بزرگنمايي:

راه ترقی - خبرآنلاین / متن پیش رو در خبرآنلاین منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
یک کارشناس ارشد ژئوپلتیک در کافه خبر خبرآنلاین اهداف ترکیه در سوریه را مورد بررسی قرار داده است.
ماهان نوروزپور | تب حمله ترکیه به شمال شرق سوریه همچنان بالاست و کارشناسان و تحلیلگران هرکدام به زعم سیاست های مطلوب خود در خصوص اقدام ترکیه واکنش نشان داده و می دهند. اما این روزها شمال سوریه کمی آرام است چون اردوغان با روسیه و آمریکا توافقاتی صورت داده است. بهرام امیراحمدیان استاد مطلعات منطقه ای و ژئوپلتیک دانشگاه و کارشناس ارشد اوراسیا در کافه خبر خبرآنلاین اهداف ترکیه را بررسی و تحلیل کرده است که در ادامه از نظر می گذرانید:
برخی سیاست های اردوغان را مشابه به پوتین می دانند و گاها می گویند او جا پای پوتین می گذارد ایا رئیس جمهور ترکیه راهبرد مشخصی دارد؟ با توجه به توضیحات شما درباره سیاست داخلی ترکیه، ایا اردوغان می خواهد با کردهای سوری وجهه رفته را بازگرداند؟
ترکیه چند مسئله مهم در داخل دارد. اولین مساله این بود که انتخابات شهرداری ها در ترکیه نشان داد که اردوغان دیگر کاریزمای سابق را ندارد. حزب عدالت و توسعه با کج روی ها و تندروی ها مردم را از خودش ناراضی کرده است؛ مانند این کودتایی که در سال 2016 اتفاق افتاد.
فارغ از ماهیت آن تبعات پساکودتا که منجر به اخراج تعداد زیادی از قضات، نظامیان، معلمان و دیگر اجزای دولت در رسانه های جهان شد، بازتاب بدی از ترکیه به نمایش گذاشت.
کشوری که ادعای دموکراسی دارد و جمهوری نیز هست، بدون محاکمه مردم را به اتهام اینکه این ها هوادار آقای گولن هستند دستگیر می کند. این راهبرد منجر به این شد که مخالفین دولت حزب عدالت و توسعه که شامل تعداد زیادی قضات ،معلمان،روزنامه نگاران،اساتید دانشگاه،نظامیان و دیگر طیف های قدرت می شوند این روزها به فکر تشکیل یک دولت می باشند.
بنابراین اردوغان با مشکل مشروعیت در داخل مواجه است، او از کودتا می ترسد؛ حتی اگر مانند همان روزها که می گفتند کودتا کار خود اردوغان بوده است اینبار او نیز هراسی واقعی از کودتا دارد برای همین نظامیان را تا جای ممکن خلع سلاح کرده است و آنها قدرت لازمه را برای کودتا ندارند.
ترکیه می خوهد با ایجاد یک بحران جدید در خارج ، وضعیت بحران داخلی را حل و فصل کند. به عنوان مثال همان کاری که روس ها در اوکراین کردند. روسیه بحران اوکراین را با ورود به سوریه خاموش کرد و بر آن سرپوش گذاشت. اردوغان به تاریخ می نگرد، پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی، ترکیه فعلی به وجود آمد، بر اساس همین انگاره تاریخی او نسبت به کردها این حساسیت را دارد که از ترکیه چیزی جز یک نام نماند. جمعیت کردها در ترکیه بسیار است. در کنار آن اردوغان سعی دارد که شخصیت ترکیه را حفظ کند تا بتواند پشتیبانی مردم را داشته باشد. راهبرد اردوغان در سابق با کردها تعامل گفتگو بود با این هدف که به کردها آزادی و هویت بدهد، اما به سبب فشار پان ترکیست ها نتوانست این راهبرد را عملی کند.
