بزرگنمايي:

راه ترقی - فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سه چهره سرشناس اصلاح‌طلب و اصولگرا در انتخابات مجلس شورای اسلامی نامزد نشده اند. علی لاریجانی رییس کنونی مجلس، محمدرضا عارف رییس فراکسیون امید و سعید جلیلی دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی. هر سه این سیاستمداران پیشتر تلاش‌هایی ناموفق برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری داشته اند، حالا با کنار کشیدن آن‌ها از انتخابات مجلس این گمانه تقویت شده است که آن‌ها به دنبال کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری هستند.
علی لاریجانی رییس مجلس چندی پیش اعلام کرده بود که نامزد انتخابات مجلس نمی‌شود. لاریجانی دلیل این تصمیمش را اینگونه عنوان کرد که "تاکنون هرچه در توان داشته برای کشور به کار گرفته است."
این در حالی است که پیش از این اعلام لاریجانی اصولگرایان لیست سه نفره نامزد‌های قم را بستند. در این لیست خبری از رییس کنونی مجلس نبود. ظاهرا از لاریجانی نیز برای حضور در این لیست دعوتی به عمل نیامده بود. در لیست قم سه چهره جنجالی قرار دارند "علیرضا زاکانی، مجتبی ذوالنوری و احمد امیر آبادی". عده‌ای معتقدند قرار نگرفتن نام لاریجانی در این لیست در کناره گیری او موثر بوده است.
البته این نمی‌تواند دلیل جدی باشد چرا که لاریجانی در سه انتخابات اخیر مجلس که انتخاب شده، هر سه بار نامزد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بوده و در انتخابات قبلی مجلس در لیست اصولگرایان قم نبود و به جز لیست جامعه مدرسین، در لیست امید که از طرف اصلاح‌طلبان ارائه شده بود هم قرار داشت.
عده‌ای دیگر می‌گویند لاریجانی از همان ابتدا قصد نداشت در این دوره مجلس نامزد شود. این عده می‌گویند چشم رییس مجلس به ریاست قوه مجریه است.
خیز لاریجانی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری در سال 1400 است که با توجه به سوابقی علی لاریجانی در پرونده فعالیت‌های سیاسی خود به ثبت رسانده است، دور از انتظار تلقی نمی‌شود. او سیاستمداری عملگراست و به نظر نمی‌رسد قصد بازنشستگی داشته باشد.
در این بین روایت‌هایی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد لاریجانی خود را برای انتخابات 1400 آماده می‌کند.
حسین نقوی حسینی نماینده اصولگرای مجلس چند ماه پیش در این باره گفت: «اینکه آقای لاریجانی اراده‌اش بر این است که در انتخابات 1400 کاندید ریاست جمهوری شود، یک چیز قطعی است. از اقدامات، فعالیت‌ها و رفت و آمدهایش مشخص است.»
علی مطهری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی هم که از نزدیکان لاریجانی است در همین رابطه گفته بود:"هر چند آقای لاریجانی صراحتاً نمی‌گوید که کاندیدای ریاست‌جمهوری در سال 1400 است، اما این احتمال را رد نمی‌کند."
به این ترتیب شواهد نشان می‌دهد علی لاریجانی به فکر انتخابات ریاست جمهوری است. این اندیشه پس از انتخابات سال 92 از سوی برخی نزدیکان و همراهان او مطرح شد و در جریان انتخابات سال 96 به اوج خود رسید. در آن انتخابات علی لاریجانی خود را بیش از همه به ریاست جمهوری در سال 1400 نزدیک می‌دید.
سال 96 عده‌ای تصور می‌کردند رقیب جدی لاریجانی اسحاق جهانگیری است، اما حالا پس از گذشت دو سال و نیم نه جهانگیری در وضعیت رقابت انتخاباتی است و نه لاریجانی قدرت سال 96 را دارد. باید دید در ادامه، روند اتفاقات برای لاریجانی چگونه خواهد بود.
