بزرگنمايي:

راه ترقی - فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
افزایش قیمت خودرو در بازار با انتقادات شدیدی از سوی برخی محافل و رسانه‌ها روبه رو شده است. این رسانه‌های معتقدند افزایش قیمت خودرو منطقی نیست و با توجه به شرایط بازار این اتفاق نباید رخ می‌داد.
روز یکشنبه روزنامه کیهان که از منتقدان جدی دولت است در گزارشی درباره افزایش قیمت خودرو نوشت: «در شرایطی که این روز‌ها اتفاق خاصی در اقتصاد کشور و بازار ارز رخ نداده، خودروسازان باز هم با عرضه قطره چکانی خودرو، اسباب افزایش شدید قیمت‌ها در دو هفته اخیر را فراهم کردند.»
این روزنامه تقصیر افزایش قیمت خودرو را به گردن خودروسازان انداخته و می‌نویسد که دلایل آن‌ها برای افزایش را "واهی" دانسته است. کیهان در این باره از سخنان اخیر احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان انتقاد کرده و نوشته است که او همیشه طرفدار گران شدن قیمت خودرو بوده است.
احمد نعمت بخش پیش از این درباره افزایش قیمت خودرو گفته بود: «خبر توقف تولید پراید هفته پیش به طور رسمی از سوی شرکت سایپا تائید و اعلام شد و بدیهی است که پس از انتشار آن، جو روانی بازار درباره خودرویی که فروش آن نیز به زودی کاملا متوقف می‌شود، کمی ملتهب شود و قیمت آن تغییر کند.»
روزنامه کیهان این مسئله را مطرح کرده است که خودروسازان تا چندی پیش افزایش قیمت ارز را دلیل افزایش قیمت خودرو‌ها اعلام کرده بودند، "حالا که نرخ ارز تغییر نکرده و حتی کاهش هم یافته است، این خودروسازان اصلا به نرخ ارز اشاره‌ای نمی‌کنند. "
منتقدان افزایش قیمت خودرو معتقدند که شرکت‌های خودروسازی دست به دلالی در بازار می‌زنند و قیمت‌ها را از این طریق افزایش می‌دهند. نمایشگاه داران و فروشندگان خودرو از این دسته هستند.
حمیدرضا قندی، رئیس‌اتحادیه صنف فروشندگان خودرو اصفهان در این باره گفته است: "شرکت‌های خودروساز با افزایش قیمت مانع ضرر خود می‌شوند، از سوی دیگر این شرکت‌ها در بازار آزاد تهران و دیگر شهر‌ها دلال‌هایی دارند که از طریق آن‌ها خودروهایشان را می‌فروشند."
او با بیان اینکه متأسفانه دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا هنوز تعهدات سال 1397 خود را تحویل برخی مشتریانشان نداده‌اند، اظهار کرد: «این شرکت‌ها خودرو‌های خود را پیش‌فروش می‌کنند، اما متأسفانه در زمان موعد قادر به تحویل تعهد خود به مشتریانشان نیستند که این موجب افزایش قیمت و نوسانات بازار خودرو شده است. بدون تحریم هم همین مشکلات را داشتیم!»
در این بین سازمان تعزیزات حکومتی نیز از افزایش قیمت خودرو انتقاد کرده است.
اما کارشناسان چه می‌گویند؟ چرا قیمت خودرو افزایش پیدا کرده است؟ آیا کار دلالان است؟ آیا عرضه خودرو کاهش یافته و یا دلایل دیگری وجود دارد.
فربد زاوه تحلیلگر و کارشناس بازار خودرو در این باره به فرارو گفت: «شروع این افزایش قیمت احتمالا ناشی از کاهش عرضه روزانه است. متاسفانه، چون آمار دقیقی در این باره وجود ندارد نمی‌شود با قاطعیت نظر داد ولی احتمال دلیل اصلی همین مسئله است.»
به گفته زاوه دلایل دیگری هم در این بین وجود دارد، "دولت بنا دارد در مرداد سال آینده دو خودرو ارزان قیمت یعنی پراید و پژو 405 را از خط خارج کند، این یکی از عوامل افزایش قیمت بوده و جذابیت سرمایه گذاری در بازار خودرو ایجاد کرده است."
این کارشناس بازار خودرو دلیل سوم را کاهش تولید خودرو دانست و افزود: «طبق آمار وزارت صنعت در شش ماه نخست امسال نسبت به شش ماهه سال 97 چهل درصد کاهش تولید خودرو وجود داشته است. این آمار طبعا تمایل رشد قیمت‌ها را ایجاد می کند.»
زاوه دلیل چهارم را سیاست‌های پولی بانک مرکزی دانست و گفت: «متاسفانه همچنان سیاست‌های پولی بانک مرکزی انبساطی است و بحث افزایش نقدینگی همچنان برقرار است. این موضوع هم می‌تواند عامل جانبی برای افزایش قیمت خودرو باشد. البته باید تاکید کنم که بعد از موج تورمی سال گذشته قاعدتا نباید این موج تورمی تازه ایجاد می‌شد.»
این کارشناس درباره احتمال ادامه این وضعیت یا ایجاد تعادل در بازار گفت: «این مسئله به تعادل عرضه و تقاضا ارتباط دارد. همین الان پراید 51 میلیون تومانی خیلی قابلیت بالایی در بازار ندارد یعنی قدرت خرید بازار کمتر از این رقم است، اما کاهش عرضه باعث شده است قیمت پراید بالاتر برود. اگر این روند کاهش عرضه ادامه یابد احتمال بالا رفتن بیشتر هم وجود دارد.»
