بزرگنمايي:

راه ترقی - وطن امروز / متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
طرح استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان وارد مراحل نهایی شده است. ترامپ متهم است در جریان یک مکالمه تلفنی با رئیس‌جمهور اوکراین از وی خواسته است تحقیقاتی درباره نقش پسر ژوزف بایدن، رقیب احتمالی ترامپ در انتخابات 2020، در فعالیت‌های اقتصادی در اوکراین انجام دهد. افشای همین مساله رئیس‌جمهور آمریکا را در خطر استیضاح قرار داده است. «ترجیح منافع حزبی و سیاسی بر منافع ملی» نقطه حساسیت‌برانگیز در ساختارهای سیاسی به حساب می‌آید. فارغ از شکل و مدل حکومت‌های سیاسی، «پیگیری منافع حزبی با بهره‌گیری از موقعیت‌های ملی» مذموم و ناپسند و ذیل جرائم سیاسی منفی دسته‌بندی می‌شود. سیستم‌های سیاسی فیلترهای متعددی را برای جلوگیری از سوءاستفاده مقامات از قدرت سیاسی خود به کار می‌گیرند و در صورت تخطی مقامات به عنوان یک «متهم» بازخواست می‌شوند. در ایران نیز جرائم سیاسی منفی از سوی دولت و کارگزاران آن با انگیزه‌ها یا نتایج سیاسی علیه حقوق اساسی شهروندان اتفاق می‌افتد با این حال نهادهای نظارتی از جمله قوه‌قضائیه و مجلس شورای اسلامی در سال‌های اخیر نسبت به این موضوع حداقل درباره «وزیر امور خارجه» به صورت مناسب عمل نکردند. محمدجواد ظریف که از ابتدای دولت روحانی به‌عنوان وزیر امور خارجه وی مشغول به کار بوده است از جمله شخصیت‌های دولت به حساب می‌آید که با بهره‌گیری از جایگاه حقوقی خود منافع حزبی و گروهی را دنبال کرده است. «وطن امروز» در این گزارش برخی اظهارنظرها و موضع‌گیری‌های وزیر امور خارجه را که در جهت منافع حزبی و سیاسی او بوده بررسی کرده است.
* گروه‌های فشار مخالفان FATF هستند
12 آبان‌ماه سال جاری محمدجواد ظریف به مجلس دعوت شد تا درباره موضع خود درباره لوایح مرتبط با FATF پاسخگوی سوال نمایندگان باشد. ظریف در اظهارات خود در مجلس اما به نکته قابل تاملی اشاره کرد. وزیر امور خارجه گفت که در مجامع بین‌المللی و در مذاکرات خود با نمایندگان دیگر کشورها درباره لوایح مرتبط با پولشویی، مخالفان تصویب FATF در ایران را گروه فشاری عنوان می‌کند که از عدم تصویب این لوایح منفعت مادی دارند. ظریف در اظهارات خود در مجلس در این‌باره گفته بود: اتهامی که به جمهوری اسلامی می‌بندند آن است که نمی‌خواهد به این کنوانسیون‌ها بپیوندد، چون نمی‌خواهد با پولشویی و تروریسم مقابله کند. من در پاسخ گفته‌ام که «گروه‌های فشاری» هستند که منافع شخصی دارند. این موضوع را به وضوح می‌توانید در دادگاه سلطان سکه و سایر دادگاه‌ها ببینید که چه چیزی درباره‌ پولشویی گفته‌اند. وی ادامه داد: چرا صحبتی که در دفاع از جمهوری اسلامی و رد اتهامات بیگانگان و منافقان شده را تبدیل به صحبت علیه نظام کردیم؟ آیا من علیه منافع نظام صحبت می‌کنم یا آنهایی که از صحبت‌های دلسوزانه‌ام به‌خاطر منافع جناحی سوءاستفاده می‌کنند؟
20 آبان‌ماه سال گذشته محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با یک سایت حامی دولت، منتقدان تصویب 2 لایحه پالرمو و سی‌اف‌تی را طرفداران پولشویی و فساد اقتصادی در کشور نامید. او حتی یک قلم پولشویی 30 هزار میلیارد تومانی را هم به نام منتقدان خود فاکتور کرده بود!
