بی‌نیازی امریکا به انرژی این منطقه اشاره می‌کند، روسیه به آرامی به تعمیق نفوذ خود در این منطقه می‌اندیشد. همزمان در حالی که امریکا برای برقراری ثبات و امنیت در منطقه خلیج فارس از کشورهای خارج از منطقه خواسته به ائتلاف نظامی این کشور بپیوندند، روسیه طرحی کم و بیش مشابه طرح ایران برای برقراری امنیت در تنگه هرمز به سازمان ملل ارایه کرده که گفته می‌شود اصلی‌ترین پایه آن، حضور تمام بازیگران منطقه‌ای در نقشه راه تعیین شده است. روسیه به خوبی در هر پرونده‌ای از سوریه تا ایران و از ترکیه تا عراق در حال استفاده از جای خالی امریکاست. سایت المانیتور در گزارشی تحلیلی درباره رابطه روسیه با کشورهای منطقه به خصوص عراق می‌نویسد: مجموعه‌ای از حملات اسراییل به مناطقی در سوریه، لبنان و عراق به بهانه حضور نیروهای مورد حمایت ایران در این مناطق، منطقه را در شوک و ترس فرو برده است. در حالی که حملات اسراییل به سوریه و لبنان مسبوق به سابقه بوده است، اتفاقی که در عراق رخ داد از ابعاد وسیع‌تری برخوردار بود و به نظر می‌رسد که برای افشای جزییات آن باید زمان بیشتری بگذرد. نخستین نتیجه این حملات این بود که در حال حاضر هم افکار عمومی در خاورمیانه و هم نخبگان سیاسی به این نتیجه رسیده‌اند که باید راهی برای تامین امنیت حریم هوایی خود بیابند. در حال حاضر سیستم‌های دفاع هوایی که در این کشورها نصب شده عمدتا به روز نیستند. همزمان این کشورها وابستگی به قدرت‌های خارجی به خصوص امریکا در تامین سیستم دفاعی خود دارند. اندکی پس از این زنجیره حملات بود که روسیه پا پیش گذاشت و به منظور تامین تجهیزات دفاعی مورد نیاز بغداد پیشنهادهایی به این کشور کرد. رسانه‌های عراقی در تاریخ 27 آگوست گزارش دادند در جلسه‌ای که میان رییس پارلمان عراق محمد الحلبوسی و سفیر روسیه در عراق صورت گرفته، دیپلمات روس به الحلبوسی اعلام کرده که روسیه آماده است از طرح عراق برای تقویت و توسعه توانایی دفاع هوایی این کشور حمایت کند.
المانیتور در ادامه می‌نویسد: پیشنهاد روسیه پس از آنکه امریکایی‌ها علنا حمایت خود را از این حملات اعلام کردند با جدیت بیشتری در میان عراقی‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت. پس از یکی از حملات اسراییل به سوریه بود که مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسراییل درباره این حملات گفت‌وگو کرد و حمایت واشنگتن از این اقدام تل‌آویو را اعلام کرد.
در عراق نیز این نظر پذیرفته شده که حملات اخیر به برخی مناطق این کشور توسط اسراییلی‌ها با چراغ سبز امریکا صورت گرفته است. پس از این حملات بود که نخست‌وزیر عراق در حکمی هر گونه دسترسی به حریم هوایی عراق را هم برای عراقی‌ها و هم برای کشورهای خارجی محدود کرد. با این همه پس از این حملات بود که افکار عمومی در عراق خواهان خروج نیروهای امریکایی از این کشور شدند. برخی از نمایندگان پارلمان عراق در حالی خواهان خروج هر چه سریع‌تر نیروهای امریکایی از عراق شدند که سرسختانه تاکید دارند این امریکا بوده که امکان استفاده بی‌دردسر از حریم هوایی عراق را برای اسراییلی‌ها فراهم کرده است. بسیاری از نخبگان سیاسی در عراق اصرار دارند که این کشور برای خرید تجهیزات نظامی یا به روزرسانی سیستم دفاع هوایی خود با روسیه وارد تعامل اقتصادی شود. چین نیز در زمره کشورهایی است که برای کمک به عراق در این زمینه اعلام آمادگی کرده است.