بزرگنمايي:

راه ترقی- چندی پیش سردار جلالی در برنامه دستخط موضوع جنگ اقلیمی را مطرح کرد. سردار جلالی در این برنامه گفته بود « درخواست من این بود که مراکز علمی و پژوهشی، بخش و فایلی برای این باز کنند و درباره این تغییرات مطالعه کنند. خیلی از جاهای دنیا این اتفاق رخ می‌دهد، دانش آن جمع‌بندی شده است، به مفهوم جنگی و اقلیمی است که موضوعی است که به صورت ادبیات دانشی در دنیا دنبال می‌شود ولی مقالات آن کاملاً تخصصی است. من در کنفرانس علمی گفتم که من به تغییرات اقلیمی منطقه ایران مشکوک هستم، به عامدانه یا طبیعی بودن آن مشکوک هستم.»

در ادامه متن کامل «کنوانسیون ممنوعیت استفاده نظامی از تکنیک‌های تغییر اقلیم» که در سال 1977 به تصویب رسیده و یکی از اسناد قدیمی مربوط به جنگ اقلیمی است را با هم مرور می کنیم:

بر اساس نتیجه نشست 72/31 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 10 سپتامبر 1977 کنوانسیون ممنوعیت استفاده نظامی از تکنیک‌های تغییر اقلیم پذیرفته شد.کشورهای عضو این کنوانسیون، برای برقرای صلح پایدار و پایان دادن به مسابقه تسلیحاتی و تحت کنترل موثر و سختگیرانه بین‌المللی قرار گرفتن روند خلع سلاح کامل جهان و حفاظت از بشر در مقابل خطر استفاده از ابزارهای جدید جنگی، تصمیم به مذاکرات با دیدگاه رسیدن به پیشرفت موثر گرفتند. در پی درک این مساله که پیشرفت‌های علمی و فناوری‌ها ممکن است امکان‌های جدیدی در راستای تغییر محیط زیست فراهم کند، در 16 ژوئن 1972 در استکهلم بیانیه کنفرانس محیط زیست انسانی سازمان ملل را منتشر کردند. آنها به این درک رسیدند که استفاده از فناوری‌های تغییرات اقلیمی برای اهداف صلح‌آمیز می تواند روابط بین افراد و طبیعت را بهبود بخشد و به حفاظت و توسعه محیط زیست به نفع نسل حاضر و نسل‌های آینده باشد، هر چند این آگاهی را داشتند که استفاده نظامی یا هرگونه استفاده خصمانه از چنین فناوری‌هایی می‌تواند اثراتی بسیار خطرناک بر رفاه بشر داشته باشد، آنها به ممانعت از استفاده نظامی یا هر نوع استفاده خصمانه از فناوری‌های تغییرات اقلیمی برای حذف خطراتی که در نتیجه چنین استفاده‌ایی متوجه بشر می‌شود، ابراز تمایل کردند و این تمایل را که می‌خواهند در راستای رسیدن به این هدف کار کنند، تصدیق کردند. همچنین به مشارکت در تقویت اعتماد بین کشورها و توسعه هر چه بیشتر شرایط بین‌المللی مطابق با اهداف و اصول منشور سازمان ملل ابراز تمایل کردند، مورد توافق کشورهای عضو به شرح زیر است:

ماده 1

1- کشورهای عضو این کنوانسیون نباید در استفاده نظامی یا هر نوع استفاده خصمانه از تکنیک‌های تغییرات زیست‌محیطی که اثرات گسترده، شدید یا بلندمدت دارد به عنوان ابزار نابودی، تخریب یا آسیب به دیگر کشور عضو، مشارکت کنند.

2- کشورهای عضو این کنوانسیون متعهد می‌شوند به هیچ کشوری، گروهی از کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی در فعالیت‌های مغایر با پاراگراف اول ماده یک این کنوانسیون کمک نکنند یا از ابراز تشویق یا اجبار در این راستا استفاده نکنند.

ماده 2

همانطور که در ماده اول آمد، عبارت "تکنیک‌های تغییرات اقلیمی" به هر تکنیکی برای تغییر از طریق دستکاری عمدی پروسه‌های طبیعی گفته می‌شود - پروسه‌های طبیعی یعنی پویایی، ترکیبات یا ساختار زمین شامل، زندگی گیاهان و جانوران یک ناحیه، قسمت سخت زمین، قسمت آبی زمین (آبکره)، جو زمین (اتمسفر) یا فضای بیرونی.

ماده 3

1- بندهای این کنوانسیون نباید مانع استفاده از تکنیک‌های تغییرات اقلیمی برای اهداف صلح‌آمیز شود و باید بدون تعصب به اصول کلی و اصول کاربردی به رسمیت شناخته شده؛ متمرکز برچنین استفاده‌ای باشد.