پس یک بخش مهمی از ترک ها در شرق این کشور با سیاست حزب عدالت و توسعه بسیار متفاوت است چرا که اردوغان هویت آن ها را سلب کرده است. کرد ها می بینند که از لحاظ تاریخی آن ها در آن منطقه ساکن بودند و ترک ها از جای دیگر آمده اند و ان سرزمین را غصب کردند آن ها می گویند ما باید با هم مدارا بکنیم اما ترک ها نمی خواهند این را بپذیرند. اگر در قلمروی جنوب ترکیه جایی باشد که کرد ها قدرت بگیرند احتمال اینکه دسترسی به خود مختاری پیدا کنند نتیجه اش مرگ سیاست های ترکیه است پس باید با آن مخالفت کند. در داخل ترکیه کرد ها می توانستند با دولت سوریه متحد شوند؛چندین بار گفته بودند که ما با دولت سوریه مشکلی نداریم ما خود مختاری می خواهیم و جدایی طلب نیستیم ولی ترکیه استقلال یا خودمختاری کرد های سوریه را برای خودش آفت می داند. ترکیه وارد سوریه شد به این بهانه که مرز هایش تهدید می شوند که آن تشکل کرد ها که ممکن است در مرز های سوریه اتفاق بیافتد را به هم بزند و در آنجا ترکیه متهم است به این که به ظهور داعش کمک کرده است. آقای پوتین چندین سند مطرح کرد که داعش از ترکیه نفت می خرد.
به نظر شما این درست؟ بعضی تحلیلگران می گویند تقویت داعش به نفع ترکیه بوده است چراکه کرد هارا مشغول می کرده و به آن ها ضربه می زده.
بله همانطور که در بالا عرض کردم، اردوغان وحشت دارد از اینکه در داخل سوریه کردها به یک خود مختاری دست پیدا کنند و بتواند با این پروپاگاندایی که انجام می دهد از طرف پان ترکیست ها برای خود رای جمع کند. از دهه هشتاد که ترکیه دارد با کرد ها می جنگد ، اگر آن هزینه کلان جنگ را صرف نگه داری نیرو و جنگ با کرد ها نمی کرد می توانست مناطق کرد نشین در شرق ترکیه را آباد کند. این مناطق، مناطق خیلی خیلی عقب افتاده ای هستند. اردوغان می توانست به جای جنگ، شریک اقتصادی آن ها شود. به همین سبب رئیس جمهور ترکیه به نوعی می خواست با ایجاد بحران، فرافکنی کند.
حالا می گوید ما باید یک نوار مرزی درست کنیم که سی کیلومتر عمق آن و چهارصد و پنجاه متر طولش باشد! یعنی نصف مرز ترکیه با سوریه منطقه امن بشود. منطقه امن را که ترکیه نباید ایجاد بکند. اگر نا امن است چون در خاک کشور دیگر است باید به رای شورای امنیت سازمان ملل باشد. مثل آن که برای عراق درست کردند؛ منطقه پرواز ممنوع در شمال عراق که صدام نمی توانست در آنجا حضور داشته باشد و کرد ها از آن زمان در انجا قدرت گرفتند.
اما چه کسی می خواهد این منطقه امن را اداره کند و تحت کنترل چه کسی خواهد بود ؟ آقای اردوغان می خواهد با اینکار بحران را کاهش دهد، اما با برعکس بحران تازه آغاز می شود. الان کرد ها با دولت سوریه مشکلی ندارند، کما اینکه خیلی از کرد ها از آن منطقه رفتند که بهانه دست دولت ترکیه و سوریه ندهند.
به نظر من می رسد که مستشار های نظامی روسیه هم کمک می کنند به ارتش سوریه که در آن منطقه مستقر شوند و این بهانه را از ترکیه بگیرند. اگر این بهانه را از اردوغان بگیرند و او را در این قضیه سر جای خودش بنشانند مرگ اردوغان فرا خواهد رسید. اردوغان اتحادیه اروپا را تهدید می کند که اگر شما هم با من مخالفت کنید و بگویید من اشغالگرم در مرز هایم را باز می کنم که داعشی ها سریز اروپا شوند. خب در مرز به کجا باز می شود؟ به یونان و بلغارستان، مگر آن ها بیکار نشسته اند؟ و این عملی نیست و دیدید که اروپا هم عکس العمل تندی نشان نداد.
در حال حاضر اردوغان در بدترین شرایط سیاسی به سر می برد. الان به عنوان یک جنایتکار جنگی شناخته شده است و اقدامات اخیرش عملا تجاوز به خاک یک کشور مستقل است.
