بزرگنمايي:

راه ترقی - آرمان ملی / متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
«فعالیت پتروشیمی شیراز، اثرات مخربی بر میراث جهانی تخت جمشید باقی می‌گذارد و باید هرچه زودتر اقدامات لازم برای رفع این خطر از سر این میراث جهانی انجام شود».‌ این بخشی از صحبت‌های محمد کریم میرزایی، معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری مرودشت است که از تهدید پتروشیمی این شهرستان برای اثر جهانی تخت جمشید خبر می دهد. در سال‌های اخیر موضوعاتی همچون رطوبت سد سیوند، رشد گلسنگ، فرونشست زمین در مرودشت و ... در رابطه با این میراث جهانی مطرح شده و حالا کارشناسان بر این باورند فعالیت پتروشیمی شیراز که در دامنه کوهی در مسیر شیراز به سمت مرودشت واقع شده، می تواند موجب بارش باران‌های اسیدی بر روی ستون‌ها و سنگ نگاره‌های تخت جمشید شود. به گفته کارشناسان، وجود آلاینده‌های شیمیایی و غلظت بیش از حد عناصر مانند گاز SO2 در هوا علاوه بر تاثیر مستقیم از طریق باران‌های اسیدی به‌صورت غیرمستقیم نیز باعث تخریب سطوح سنگی می‌شوند و برخی میکروارگانیسم‌ها مانند گونه‌ای از گلسنگ‌ها با جذب این گاز رشد بیشتری کرده و تاثیر مخرب‌تری را بر پیکره آثار سنگی وارد می‌کنند. این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که گروه خارجی مرمتگران بدون مرز، نیز در حال مرمت بخش‌هایی از مجموعه جهانی تخت جمشید در قالب فصل دوم کار خود در این مکان هستند، عملیات این مرمت از اواخر مهرماه 98 آغاز شده و حدود یک ماه و نیم ادامه دارد.
پتروشیمی شیراز، مهم ترین عامل ایجاد باران‌های اسیدی در مجموعه جهانی تخت جمشید است
مدیر پیشین پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این رابطه می‌گوید: باران های اسیدی به باران‌هایی گفته می شود که به‌دلیل آلودگی هوا و ترکیب با عوامل شیمیایی و مواد اسیدی موجود در هوا، ایجاد می‌شود و عوامل شیمیایی ناشی از پالایشگاه و پتروشیمی موجود در این منطقه، مهم ترین عوامل اصلی ایجاد باران های اسیدی در مجموعه جهانی تخت جمشید هستند. مسعود رضایی منفرد با اشاره به موضوع باران های اسیدی به‌دلیل آلودگی های پتروشیمی برای مجموعه تخت جمشید خاطرنشان می‌کند: این واحد صنعتی یکی از عوامل مهم آلودگی در منطقه مرودشت است و خطرات جبران ناپذیری برای مردم این منطقه هم دارد. میزان خطر این پدیده برای این شهرستان بیشتر از تخت جمشید است. اگرچه میزان آسیب‌پذیری مجموعه جهانی تخت جمشید بر اثر باران های اسیدی بر کسی پوشیده نیست اما‌ درصد آسیب ناشی از این پدیده نسبت به سایر آسیب هایی که این مجموعه را تهدید می کند کمتر است.
بحرانی فراتر از باران اسیدی
رضایی منفرد اضافه کرد: در پژوهش کاوشگران ایرانی و ایتالیایی بیش از 150 نوع آزمایش مرتبط با باران های اسیدی انجام و براساس نتایج حاصل از این پژوهش ‌درصد آسیب‌ها ، تخریب و فرسایش ناشی از این پدیده در مجموعه جهانی تخت جمشید بین پنج تا 10‌درصد مشخص شد. برای نمونه تخریب و فرسایش ناشی از آب و هوا بسیار حساس تر از باران‌های اسیدی است به گونه ای که یک سنگ در مجموعه تخت جمشید در یک زمان مشخص دو نوع اختلاف دما دارد و همین تفاوت دما موجب فرسایش بیشتر و زودتر سنگ می شود. بارش باران های اسیدی و خسارت های ناشی از آن در مجموعه جهانی تخت جمشید را انکار نمی کنیم اما با توجه به آزمایش های انجام شده و مستندات موجود، زیان های ناشی از این پدیده نسبت به خسارت های دیگر در تخت جمشید آمار بسیار اندکی دارد.