2- کشورهای عضو این کنوانسیون متعهد می‌شوند مبادله احتمالی اطلاعات فنی و علمی درباره استفاده از تکنیک‌های تغییرات اقلیمی برای اهدف صلح آمیز را تسهیل کنند و حق مشارکت در این مبادله اطلاعاتی و علمی را داشته باشند. کشورهای عضو که در جایگاه انجام مبادله اطلاعاتی هستند می‌توانند به تنهایی یا به همراه دیگر کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی در همکاری‌های علمی و اقتصادی بین‌المللی برای حفاظت، بهبود و استفاده صلح‌آمیز از محیط زیست مشارکت کنند البته با در نظر گرفتن نیازهای مناطق در حال توسعه جهان.

ماده 4

هر کشور عضو این کنوانسیون متعهد می‌شود هر اقدامی که فکر می‌کند مطابق با پروسه قانونی، ضروری است برای ممنوعیت و ممانعت از هر فعالیت ناقض مفاد این کنوانسیون در هر جایی که تحت حاکمیت یا کنترلش است، استفاده کند.

ماده 5

1- کشورهای عضو این کنوانسیون متعهد می‌شوند با هم مشورت کنند و در حل هر مشکلی که ممکن است در ارتباط با اهداف کنوانسیون یا نحوه اجرای بندهای کنوانسیون پیش بیاید، همکاری کنند. مشاوره و همکاری مدنظر این ماده همچنین ممکن است از طریق طی کردن مراحل بین‌المللی مناسب در چارچوب سازمان ملل و مطابق منشور صورت گیرد. این مراحل بین‌المللی ممکن است شامل خدمات سازمان‌های بین‌المللی مناسب و همین‌طور کارشناسان کمیته مشاوره‌ای که در پاراگراف 2 این ماده آمده است، باشد.

2- برای اهدافی که در پاراگراف اول این ماده قید شده، دبیر کنوانسیون باید ظرف یک ماه پس از دریافت یک درخواست از هر کشور عضوی، کمیته مشورتی کارشناسان را تشکیل دهد. هر کشور عضو می‌تواند در این کمیته که عملکردها و قوانین اجرایی‌اش در پیوست‌ها آمده، یک کارشناس داشته باشد. پیوست‌ها تعیین‌کننده قوانین داخلی این کنوانسیون هستند. کمیته ممکن است خلاصه‌ای از یافته‌های حقیقی خود را برای دبیر ارسال کند تا در طول اجرای مراحل بررسی این یافته‌ها، تمام دیدگاه‌ها و اطلاعات موجود در کمیته باهم ترکیب شوند.

3- هر کشور عضو این کنوانسیون که دلایلی مبنی بر نقض قوانین و انحراف از بندهای کنوانسیون توسط یک کشور عضو دیگر دارد می‌تواند شکواییه‌ای تنظیم و آن را تقدیم شورای امنیت سازمان ملل کند. چنین شکواییه‌ای باید شامل تمام اطلاعات مرتبط و همچنین شواهدی که ادعاها را ثابت کند، باشد.

4- هر کشور عضو کنوانسیون متعهد می‌شود در هر تحقیقی که شورای امنیت ممکن است مطابق بندهای منشور سازمان ملل متحد بر اساس شکواییه دریافت شده آغاز می‌کند، همکاری کند. شورای امنیت کشورهای عضو را در جریان نتایج تحقیقات خود قرار خواهد داد.

5- هر کشور عضو کنوانسیون متعهد می‌شود مطابق بندهای منشور سازمان ملل متحد به هر کشور عضوی که تقاضای کمک یا حمایت کند، کمک و حمایت ارائه دهد. البته اگر شورای امنیت اعلام کند که کشور متقاضی به خاطر نقض بندهای کنوانسیون آسیب دیده یا احتمال دارد آسیب ببیند.

ماده 6

1- هر کشور عضو این کنوانسیون می‌تواند اصلاحیه‌هایی را بر کنوانسیون پیشنهاد دهد. متن هر اصلاحیه‌ای پذیرفته و ذخیره می‌شود و به طور فوری در اختیار تمام کشورهای عضو قرار می‌گیرد.

2- یک اصلاحیه به محض آنکه مورد تائید اکثریت کشورهای عضو قرار گرفت، برای تمام کشورهای عضو کنوانسیون که آن را پذیرفته‌اند، لازم الاجرا می‌شود. بنابراین، تمام کشورهای عضو چه آنها که به اصلاحیه رای مثبت داده‌اند، چه آنها که رای منفی یا ممتنع داده‌اند و چه آنها که در جلسه رای‌گیری حضور نداشته‌اند، از زمان تصویب اصلاحیه موظب به اجرای آن هستند.

ماده 7

این کنوانسیون می‌تواند برای یک دوره نامحدود باشد.