* «دلواپس» خواندن منتقدان
محمدجواد ظریف جمعه 23 آذرماه سال گذشته در چهارمین نشست حزب ندای ایران، از احزاب اصلاح‌طلب حضور یافت و به سخنرانی پرداخت. ظریف در اظهارات خود در این مراسم بدون توجه به ماهیت جایگاه وزارت امور خارجه، باز هم شخصیت ملی وزیر امور خارجه را نادیده گرفت و علیه کسانی که او «دلواپس» نامید اظهارنظر کرد تا نشان دهد پس از قریب به 6 سال حضور در مسند وزارت امور خارجه، هنوز از پختگی لازم برای مراعات اصل بی‌طرفی وزیر امور خارجه در مناسبات حزبی داخلی برخوردار نیست. همین موضوع یعنی بی‌توجهی ظریف به ملاحظات جایگاه وزارت امور خارجه البته با انتقاداتی همراه بود. غیر از استفاده او از عبارت «دلواپسان» که کلیدواژه جریان اصلاحات و دولت حسن روحانی در برهه‌های انتخاباتی بوده است، حضور او در همایش یک تشکل اصلاح‌طلب نیز برای وی دردسرساز شد. در این میان حتی برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب از ظریف به‌خاطر بی‌توجهی به مبانی و ملاحظات دستگاه دیپلماسی ایران در تاکید بر ملی بودن جایگاه وزیر امور خارجه و نه حزبی بودن آن، انتقاد کردند و از او خواستند کمتر در برنامه‌های اصلاح‌طلبان آفتابی شود.
* لابه به البرادعی!
21 اکتبر 2003 مذاکرات هسته‌ای سعدآباد به ریاست حسن روحانی در دولت اصلاحات برگزار شد. ظریف که در آن زمان یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده بود، تلاش می‌کرد البرادعی را راضی کند تفسیری مطلوب او از موضوع «تعلیق» ارائه کند. ماجرا اینگونه بود که در مذاکرات سعدآباد، دولت اصلاحات پذیرفت برنامه هسته‌ای ایران تعلیق شود اما مقرر شد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفسیر خود از موضوع «تعلیق» را ارائه کند. ظریف در گوشه‌ای از سالن به شکل غیررسمی وارد مذاکره با البرادعی شد تا دغدغه‌های خود را با او در میان بگذارد. اما ظریف در مذاکره با البرادعی چه گفت؟ آیا خواستار آن شد که تفسیر متناسب و معقول و محدودی از تعلیق ارائه کند تا حق مسلم مردم ایران در داشتن برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای حفظ شود؟ این ترجمه صحبت‌های محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با البرادعی است: «بسیاری از کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری (انتخابات ریاست‌جمهوری 1384) از شکست مذاکرات ما سود می‌برند. آنها موفقیتی در این گفت‌وگو‌ها نمی‌بینند، از طرفی آنها آدم‌های پرنفوذی هم هستند. اعتبار اروپایی‌ها و مذاکره‌کنندگان ایرانی هر دو در ایران از دست رفته است. این تنها مشکل اعتماد به آنها نبود؛ این مشکل اعتماد به جبهه ما هم بود. اعتماد به نوع اعتبار ما در خانه». آیا ظریف از این اظهاراتی که با البرادعی در میان گذاشت به دنبال احقاق حقوق هسته‌ای مردم ایران بود یا دغدغه‌های حزبی و سیاسی جریان سیاسی متبوع خود را پیگیری می‌کرد؟ از قضا همان که ظریف نگرانش بود اتفاق افتاد.