محمدرضا عارف در پایان خط؟
دومین چهره شاخصی که انتظار می‌رفت نامزد انتخابات مجلس شود محمدرضا عارف رییس فراکسیون امید بود که ناگهان او اعلام کرد که کاندیدا نخواهد شد.
او در روز 16 آذر گفت: "در چند روز اخیر مردم و جوانان اصرار داشتند که در انتخابات ثبت نام کنم، اما احساس می‌کنم که خارج از مجلس بهتر می‌توانم کمک کنم."
بسیاری از ناظران معتقدند کنار کشیدن عارف از فرآیند انتخابات مجلس با نیت شرکت در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 صورت گرفته است. عارف سال 92 در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شد و تا روز‌های پایانی هم به فعالیت‌های تبلیغاتی خود ادامه داد، اما با درخواست محمد خاتمی سه روز مانده به انتخابات با چاشنی دلخوری به نفع حسن روحانی کنار کشید.
پس از آن عارف در سال 94 وارد فرآیند انتخابات مجلس شد و به نوعی به عنوان رهبر اصلاح طلبان عمل کرد. او در مجلس ریاست فراکسیون امید را بر عهده داشت و چند باری نیز رقیب علی لاریجانی برای کسب کرسی ریاست مجلس شد که در همگی شکست خورد.
عارف در چهار سال ریاست فراکسیون امید کمتر موضع گرفت. او در عمل و مدیریت خود بر فراکسیون نیز کارنامه قابل توجهی ارائه نکرد. این عملکرد عارف از همان سال دوم مجلس با انتقادات فراوانی در دورن جریان اصلاح طلب همراه شد. او تغییر رویه نداد و مانند گذشته خنثی‌ترین موضع گیری‌ها را داشت.
عده‌ای معتقدند موضع گیری‌های خنثای عارف نیز در راستا برنامه از پیش تعیین شده او یعنی نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری بوده است.
برخی منتقدان عارف معتقدند که عارف و سیاستمداران از سنخ او در جریان اصلاح طلب به پایان خط رسیده اند.
محمد قوچانی سردبیر روزنامه سازندگی ارگان حزب کارگزاران عارف را متهم به "بی مسئولیتی" در قبال انتخابات مجلس کرد. به اعتقاد قوچانی "آقای عارف فکر کردند، چون خودشان نامزد نمی‌شوند نیاز نیست در مقام رییس شورای عالی اصلاح طلبان از دیگران دعوت کنند."
قوچانی در ادامه نوشت: «این " آغاز یک پایان " است. " آغاز پایان اصلاح طلبان "خسته و نااستواری که فقط در زمین هموار می‌توانند سیاست ورزی کنند. ما به یک شکست نیاز داریم تا به خود آییم و اصلاح طلبی را اصلاح کنیم ...»
حزب کارگزاران مدت هاست که از عملکرد عارف و شورای هماهنگی اصلاح طلبان ناراضی است این نارضایتی در ماه‌های اخیر که بحث انتخابات مجلس داغ است به اوج خود رسید. این حزب با استراتژی انتخاباتی اصلاح طلبان همراه نیست.
البته یادداشت قوچانی با حمله تند گروه رسانه‌ای امید وابسته به محمدرضا عارف همراه بود. این گروه اتهامات سنگینی به قوچانی وارد کرد و او را وابسته به رییس دفتر رییس جمهور دانست.
در این یادداشت آمده است: "اصلاح طلبان هلو انجیری، همچون قوچانی و دبیر کل کینه توزش، در درون جبهه‌ی اصلاحات، ترسیم کرده بودند، به آنچنان بیراهه‌ای تبدیل شده است که ایشان را به بستن نعل‌های وارونه رهنمون ساخته است.»
این یادداشت ادعا‌های قوچانی علیه عارف را رد کرده و تاکید می‌کند: " عارف قدیس نیست و همواره پذیرای نقد‌های مشفقانه است، اما بسی بی انصافی است که ناتوانمندی‌های مشکل ساز ناتوانانی که بی توجه به مطالبات مردم، خاتمی، عارف و ... آن جنبش پرشور را در بن بست انفعالی خود گیر انداخته اند، توسط قوچانی ها، در کارنامه‌ی عارف درج شود غافل از اینکه تعدادی از چهره‌های اصلاح طلب که در انتخابات مجلس ثبت نام کردند بر اساس درخواست دکتر عارف بوده است."
