بزرگنمايي:

راه ترقی - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
پس از تحولات دی‌ماه 1402، پاکستان به ایران وعده داد که در زمینه امنیت مرزی اقدامات بیشتری انجام دهد. دو کشور زمینه فعالیت مشترک اقتصادی زیادی نیز دارند. ایران در نزدیکی مرز پاکستان دارای بندر و دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی بوده و پاکستان نیز از طریق بندر کراچی ظرفیت بالایی برای ترانزیت کالا دارد. روابط تهران و اسلام‌آباد از لحاظ سیاسی، یک رابطه راهبردی محسوب می‌شود.
مهرشاد ایمانی| رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته وارد اسلام‌آباد شد. دیدار اخیر سیدابراهیم رئیسی از پاکستان، نخستین سفر رئیس دولت سیزدهم به این کشور است و با توجه به تحولات اخیر در شرق و جنوبشرق کشور، از اهمیت بالایی برخوردار است. دولت پاکستان طی سال‌های اخیر هماهنگی و همراهی بالایی با ایران از خود نشان داده است. حتی روابط میان دو کشور که پس از حمله تروریست‌های جیش‌العدل در دی‌ماه سال گذشته، پاسخ نظامی ایران در خاک پاکستان و پاسخ متقابل اسلام‌آباد برای مدت کوتاهی متشنج شده بود، با سرعت به حالت عادی بازگشت. به رغم این که تنش‌های دیپلماتیک میان دو طرف به وجود آمد، اما تنش در همین سطح کنترل شد و افزایش پیدا نکرد.
امنیت مرز مشترک تهران و پاکستان به همکاری دو طرف نیاز دارد. 909 کیلومتر مرز مشترک از یک طرف به منطقه سیستان و بلوچستان در ایران و از سوی دیگر به منطقه بلوچستان پاکستان می‌رسد که هر دو طرف نسبت به مساله امنیت آن نگرانی‌های زیادی دارند. پس از تحولات دی‌ماه 1402، پاکستان به ایران وعده داد که در زمینه امنیت مرزی اقدامات بیشتری انجام دهد. دو کشور زمینه فعالیت مشترک اقتصادی زیادی نیز دارند. ایران در نزدیکی مرز پاکستان دارای بندر و دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی بوده و پاکستان نیز از طریق بندر کراچی ظرفیت بالایی برای ترانزیت کالا دارد.
روابط تهران و اسلام‌آباد از لحاظ سیاسی، یک رابطه راهبردی محسوب می‌شود. پاکستان حافظ منافع ایران در ایالات متحده آمریکاست و در صورت نیاز، می‌تواند از ظرفیت میانجی‌گری خود استفاده کند. البته تمایل به استفاده از این ظرفیت به حسنه بودن رابطه دولت مستقر در پاکستان با ایران ارتباط دارد. اما این مساله بی‌سابقه نیست. پیش از این در دوران دونالد ترامپ، عمران‌خان نخست‌وزیر وقت پاکستان از تمایل خود و همچنین درخواست رئیس‌جمهور آمریکا برای میانجی‌گری بین تهران و واشینگتن خبر داده بود. در صورتی که در تهران تمایلی به این امر وجود داشته باشد، اسلام‌آباد نیز مانند مسقط، توانایی انجام آن را دارد. اسلام‌آباد به رغم این که متحد آمریکا در منطقه محسوب می‌شود، در میان کشورهایی بود که حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق را محکوم کرد. با توجه به تمام این شرایط، سفر ابراهیم رئیسی به اسلام‌آباد، بسیار مهم است.
در پی دیدار اخیر رئیسی با شریف، پرسشی که به وجود می‌آید این است که آیا ایران و پاکستان در درازمدت می‌توانند یک رابطه راهبردی با یکدیگر داشته باشند و مشخصاً این دو کشور چگونه می‌توانند مشکل گروه‌های تروریستی مرزی را حل کنند؟
یک اشتباه مهم؛ تضعیف نخبگان بلوچ و روحانیت میانه‌رو
پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان و پاکستان، درباره چگونگی حل مشکل گروه‌های تروریستی به «هم‌میهن» گفت: «ارتباط ایران و پاکستان مبتنی بر دو محور انرژی و تجارت است. پاکستانی‌ها اعلام کرده بودند که حاضر به همکاری در حوزه کشیدن لوله گاز هستند و چینی‌ها هم اعلام آمادگی کردند که این کار را انجام دهند. با این اوصاف می‌بینیم که موضوع انرژی برای پاکستان به شدت مهم است؛ به خصوص آنکه در بخش‌هایی از این کشور در تابستان 18ساعت برق ندارند. مسئله دیگر تجارت است.