* اتوپیای 2005
ظریف بار دیگر در شهریورماه 1393 در شورای روابط خارجی آمریکا دغدغه‌های حزبی خود را مطرح کرد، آن هم در قالب مذاکرات هسته‌ای بر سر حقوق ملت ایران! در این نشست هاله اسفندیاری، مدیر بخش مطالعات خاورمیانه اندیشکده «وودرو ویلسون» و از مهره‌های اصلی تئوری براندازی نرم در کشورهای هدف آمریکا، از ظریف پرسید: «لطفا درباره تاثیر گفت‌وگوها بر مسائل سیاسی داخل ایران توضیح بفرمایید، البته می‌دانم که این حوزه، مدنظر شما نیست». محمدجواد ظریف نیز به این سؤال اینگونه پاسخ داد: «بی‌تردید همین‌طور است، زیرا ما روندی را شروع کرده‌ایم که هدف از آن تغییر فضای سیاست خارجی کشور است. اگر با وجود تلاش‌های ما برای تعامل، این تلاش‌ها بی‌نتیجه بماند، مردم ایران این فرصت را خواهند داشت تا 16 ماه دیگر که انتخابات پارلمانی در ایران برگزار می‌شود، به این عملکرد ما [با آرای خود] پاسخ دهند. وقتی قبلا در تعامل و مذاکرات درباره توافق هسته‌ای با جامعه بین‌المللی در سال‌های2004 و 2005، توافق‌هایی کردیم و تلاش‌های ما برای عملکرد شفاف، از جانب اتحادیه اروپایی رد شد، مردم جواب ما را با انتخاب رئیس‌جمهوری متفاوت دادند که مرا هم زود بازنشسته کرد! البته باید توجه داشت که اتحادیه اروپایی به تنهایی فعالیت نمی‌کرد و مقامات کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا مانع از هرگونه توافق شدند، همان‌طور که حالا هم کسانی هستند که نمی‌خواهند هیچگونه توافقی حاصل شود، قطع نظر از اینکه مفاد آن چه باشد. حالا من بار دیگر زنده شده‌ام [خنده حضار]. به نظر من، در انتقال پیامی که جامعه بین‌المللی بویژه غرب می‌خواهد به ایران منتقل کند باید بسیار دقت کند. باید دید تعامل از جانب ایران و تلاش ایران برای باز بودن و نگاه به آینده داشتن با پاسخ مثبت مواجه می‌شود یا اینکه بار دیگر رد می‌شود. من فکر می‌کنم مردم ایران پاسخ خود را در صندوق‌های رای نشان خواهند داد».
* باز هم بوده!
قبل از حضور در شورای روابط خارجی آمریکا و این پاسخ جنجالی که در ایران به «ظریف‌گیت» معروف شد، محمدجواد ظریف 2 بار دیگر نیز ماجرای شکست مذاکرات هسته‌ای 2005 و نتیجه آن در تغییر آرایش سیاسی در ایران را برای غربی‌ها بازخوانی کرد. ظریف در قالب مذاکرات هسته‌ای با 1+5 در دولت روحانی 2 بار دیگر هم آداب دیپلماتیک را کنار گذاشت و درباره عواقب شکست مذاکرات بر فضای سیاسی داخل ایران گفت. محمدجواد ظریف بلافاصله پس از شکست مذاکرات وین 5 در صفحه توئیتر خود نوشت: «دستیابی به توافق جامع هسته‌ای غیرممکن نیست، نیاز است توهمات کنار گذاشته شود، نباید مانند سال 2005 فرصت از دست برود». نگرانی برای از دست رفتن «فرصت» همانند سال 2005 آنقدر واضح بود که شبکه بی‌بی‌سی فارسی در تحلیلی در این‌باره نوشت: «نگرانی اصلی ظریف برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای نیست، بلکه باخت دوباره تیم روحانی در انتخابات آینده و تکرار تجربه انتخابات 1384 است». ظریف چندی بعد و در آستانه مذاکرات وین 6، این بار با انتشار یک ویدئو، یک بار دیگر دغدغه‌های خود از شکست مذاکرات را مطرح کرد! ظریف در این فیلم گفت: «ما می‌توانستیم مساله هسته‌ای را در سال 1384 حل و فصل کنیم ولی در آن زمان حرف من را باور نمی‌کردند، وقتی می‌گفتم ایرانی‌ها به فشار حساسیت دارند، دولت بوش اصرار داشت ما غنی‌سازی را به کلی رها کنیم... با نزدیک شدن به 29 تیر من یک بار دیگر احساس نیاز می‌کنم که هشدار دهم و بگویم بازی شاهین- قمری به امید گرفتن امتیاز در لحظه آخر، نمی‌تواند نتیجه‌ای بهتر از سال 1384 بدهد».