به نظر می‌رسد واکنش بسیار تند نزدیکان عارف به یادداشت قوچانی خود نشانه‌ای است از آغاز یک رقابت سخت درونی میان اصلاح طلبان. حداقل دو طیف از این گروه که به نظر می‌رسد خود را شکست خورده انتخابات مجلس می‌دانند، رقابت درونی سختی را برای انتخابات ریاست جمهوری کلید زده اند. یک سوی این رقابت محمد رضا عارف و دوستانش است و سوی دیگر آن حزب کارگزاران است.
نامزدی قالیباف در انتخابات مجلس راه را برای حضور جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری باز کرد
تحرکات حساب شده سعید جلیلی
اما سومین چهره‌ای که در انتخابات مجلس نامزد نشده است و این عدم حضور او بسیار معنی دار است. سعید جلیلی عضو شورای عالی امنیت ملی است. جلیلی که پیشتر در انتخابات سال 92 نامزده شده و شکست سختی از حسن روحانی خورد بود در شش سال اخیر با روش خاص خود در فضای سیاسی باقی مانده است.
او از معدود سیاستمداران فعال اصولگرا در این شش سال بوده است، منزوی نشد و گوشه نشینی اختیار نکرد. هر هفته یا به شهری می‌رود و یا در مجلسی سخنرانی می‌کند. او همچنین ایده دولت در سایه را هم در این سال‌ها مطرح کرد. البته این ایده با استقبال روبه رو نشد، اما سعی کرد با هوادارانش کار را پیش ببرد. سعید جلیلی از فردای انتخابات سال 92 فعالیت‌های وسیع سیاسی خود را آغاز کرد.
در هفته اخیر بار‌ها نام جلیلی به عنوان نامزد انتخابات مجلس و سرلیست اصولگرایان در این انتخابات مطرح شد. حتی گفته می‌شد که ممکن است او از مشهد کاندیدا شود. در نهایت این شایعات هیچ یک درست از آب در نیامد و جلیلی ثبت نام نکرد. احتمالا خود را برای بازی بزرگتری آماده می‌کند، بازی انتخابات ریاست جمهوری.
در ماه‌های اخیر زمزمه‌هایی مبنی بر احتمال تقسیم کار و هماهنگی پشت پرده قالیباف و جلیلی برای حضور در انتخابات مجلس مطرح شده بود. البته هنوز نمی‌توان با قطعیت در این باره سخنی گفت، اما این دو سیاستمدار اصولگرا در جریان انتخابات سال 92 نیز در مناظره‌های تلویزیونی برای مقابله با حسن روحانی و عارف هماهنگی و تقسیم کاری انجام داده بودند. در آن زمان قالیباف به روحانی تاخت و جلیلی مقابل عارف ایستاد که البته هر دو از این تقسیم کار نتیجه مثبتی نگرفتند.
حالا هم ظاهرا تقسیم کار این دو سیاستمدار اصولگرا به اینجا رسیده که قالیباف در انتخابات مجلس نامزد شود و جلیلی خود را برای انتخابات ریاست جمهوری آماده نماید. به نظر تقسیم کار منطقی است. قالیباف پس از سه بار شکست در انتخابات ریاست جمهوری حالا شانس خود را برای انتخابات مجلس امتحان می‌کند. سعید جلیلی هم فقط یک بار در انتخابات ریاست جمهوری شکست خورده و حالا حداقل یکبار دیگر می‌تواند شانس خود را امتحان کند.
البته به نظر می‌رسد همفکران جلیلی برای انتخابات مجلس هم بیکار نبوده اند و به دنبال آن هستند بتوانند تعدادی از کرسی‌های مجلس را به دست آورند. البته با این وجود سعید جلیلی با چالش‌های بسیار بزرگی در این مسیر روبه‌رو است که مهمترین آن، چالش "محبوبیت" است.