باید هرچه سریع‌تر چاره‌اندیشی کرد
از سوی دیگر بسیاری دیگر از کارشناسان بر این باورند بحث اسیدی‌بودن فقط به باران اختصاص ندارد و باید توجه داشت که در شهرستان مرودشت رطوبت هوا بسیار بالاست و این گازها اگر به سنگ ها برخورد کند و با شبنم صبحگاهی آمیخته شود، اسید تولید می شود و نیازی به باران نیست و قطرات شبنم و رطوبت هوا هنگامی که درمنافذ سنگ ها نفوذ پیدا می‌کند موجب سایش تدریجی می شود و سنگ ها را از بین می برد.
یک کارشناس میراث فرهنگی در رابطه با این موضوع می گوید: سنگ های تخت جمشید دارای کربنات کلیسم بسیار زیاد است و این نوع سنگ ها به راحتی در برابر اسید و آب آسیب‌پذیر است.
مهدی کارا در ادامه می‌افزاید: باران‌های اسیدی در میراث جهانی تخت جمشید بسیار تاثیرگذار است و متخصصان به این مساله اذعان دارند و رد کردن این تاثیرات از سوی برخی افراد جای شگفتی دارد. بدون تردید فرآیند فرسایش میراث جهانی تخت جمشید بر اساس شرایط کنونی، 20 برابر سال های گذشته است و به همین سبب باید هرچه زودتر در این زمینه چاره اندیشی شود.
منشأ این‌گونه باران ها در تخت‌جمشید طبیعی نیست
رئیس گروه زمین شناسی دانشگاه شیراز نیز گفت: منشأ این گونه باران ها در تخت جمشید طبیعی نیست و طبق مطالعات و پژوهش های انجام شده می توان گفت این باران های اسیدی به سبب وجود کارخانه های پتروشیمی و صنعتی و کودهای شیمیایی در دشت نزدیک مجموعه تخت جمشید ، شکل می گیرد.
عزت‌الله رییسی افزود: باران‌های اسیدی، بخارهای حاوی اسیدی هستند که از کارخانه‌های صنعتی نزدیک به مجموعه تخت جمشید به‌ویژه کارخانه پتروشیمی متصاعد و در هوا پراکنده می شوند. این بخارها با جریان باد یا بارندگی به سمت تخت جمشید حرکت می کنند و یا به‌صورت قطرات شبنم صبحگاهی بر روی تخت جمشید اثر می‌گذارند. جنس سنگ‌های تخت جمشید آهک است و اسید بر روی سنگ آهک تاثیر فراوان دارد و می تواند بر روی نقوش اثر بگذارد. سنگ آهک تشکیل شده از کربنات کلسیم است که در صورت تماس با اسید، در آن حل می شود، بنابراین وقتی باران های اسیدی بر روی نقوش تخت جمشید بنشیند و حاوی اسید باشد می تواند به مرور زمان نقش ها را در خود حل کند و زیبایی و اصالت اولیه اثر را از بین ببرد.
رییسی، تنها رهیافت ممکن برای در امان ماندن مجموعه جهانی تخت جمشید از زیان‌های ناشی از باران‌های اسیدی و جلوگیری از تخریب این یادمان تاریخی ، حفاظت اصولی و صحیح این مجموعه و پایش و کنترل کارخانه‌های اطراف آن دانست. وی با بیان اینکه کارخانه‌های اطراف مجموعه تخت جمشید باید با تفکر حفظ و پاسداشت هویت ملی برای نگهداری این مجموعه همت کنند، اظهار کرد: باید در چارچوب برنامه ای مدون، مواد اسیدی و عوامل تاثیرگذار را از بخارهای کارخانه های اطراف مجموعه تخت جمشید جدا و آنها را مهار کرد و این کار به لحاظ فنی امکان پذیر است.
این کارشناس زمین شناسی ادامه داد: مجموعه تخت جمشید متعلق به همه افراد و رسیدگی به آن ، مساله ای ملی و جهانی است از این رو افراد در بخش های مختلف به‌ویژه رسانه ها و عوامل تاثیرگذار در افکارعمومی باید با حساس کردن مسئولان نسبت به این موضوع به‌عنوان یک مطالبه عمومی، بی‌‌‌درنگ تر برای بهبود این وضعیت اقدام کنند.