بزرگنمايي:

راه ترقی - روزنامه سازندگی / متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
علی سرزعیم-اقتصاددان| اول؛ من احتمالا مفصل‏ترین کتاب در نقد سیاست‏های دولت‏های محمود احمدی‏نژاد را با عنوان «پوپولیسم ایرانی» نوشته‏ ام. سر سازگاری با پوپولیست‏ها ندارم اما در همان کتاب نوشتم که سیاست پرداخت نقدی ایده درستی بود که محمود احمدی‏ نژاد به یکی از بدترین شکل‏های ممکن اجرا کرد، اما همان اجرای نصفه-نیمه و بد نیز بعداً نشان داد که تا اندازه‏ای در کاهش فقر و کاهش نابرابری مؤثر بوده است.
دوم؛ اقتصاد ایران بیمار است و سیاست‏های گذشته بر شدت بیماری افزوده ‏اند. جراحی ناگزیر شده است، اما جراحی باید بر بستر یک بسته سیاستی منسجم صورت گیرد که اصلاح قیمت‏ حامل‏ها را هم شامل می‏شود.
سوم؛ افزایش قیمت بنزین به روشی که انجام شد، بهترین طرح افزایش قیمت و بازتوزیع منابع نیست. روش‏های بسیار بهتری نیز وجود داشت ولی اکنون باید به سیاست فعلی پرداخت.
عطف به این توضیحات متن زیر را بخوانید:
من در متن «مدیریت بهینه بدبختی» توضیح دادم که کیک اقتصاد به واسطه رشد منفی کوچک شده و تورم بالا، قدرت خرید خانوارهای ایرانی را کاهش داده و بدبختی را در اقتصاد ایران به وجود آورده است. هنر سیاست‌گذاری در وهله اول (میان‌مدت و بلندمدت) افزایش رشد و مهار تورم و در کوتاه‌مدت (مهار فقر فزاینده) است. فقرزدایی زمانی با تخصیص بهتر منابع دولت به سمت فقراست، اما در شرایط تحریم که دولت به زحمت حقوق و دستمزد می‏دهد و با کسری بودجه بزرگ مواجه است، دیگر توزیع بهتر منابع دولتی موجود ممکن نیست. تداوم وضع موجود یعنی بدبختی بیشتر روی بخش ضعیف جامعه منتقل شود که تبعات سنگینی خواهد داشت. تنها راه موجود بازتوزیع است.
مقصود از بازتوزیع یعنی با مالیات یا افزایش قیمت برخی کالاها یا خدمات مثل بنزین، رفاه طبقات بالا و متوسط کاسته شود تا از منابع حاصله پرداخت به اقشار پایین‏تر صورت گیرد. این دقیقا همان مدیریت بهینه بدبختی است! کمتر از نیمی از خانوارهای ایرانی خودرو دارند که دقیقا 5 دهک بالای جامعه را تشکیل می‏دهند. این اقشار در کوتاه‏ مدت به واسطه افزایش قیمت بنزین بازنده هستند و پنج دهک پایین جامعه که فاقد خودرو هستند، از بازتوزیع، بیش از پیامدهای منفی و غیرمستقیم افزایش قیمت بنزین منتفع می‏شوند. بنابراین مسئله این است که سیاستمدار رضایت کدام قشر را دنبال کند. اگر سیاستمدار به دوره کوتاه ‏مدت سیاسی خود نگاه کند (یعنی عدم افت محبوبیت یا عدم تشدید افت محبوبیت)، باید رضایت پنج دهک بالا را دنبال کند، اما اگر مصلحت کوتاه ‏مدت و بلندمدت اقتصاد را نگاه کند، باید از خیر محبوبیت بگذرد.پنج دهک بالای جامعه ایران صدای بلندتری در رسانه‏ های رسمی (روزنامه‏ ها، سایت‏ها و ...) و رسانه‏ های غیررسمی (تلگرام و ...) و حتی بیشتر دستگاه‏های دولتی و حتی مراجع تصمیم ‏گیری دارند و بیشتر و موفق‏تر از پنج دهک ضعیف می‏توانند به مسئولان فشار وارد کنند و آنها را به سمت سیاست‏های ناظر بر منافع خود سوق دهند.پنج دهک پایین‏تر چون در استان‏های دورتر از مرکز هستند و به رسانه ‏های جمعی و دستگاه‏ های حاکمیتی دسترسی کمتری دارند، فشار سیاسی کمتری وارد می‏کنند تا سیاست‏های معطوف به فقرزدایی و منافع آنها در دستور کار قرار گیرد. این مسئله یکی از دلایل اصلی عدم اصلاحات اقتصادی در ایران است.
تردید نکنیم که تداوم سیاست‏های اقتصادی موجود سبب افت تدریجی و پیوسته رفاه مردم ایران می‏شود. اگر نمی‏خواهیم به این مرگ تدریجی تن بدهیم، باید به جراحی تن بدهیم. روشن است که جراحی درد و خونریزی دارد، اما منفعت هر بیماری از جمله اقتصاد بیمار ایران در جراحی اقتصادی است نه نادیده گرفتن، خود را به نادانستن زدن یا به جادو و جنبل متوسل شدن. روشن است که این اصلاحات اقتصادی در بستر اصلاحات اقتصاد سیاسی موفق می‏شود؛ یعنی نظام حکمرانی کشور باید همزمان اصلاح شود تا سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی برای همراهی با این اصلاحات اقتصادی سخت دوباره ایجاد شود.
همراهی جامعه با اصلاحات اقتصادی مستلزم همراهی نهادهای حکمرانی با اصلاحات بنیادین در نظام حکمرانی است. تنها دست در دست هم می‏توان از یک فرجام بد به یک فرجام خوب منتقل شد. فراموش نکنیم که تقدیر ما و هیچ کشوری لزوما انحطاط تدریجی نیست، بلکه تدبیر جمعی است، تدبیری که مسیر آینده ما را مشخص می‏کند.
اصلاحاتی لازم است که راه بدبختی را ناگزیر نسازند تا مجبور به «مدیریت بهینه بدبختی» نشویم.