رای شورای امنیت را هم روسیه و آمریکا وتو کردند نکته اینجاست که از شورای امنیت راه به جایی نمی برند. با توجه به توافق پمپئو و مایک پنس با اردوغان، فکر می کنید به دنباله ی ان جنگ تمام بشود یا به یک نتیجه ی مطلوبی برسد؟ پس از این امد و رفت ها و توافقات پشت پرده ما شاهد چه اتفاقاتی هستیم؟
رهبر ترکمن های عراق گفته بود که ما از عملیات ترکیه حمایت می کنیم و آن ها خودشان را وابسته به ترکیه می دانند همینطور منطقه ی کرکوک. این ها ارزشی ندارد.
به نظر من بهترین موضع را ایران گرفته است که عملیات ترکیه را کار اشتباهی می داند و ایران هم نمی خواهد که مناسبات خودش را هم با ترکیه و هم با سوریه به خطر بیاندازد. چرا که این اتفاق یک لبه ی خطرناک دو سر است، سری که ممکن است یک طرف از دست برود یا دو طرف از دست برود! موضعی که ایران گرفته است نه طرفی از این جنگ را تشویق نه طرفی را محکوم می کند. بحران ترکیه نشات گرفته از داخل است نه از بیرون. در نهایت ترکیه هیچ راهی جز پذیرش کرد ها در داخل ندارد و آن هارا به رسمیت بشناسد و برخی از ویژگی های خودمختاری را به آن ها بدهد. چراکه کرد ها هم دست روی دست نگذاشته اند؛کرد ها در همه جای جهان پراکنده شده اند. در مخالفت با خودمختاری کرد های عراق نشان می دهند که حساسیت روی کردها زیاد است. الان آقای اردوغان هر چه بیشتر خون بریزد ارزشش کمتر و جایگاه اش سست تر می شود این نیست که به قهرمان ملی تبدیل شود چون هم جامعه ی جهانی و هم در داخل ترکیه گروه هایی هستند که شدیدا مخالف این جنگ هستند.
مذاکره پوتین و اردوغان که نتیجه اش آتش بس صد و پنجاه ساعت شده است را چطور ارزیابی می کنید
پوتین می بایست با یک موضع خیلی سخت به ترکیه اعلام می کرد که باید به تمامیت ارضی سوریه بخاطر حضور روسیه در آن منطقه به عنوان یکی از سه گارانتر ها یا تضمین کننده های آتش بس بر اساس روند آستانه که ترکیه هم جزئی از آن است احترام بگذارد.
بنابراین آتش بس را امضا کردند و ترکیه را در سکوی اتهام به عنوان یک متجاوز قرار دادند و او را متقاعد کردند که این عملیات خلاف حقوق بین الملل بوده است و ترکیه می بایست نیرو هایش را از ان منطقه خارج کند،به همین خاطر وقتی که آتش بس صد و پنجاه ساعت اجرا می شود نیرو های روسیه با قدرت تمام در شمال شرقی سوریه هم مرز ترکیه حضور پیدا می کنند.
مفهوم اش این است که در سوریه فرمانده نظامی و تصمیم بر اساس آنچه دارد اتفاق می افتد ، شخص پوتین و روسیه است؛ به مفهوم این است که پوتین به دعوت دولت سوریه در آن منطقه داخل شده است و تضمین کرده است که از تمامیت ارضی روسیه حمایت بکند اما عاملی که می خواهد این معادله را به هم بزند ترکیه هست.
ایران هم می توانست در این مذاکرات نقش روسیه را بازی کند چراکه ایران هم در جریان آستانه بود اما به دلیل اینکه ایران با ترکیه مناسبات و مسائل دیگری دارد بهترین گزینه روسیه بود که به نظر من اینکار را هم بسیار خوب انجام داد.