ایران تحریم است و می‌تواند از پاکستان به‌عنوان کشوری برای وارد کردن کالا استفاده کند؛ به این نحو که پاکستان به نام خود کالاها را خریداری کند و از مرز به ایران بفرستد. پس در این حوزه پاکستان برای ایران ظرفیت مهمی است. از طرفی ظرفیت‌های بالایی در تبادل کالا در سه منطقه مرزی ریمدان، سراوان و تفتان وجود دارد. اگر درست عمل شود، می‌شود این مناطق را ساماندهی کرد و این امکان وجود دارد که حداقل 10درصد از تعرفه‌ها‌ در مناطق صرف خود منطقه شود تا بسیاری از مشکلات حل شود».
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره گروه‌های تروریستی موجود در مرز ایران و پاکستان بیان کرد: «موضوع دیگر امنیت میان ایران و پاکستان است؛ به‌خصوص که اخیراً جیش‌العدل پیوندهایی با داعش هم خورده است. دولت ایران یک اشتباه مهمی را مرتکب می‌شود؛ آنکه نخبگان میهن‌گرای بلوچ و روحانیت میانه‌رو در منطقه را تحت فشار قرار می‌دهد.
مولوی عبدالحمید فردی است که می‌خواهد در چارچوب نظام فعالیت کند ما می‌بینیم که برخی می‌گویند باید مسجد مکی بسته شود یا اخیراً یک کارشناس سرشناس به‌تازگی گفته بود که مسجد مکی، مسجد ضرار است. تضعیف نیروهای تحصیل‌کرده میهن‌گرا و روحانیت میانه‌رو در نهایت به نفع گروهک‌ها تمام می‌شود. هنوز این مسئله برای مردم منطقه حل نشده است که چرا عوامل آن جمعه معروف در مهرماه 1401 بازداشت و معرفی نمی‌شوند.
اگر حاکمیت بتواند مردم را با خود داشته باشد، خود مردم مهم‌ترین حافظان مرزها می‌شوند و خود مردم با گروهک‌ها مقابله می‌کنند. اگر دولت ایران سیاست عاقلانه‌ای را به کار بگیرد و مردم محلی را راضی نگه دارد، حتماً آنها در کنترل مرزها کمک می‌کنند اما واقعیت این است که اکنون مردم سیستان و بلوچستان نارضایتی‌ دارند. نباید بر مولوی عبدالحمید فشار وارد شود زیرا مردم منطقه از او حرف‌شنوی دارند و او نیز هیچ‌وقت نخواسته است خارج از نظام فعالیت کند».
او در پاسخ به این پرسش که آیا پاکستان عزمی برای مقابله با گروهک‌ها ندارد؟ تشریح کرد: «واقعیت این است که پاکستان مرزش با ایران را به‌عنوان اولویت در نظر ندارد و به نوعی خیالش از این سمت راحت است. ایران همواره مدعی بوده است که پاکستان در قضیه برخورد با گروهک‌ها جدی نیست اما واقعیت این است که سیاست‌های مرزی را نه دولت پاکستان بلکه ارتش این کشور تعیین می‌کند».
ملازهی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آمریکا تا چه حد بر سیاست‌های پاکستان در قبال ایران تأثیرگذار است، گفت: «پاکستان با آمریکا روابط بسیار نزدیکی دارد. آمریکا به‌خصوص بعد از روی کار آمدن ترامپ کمک‌های تسلیحاتی بسیاری به پاکستان کرد. پاکستان با سعودی‌ها هم ارتباط بسیار نزدیکی دارد و قبل از اینکه آقای رئیسی به این کشور برود، آقای بن‌فرحان، وزیر امور خارجه عربستان به پاکستان سفر کرده بود. اکنون عربستان و امارات در پاکستان فعالیت‌های زیادی در حوزه‌های مختلف دارند؛ بنابراین، این احتمال وجود دارد که پاکستانی‌ها در موضوعات امنیتی با ایران چندان صادق نباشند».