بزرگنمايي:

راه ترقی - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
حمیدرضا شکوهی| نشست 177 اوپک، نشست داغی نبود و این قابل پیش‌بینی بود. اما توجه به سه نکته در همین نشست می‌تواند چشم‌اندازی از بازار نفت و البته وضعیت ایران را ترسیم کند:
1- مهم‌ترین پیام نشست 177 اوپک، شاید تداوم پررنگ‌تر شدن جایگاه اوپک پلاس بود.
دیگر، دوره‌ای که نشست اوپک به تنهایی تکلیف بازار نفت را مشخص می‌کرد گذشته و آنچه اکنون نقش مکمل و البته تعیین‌کننده را ایفا می‌کند، نظر کشورهای تولیدکننده نفت غیر عضو اوپک است. رشد تولید نفت روسیه و امریکا و سایر کشورهای تولیدکننده غیر عضو اوپک، روز به روز جایگاه اوپک را کمرنگ‌تر کرده است. فراموش نکنیم که فقط میزان تولید نفت دو کشور امریکا و روسیه روی هم، بیش از دوسوم کل تولید نفت اوپک است. پس نشست مشترک وزارتی اوپک و غیراوپک، اهمیتی بیش از گذشته داشت چون تصمیم نهایی، نه در نشست 177 اوپک، بلکه در هفتمین نشست مشترک اوپک و غیراوپک باید تایید و اعلام می‌شد. این حضور پررنگ غیراوپک در بازار، هم با توجه به سیاست‌های جاه‌طلبانه پوتین، نفوذ روس‌ها را به مرور زمان در بازار افزایش می‌دهد و هم موجب افزایش قدرت تاثیرگذاری امریکا در بازار، برای توجیه پذیرتر کردن قیمتی تولید نفت شیل خواهد شد.
2- تولید 14 عضو اوپک در نوامبر، 29 میلیون و 650 هزار بشکه در روز بود و نشست 177 اوپک با هدف تصمیم‌گیری درباره کاهش تولید روزانه نیم میلیون بشکه برگزار شد؛ تصمیمی که پنجشنبه شب نهایی شد تا میزان کاهش تولید نفت در بازار با احتساب توافق قبلی به روزانه یک میلیون و 703 هزار بشکه در روز برسد. سهم اعضای اوپک در توافق برای تعمیق کاهش تولید نفت روزانه 372 هزار بشکه و سهم کشورهای غیرعضو اوپک 131 هزار بشکه خواهد بود.
آمار ماه نوامبر و ماه‌های پیش از آن نشان می‌دهد عراقی‌ها مهم‌ترین ناقض توافق اوپک بودند و شاید این نقض توافق توسط عراق باز هم ادامه پیدا کند. میزان تولید نفت عراق در سال‌های اخیر به‌طور مداوم افزایش یافته و در ماه نوامبر به روزانه 4 میلیون و 640 هزار بشکه رسیده که فراتر از سقف توافق کاهش تولید است. گویا مهم‌ترین چالش در نشست اوپک بین عربستان و عراق بوده که اولی بیش از توافق، کاهش تولید داشته و دومی بیش از توافق تولید کرده است. با کاهش تولید نفت ایران به دلیل تحریم‌ها، حالا عراق به مهم‌ترین بازیگر اوپک پس از عربستان تبدیل شده و با توجه به برنامه‌های افزایش تولید عراق، این تاثیرگذاری باز هم افزایش می‌یابد. ناگفته پیداست که ما هم میادین نفتی مشترکی با عراقی‌ها داریم و سرعت گرفتن رقیب در افزایش تولید، چندان به سود
ما نیست.
3- زمانی بیژن زنگنه گفته بود آنچه در اوپک تعیین‌کننده است، بشکه‌های نفت است و باید ظرفیت تولید خود را بالا ببریم تا در اوپک تاثیرگذار باشیم. زنگنه در دوره پسابرجام، نقش تعیین‌کننده ایران در اوپک را بازگرداند و تولید نفت ایران در مدت زمان کوتاهی به چهار میلیون بشکه در روز رسید. اما حالا زنگنه در شرایطی در نشست اوپک شرکت می‌کرد که میزان تولید نفت ایران بر اساس گزارش گلوبال‌پلاتس، حدود 2 میلیون و 150 هزار بشکه است که بخش اعظم آن در داخل کشور مصرف می‌شود و این یعنی ایران، نقش چندانی در بازار جهانی نفت ندارد. اما زنگنه به همان موضع پیشین ایران برای مستثنی شدن از توافق کاهش تولید پافشاری و آن را تکرار کرد و با تاکید بر اینکه «اگر تحریم‌ها برداشته شود، من هیچ محدودیتی را برای تولید ایران نخواهم پذیرفت و در بالاترین حد ظرفیت ایران تولید خواهم کرد» صراحتا از دبیرکل اوپک خواست به اعضا اعلام کند، کاهش تولید ایران به دلیل «شرایط خاص و کاهش غیرداوطلبانه تحت فشارهای غیرقانونی امریکا» است. این تاکید فقط برای این است که در آینده، هر زمانی که تحریم‌ها لغو شد، مانعی برای افزایش تولید نفت ایران وجود نداشته باشد.
فرض کنیم که تحریم ایران به هر دلیلی لغو شود، در آن صورت تولید نفت ایران حدود یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد که بیش از کل توافق اوپک و غیراوپک برای کاهش تولید است! آنهایی که در داخل، تاکید مداوم زنگنه بر مستثنی بودن ایران از توافق کاهش تولید را به دلیل تولید پایین ایران به مضحکه می‌گیرند، فقط امروز را می‌بینند، نه روزی که تحریم لغو شود و ایران با اتکا به همین تاکیدات زنگنه، مجوز قانونی برای بازگرداندن تولید نفت خود به میزان قبل را خواهد داشت؛ بدون آنکه متهم نقض توافق شود.