با عقب نشینی نیرو های کرد قدم بعدی اردوغان چه خواهد بود ؟
عقب نشینی در جنوب منطقه ای است که به ادعای آقای اردوغان 30 کیلومتر عرض آن است و 450 کلیومتر طول آن می باشد. و آن منطقه سنتا قلمرو کرد ها نیست. منظور این است که مبنی بر ادعای آقای اردوغان کردها در قلمرویی ساکن شده اند که متعلق به آن ها نیست و در آن مرز اعراب و ترک ها ساکن بوده اند.به این صورت ترکیه می خواهد که از سمت دولت سوریه به کرد ها کمکی نشود چون بر اساس معاهده ی آدنا قرار بوده که اگر ترکیه احساس کرد که کرده های سوریه می خواهند مجددا پایگاه هایی در اختیار پ کا کا بگذارند دولت ترکیه این قبیل تهدیدات را بر طرف کند.
امکان درگیری ارتش ترکیه با ارتش سوریه تا چه حد محتمل است؟
امکان اش وجود دارد کما اینکه در حال حاضر ارتش سوریه دارد در آن منطقه مستقر می شود. از لحاظ حقوق بین الملل هم آنکه حق دارد در آن منطقه حضور داشته باشد ارتش سوریه است اما بخاطر حضور کرد هایی که با دولت مرکزی در تعارض بودند در آن منطقه نمی توانسته در آن ناحیه حضور پیدا کنند چرا که با نیروهای دموکراتیک کردستان سوریه هم درگیر شوند. الان که کرد ها عقب نشستند نیرویی باید این خلا را بپوشاند؛ ترکیه که حضور دارد. روسیه هم که پلیس اش را مستقر کرده، حالا وقت آن رسیده است که نیرو های مرکزی ارتش سوریه مستقر شوند؛ کرد ها هم هوشمندانه عمل کردند و برای جلوگیری از کشتار بیش از حد و آوارگی مردم اشان مقاومت بیهوده نکردند و خود را عقب کشیدند تا هم صلح و آرامش در ان منطقه برقرار شود هم خودشان تجدبد قوایی بکنند چرا که کرد ها به نیرو های آمریکایی متکی بودند و حالا دیگر آمریکایی ها در این منطقه حضور ندارند. در حقیقت می شود گفت که ترکیه رو دست عجیبی خورده است در صحنه ی منطقه با گرفتاری مواجه شده است. از طرفی بخاطر اینکه کشتاری را رقم زده که الان در دادگاه های بین المللی ترکیه در صندلی اتهام جنایت جنگی قرار داده اند و امریکا تحریم هایی علیه ترکیه تعبیه کرده است.
در نهایت آینده ی سیاسی اردوغان را چطور ارزیابی می کنید
همانطور که قبل تر عرض کردم حزب عدالت و توسعه کاریزما و اعتبار سابق اش را از دست داده است و حتی در داخل حزب هم انشعاباتی پیدا شده است و برخی از بزرگان حزب خود را کنار کشیده اند. احتمال این هم می رود که ترکیه را از ناتو خارج کنند و آقای اردوغان با ورود به همکاری های نظامی با روسیه و خرید سامانه ی اس 400 از روسیه نشان داده است که این نگرانی از درون ترکیه هم به وضوح دیده می شود و آن ها به دنبال پیدا کردن حامی دیگری در منطقه هستند.ترکیه بازار خوبی برای روسیه است به سبب اینکه مقدار گازی که ترکیه روسیه به ترکیه صادر می کند منبع در آمد خوبی برای روسیه فراهم می کند حتی زمانی که بخاطر سرنگون شدن سوخوی روسیه توسط پدافند ترکیه روابط اشان قطع شده بود خیلی سریع و کمتر از یکسال مجددا روابط اشان را از سر گرفتند. در واقع همین گرایش آقای اردوغان به آقای پوتین از کاریزیمای سابق او کاسته است و احتمال دارد که در انتخابات آینده ریاست جمهوری در صحنه حضور نداشته باشد یا حذف شود. در آخر حزب آقای اردوغان نتوانسته جلوی این قطع نامه ی اخیر کنگره آمریکا علیه ترکیه را بگیرد و فضا برای آقای اردوغان در جامعه بین الملل بسیار بد است و عرض کردم الان صحبت از جنایت جنگی است و این ممکن است خیلی برای آقای اردوغان گران تمام شود.به تعبیر من آقای اردوغان با این عملیات خودکشی سیاسی کرد.