ماده 8

1- 5 سال پس از آنکه عضویت یک کشور در این کنوانسیون تائید شد، دبیر کنوانسیون در ژنو سوئیس یک کنفرانس با حضور تمام کشورهای عضو برگزار می‌کند. در این کنفرانس عملکرد کنوانسیون با این نیت که اطمینان حاصل شود، اهداف و بندهای کنوانسیون به ویژه بندهای مربوط به ماده یک که بر حذف خطرات استفاده نظامی یا هر نوع استفاده خصمانه دیگر از تکنیک های تغییرات آب و هوایی متمرکز است؛ کاملا درک شده است.

2- در فواصل زمانی دیگر نیز که البته نباید کمتر از 5 سال باشد ممکن است اکثریت کشورهای عضو تقاضای برگزاری کنفرانس با همان دستور کارها را به دبیر کنوانسیون ارائه دهند.

3- اگر در یک دوره زمانی 10 ساله مطابق پاراگراف دوم این ماده هیچ کنفرانسی برگزار نشد و در این مدت نتایج کنفرانس قبلی اجرایی می‌شد، دبیر ممکن است دیدگاه های تمام کشورهای عضو کنوانسیون را درباره تشکیل چنین کنفرانسی جمع کند. اگر یک سوم کشورهای عضو هرقدر هم که تعدادشان کم باشد، خواستار تشکیل کنفرانس باشند، دبیر باید به سرعت اقدام به برگزاری کنفرانس کند.

ماده 9

1- عضویت در این کنوانسیون برای تمام کشورها آزاد است. هر کشوری که قبلا این کنوانسیون را امضا نکرده هر وقت که بخواهد می‌تواند عضو شود.

2- در این کنوانسیون هر کشوری که حق امضا دارد می‌تواند عضو شود. تقاضاهای عضویت یا ورود جدید در اختیار دبیر کل سازمان ملل قرار دارد.

3- بر اساس پاراگراف دوم این ماده، این کنوانسیون با داشتن 20 تقاضای عضویت ذخیره؛ رسمیت پیدا می‌کند بر اساس ابزارهای تصویب که به کشورهای عضو کنوانسیون داده شده است،تصمیمات این کنوانسیون می‌تواند با امضای 20 کشور عضو بنا بر آنچه در پاراگراف 2 این ماده آمده تصویب شود.

4- برای کشورهایی که تقاضای عضویت یا ورودشان به کنوانسیون پس از رسمیت پیدا کردن کنوانسیون، ذخیره شده، بندهای کنوانسیون از زمان ذخیره شدن تقاضای عضویت‌شان لازم الاجراست.

5- دبیر کنوانسیون باید تمام کشورهای دارای حق امضا و کشورهای موافق را در جریان تاریخ هر امضا، تاریخ ذخیره شدن تقاضای عضویت یا ورود و تاریخ اجرایی شدن کنوانسیون برای عضو یا اعضای جدید و هر اصلاحیه مربوط به آن قرار دهد.

6- این کنوانسیون باید مطابق ماده 102 منشور سازمان ملل متحد توسط دبیر ثبت شود.

ماده 10

متن این کنوانسیون که زبان‌های عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی آن به یک اندازه موثق و معتبر است، در اختیار دبیر کل سازمان ملل متحد است و او می‌تواند در مواقع لزوم کپی‌های معتبر از آن را در اختیار دولت‌های امضاکننده کنوانسیون و کشورهای موافق ارسال کند.

این کنوانسیون در ژنو در روز 18 ماه می 1977 به امضای کشورهای عضو رسیده است.

کمیته مشورتی کارشناسان

1- کمیته مشورتی کارشناسان متعهد می‌شود یافته‌های مناسب بر اساس واقعیت تهیه کند و دیدگاه‌های کارشناسی مرتبط با هر مشکلی که به وجود می‌آید را مطابق پاراگراف اول ماده پنج کنوانسیون به کشورهای عضو تقاضاکننده این اطلاعات و دیدگاه‌های کارشناسی ارائه دهد.

2- کار کمیته مشورتی کارشناسان باید به شیوه‌ای سازمان‌دهی شود که به آن اجازه دهد عملکردها را مطابق پاراگراف اول پیوست‌های کنوانسیون پیش ببرد. این کمیته می‌تواند درباره سوال‌های مربوط به رویه کارهای سازمان تصمیم‌گیری کند. درباره ماهیت اصلی (موجودیت) کنوانسیون هیچ رای‌گیری وجود ندارد.

3- دبیر کنوانسیون یا نماینده رئیس کمیته نیز است.

4- در نشست‌ها هر کارشناس ممکن است یک یا بیش از یک مشاور به همراه خود بیاورد و از کمک آنها استفاده کند.

5- هر کارشناس این حق را دارد که از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی تقاضای کمک و اطلاعات کند زیرا کارشناسان افراد علاقمندی هستند که در راستای تحقق اهداف کنوانسیون کار می‌کنند.