بزرگنمايي:

راه ترقی- باوجود پرداخت هزینه‌های مربوط به بیمه بیکاری توسط کارفرمایان، اما کارگرانی که طبق قرارداد مشخص با یک پروژه عمرانی همکاری می‌کنند، مشمول بیکاری غیرارادی از شغل خود نمی‌شوند، چرا که با قراردادی مشخص مشغول بکار شدند.

اما همچنان سوالی که شاید بیجواب مانده تعیین تکلیف کارگرانی است که  دارای قراردادی مشخص هستند اما به دلیل تزریق نشدن منابع مالی لازم به پروژه های عمرانی تعطیل و یا نیمه تعیطل، به اجبار بیکار شده‌اند و مقرری بیمه بیکاری آنها برقرار نشده است.

دبیر کانون انجمن های صنفی کارفرمایی خوزستان در این خصوص گفت: پیمانکاران پروژه‌های عمرانی بر اساس قانون باید سهم سه درصدی خود بابت بیمه بیکاری را به تامین اجتماعی پرداخت کنند اما این درحالی است که بعد از اتمام پروژه تعدادی از کارگران برای مدتی بیکار خواهند بود ولی با این وجود بیمه بیکاری شامل حال آنها نخواهد شد.

فرزاد حیدری اصلی ترین نگرانی برای حوزه کسب و کار را متوجه کارگرانی دانست که با وجود داشتن قرارداد مشخص مجبور هستند به دلیل تعطیلی پروژه‌های عمرانی از کار بیکار شوند، گفت: در این شرایط بازهم بیمه بیکاری به کارگران تعلق نمی‌گیرد و این باعث سردرگمی بخش زیادی از این افراد شده است.

وی ادامه داد: پیگیری‌های متعددی در این زمینه صورت گرفته اما تنها شاهد آن بوده‌ایم که کارگران پروژه‌های خاصی در استان خوزستان مشمول دریافت بیمه بیکاری شده‌اند.

دبیر کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی خوزستان به برقراری بیمه بیکاری تعدادی از کارگران شرکت کیسون که پیمانکار ساخت پروژه قطارشهری اهواز بوده اشاره کرد و گفت: این کارگران بعد از مدت ها پیگیری موفق به برقراری بیمه بیکاری خود شدند.

او تاکید کرد: از همین رو درخواست می‌شود که بیمه بیکاری کارگران پروژه‌های عمرانی تعطیل شده استان مانند کارگران پروژه قطار شهری برقرار شود.

برقراری بیمه بیکاری به شرط اثبات تعطیلی طرح عمرانی

اما اظهارات معاون بیمه‌ای اداره کل تامین اجتماعی خوزستان در خصوص بیمه کارگران پروژه‌های تعطیل شده عمرانی با تفاوت هایی همراه است.

ضیاء صباغ با اشاره به اینکه هر فرد بیمه شده‌ای که در اثناء قرارداد از کار بیکار شده باشد، می‌تواند از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شود، گفت: به عنوان مثال می‌توان به پروژه قطار شهری اهواز که کارگران آن به دلیل تامین نشدن اعتبارات مورد نیاز بیکار شدند، اشاره کرد.

وی ادامه داد: برای برقراری حق بیمه بیکاری برای چنین کارگرانی، کمیته‌ای متشکل از اداره کل تعاون ، کار و رفاه اجتماعی و همچنین تامین اجتماعی استان تصمیم گیری می‌کنند.

معاون بیمه‌ای اداره کل تامین اجتماعی استان یادآور شد: ولی نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که کارگران بیکار شده ناشی از کاهش حجم کار و یا پایان پروژه مشمول قانون اخراج غیر ارادی نمی شوند.

صباغ همچنین به برقراری بیمه بیکاری تعداد 2 هزار و 750 نفر که در زمین های کشاورزی، واحدهای تولیدی و صنعتی که در جریان سیل دچار خسارت شدند اشاره کرد و گفت: با توافقاتی که در رده‌های مدیریتی ارشد کشور صورت گرفت، این کارگران موفق به استفاده از بیمه بیکاری شدند.

وی اضافه‌کرد: در مورد کارگران پروژه‌های تعطیل شده، اگر برقراری بیمه بیکاری چنین کارگرانی با مشکل رو به رو شده شاید به‌خاطر این باشد که پیمانکار به رد کردن لیست بیمه کارگران خود ادامه داده و در این صورت طبیعی است که کارگران مشمول این قانون نشوند.

او تصریح کرد: در صورت تمایل کارفرمایان، این اداره کل آمادگی دارد تا با بررسی مستندات قانونی که از جمله آن اسناد  تخصیص نیافتن اعتبار به پروژه های مربوطه است؛ برقراری بیمه بیکاری کارگران چنین پروژه‌هایی را مورد پیگیری قرار دهند.

با وجود پیگیری های صورت گرفته ، ظاهرا حلقه مفقوده ای بین خواسته کارگران و کارفرمایانی که سهم خود در زمینه بیمه بیکاری را پرداخت می‌کنند با سازمان تامین اجتماعی وجود دارد که شفاف سازی بهتری در این زمینه نیاز دارد.