او افزود: «از طرف دیگر ماجرای توقف تولید پراید و پژو 405 در تابستان سال آینده باعث ایجاد نگرانی در بازار شده است. چرا که هنوز خودرو جایگزین مشخص نشده است و این فیدبک را به بازار می‌دهد که احتمالا ما با کاهش شدید عرضه در سال آینده مواجه خواهیم بود. این نگرانی منجر می‌شود افرادی که می‌خواهند با ریسک کمتر فعالیت اقتصادی کنند به جای ورود به بازار بورس و بازار دلار وارد بازار خودرو می‌شوند.»
زاوه با با بیان اینکه من مطمئن نیست که سال آینده پراید و 405 از خط تولید خارج شوند، گفت: «اما اگر قرار است به طور قطعی این اتفاق رخ دهد با معرفی خودرو‌های جایگزین و سرعت گرفتن تحویل خودرو‌ها، این مشکل حداقل در کوتاه مدت حل می‌شود.»
فیل نقدینگی و تنش زایی مسئولان
امیر حسن کاکایی نیز درباره دلیل افزایش قیمت خودرو در چند هفته اخیر به خبرنگار فرارو گفت: «واقعیت این است که از نظر اقتصادی و فیزیکی چیزی در این چند هفته تغییر نکرده است. قیمت ارز ثبات داشته است، تولید هم تغییر چندانی نداشته اند، حتی روال تحویل خودرو به مردم نیز تغییری نکرده است.»
او افزود: «تنها عامل موثر اقتصادی که در این چند هفته، این بود که وزارت صنایع بعد از مدت‌ها زیر بار خواست سازمان استاندارد رفت و اعلام کرد قرار است تولید پراید در خرداد ماه سال آینده کاملا متوقف شود. مصاحبه مدیرعامل سایپا هم این موضوع را برای همه مسجل کرد. به نظر می‌رسد این اتفاق بهانه‌ای برای ایجاد تنش در بازار بوده است. تنش به وجود آمده ناشی از عوامل روانی و به نوعی در حوزه اقتصاد رفتاری است و با وجود تلاش خودروساز‌ها آن‌ها نتوانستند عرضه را افزایش دهند تا این تنش را کنترل کنند.»
کاکایی دلیل دیگر افزایش قیمت خودرو را وضعیت بازار بورس ارزیابی کرد و گفت: «در چند ماه اخیر بازار بورس به‌شدت رشد کرد و این رشد طی چهار هفته گذشته به اوج خود رسید. اما همان‌طور که به‌طور طبیعی همیشه اتفاق می‌افتد، بعد از رشد‌های بسیار بالا، بازار یک عقب‌گرد می‌کند. به نظر می‌رسد این موضوع به سرمایه‌گذاران این سیگنال را داد که به سمت بازار‌های جدید برای سرمایه‌گذاری بروند. اما از آنجایی که بازار ارز و سکه در کنترل دولت قرار دارد و بازار مسکن هم به‌شدت راکد است، تنها بازار خودرو می‌ماند که مورد توجه قرار می‌گیرد.»
این تحلیلگر بازار خودرو عامل دیگر در افزایش قیمت خودرو را اینگونه توضیح داد: "اخیرا شایعه شده است که دولت می‌خواهد از سپرده‌های بانکی هم مالیات اخذ کند، این شایعه تکذیب شده با این حال در وضعیت تنش می‌تواند در خروج سرمایه از بانک‌ها موثر بوده باشد. "
او با اشاره به رشد غیر متوازن نقدینگی در کشور اظهار کرد: «سرمایه سرگردان مثل یک فیل بزرگ در یک خانه کوچک است، این فیل با کوچکترین حرکتی در این خانه کوچک خرابی به بار می‌آورد. نقدینگی در دست مردم و موسسات مالی ماننداین فیل عمل می‌کند هر چند وقت یک بار قواعد یک بازار را بر هم می‌زند، یک روز در بورس این اتفاق افتاد، حالا هم بخش کوچکی از این نقدینگی پَر بازار خودرو را گرفته است.»
کاکایی تاکید کرد: «اتفاقی که در بازار خودرو رخ داده یک اتفاق روانی است و چون روانی است نمی‌دانیم چگونه با آن برخورد کرد و آرامش در بازار خودرو به وجود آورد. چرا که در طرف مقابل بازار‌های موازی جذابی وجود ندارد. بازار مسکن در رکود کامل است. بازار ارز و سکه تحت کنترل شدید است، بازار بورس هم به اوج رسیده و فعلا جلوتر نمی‌رود.»
این کارشناس بازار خودرو گفت: «در وضعیت کنونی خودرو ساز‌ها هم با مشکل روبه‌رو شده اند، همچنان زیان می‌دهند، خبر بد زیاد است. قطعه ساز‌ها هم با مشکل روبه رو هستند. در این وضعیت دولت نمی‌تواند از خودروسازان در خواست افزایش تولید را داشته باشد.»
او در ادامه از مسئولان کشور خواست که اگر "تنش زدایی نمی‌کنند"، حداقل "تنش زایی" نکنند. او در این باره توضیح داد: «شاید حذف پراید و پژو از نظر فنی ممکن باشد، اما از نظر اقتصادی شدنی نیست. الان زمان این اتفاق نیست باید اول توان خودروسازی را افزایش داد. خودروساز باید بتواند تولید بالا داشته باشد، منطقی تولید و سود کند. پس از آن باید خواسته‌های جدید را مطرح کرد.»