افرادی که شامل دریافت بیمه بیماری می‌شود

یک کارشناس در امور بیمه تامین اجتماعی با اشاره به اینکه پروژه‌های عمرانی اساسا دارای یک تاریخ شروع و پایان هستند، گفت: طبیعتاً اشخاصی که در پروژه‌ها کار می‌کنند چنانچه بیکاری آنها به واسطه اتمام پروژه باشد طبق قانون مشمول دریافت بیمه بیکاری نخواهند شد و دلیل آن پایان کاری است که برای آن استخدام شده‌اند.

علی ترکاشوند ادامه داد: اما چنانچه کارگری در اثناء قرارداد کاری با کارفرما و یا قبل از اتمام پروژه بیکار شود می‌تواند از حقوق بیمه بیکاری برخوردار شود و اثبات اینکه وی بر خلاف میل بیکار شده را می توان بکار گیری شخص ثالثی دانست که جایگزین شده باشد.

مدیرکل سابق اداره تامین اجتماعی استان با بیان اینکه تجربه ثابت کرده که متاسفانه در بعضی از پروژه‌های عمرانی به واسطه اختصاص نیافتن به‌موقع منابع مالی دچار تعطیلی می‌شوند، گفت: اما در صورتی کار وجود داشته باشد اما امکان ادامه آن برای نیروی انسانی ممکن نباشد، پیمانکار نمی‌توان فرد دیگری را هم جایگزین کند.

وی تصریح کرد: برای بررسی هرچه بیشتر موضوع باید موارد مشابه در دیگر استان‌ها مورد بررسی کارشناسی قرار بگیرد و فرآیندی صحیح و شفاف برای برقراری بیمه بیکاری کارگران در اینگونه پروژه‌ها تعیین شود.

تعطیلی پروژه‌ها مساوی با بیکاری کارگران

دبیر کانون سراسری پیمانکاران عمرانی ایران با اشاره به محدودیت‌های مالی دولت در اختصاص اعتبار به پروژه‌های عمرانی، گفت: در این شرایط لازم است که با اولویت بندی‌هایی که ضرورت دارد نسبت به تکمیل طرح‌هایی که از  پیشرفت مناسبت تری برخوردار هستند، اقدام کرد.

علی طاهری ادامه‌داد: تعطیلی پروژه‌های نیمه تمام به بیکاری تعدادی قابل توجهی از کارگران می‌انجامد به این خاطر که وقتی منابع مالی در دسترس نباشد، نیروهای متخصص نیز دچار چالش می شود.

وی افزود: در این شرایط انتظار می‌رود تا بیمه بیکاری که پیمانکاران سهم سه درصدی خود را پرداخت کرده‎اند برای کارگرانی که تحت این شرایط از کار بیکار می شوند، اعمال گردد.

دبیر کانون سراسری پیمانکاران عمرانی ایران به تبعات منفی سیاسی و اجتماعی ناشی از بیکاری تعداد زیادی از این کارگران اشاره کرد و گفت: در حال حاضر تعداد بسیار زیادی از پروژه های عمرانی یا تعطیل هستند و یا پیشرفت لاک پشتی دارند.

طاهری یادآور شد: در برخی از استان‌ها این شرایط مدیریت شده و لازم است استان خوزستان نیز به این سمت حرکت کند و از تعریف پروژه‌های جدید که احتمال بیکاری کارگران آن وجود دارد، جلوگیری شود.

تعطیلی پروژه‌های عمرانی، بیکاری غیر ارادی یا ارادی کارگر؟

قانون تامین اجتماعی تقریبا در خصوص کارگرانی که در جریان تعطیلی پروژه‌های نیمه تمام بیکار می‌شوند، شفاف است و معلوم نیست این بیکاری که به واسطه محدودیت های دولت در اختصاص اعتبار صورت گرفته آیا ارادی است یا غیر ارادی.

در صورتی که مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است و تنها به کسانی تعلق می‌گیرد که واقعا بیکار شده باشند واگر کارگری به میل و اراده خود از کار بیکار نشده باشد، مشمول دریافت بیمه بیکاری می‌شود.

 قانونگذار برای کارگر مهلت یکماهه در نظر گرفته که در این خصوص تشکیل پرونده دهد و مدارک و مستندات خود را ارائه کند که پس از تشخیص بلافاصله ظرف دو هفته، بیمه بیکاری برقرار می‌شود.

 عامل اصلی در احراز شرایط دریافت مقرری بیمه بیکاری بر پایه اخراج استوار شده است به این معنا که بیمه‌شده، کار خود را به اختیار از دست نداده باشد؛ مثلا اخراج به دلیل عدم نیاز کارگر یا عدم تفاهم کارگر و کارفرما در ادامه همکاری صورت گرفته باشد.

اما باید توجه داشت که بیمه بیکاری به عنوان یک ابزار کاربردی در شرایط خاص در قانون کار گنجانده شده که به واسطه این ابزار کارگران می توانند در دوره بیمه ای خود کمتر متوجه بحران بیکاری شده و فرصتی برای جستجو کار دیگری را داشته باشند.