بزرگنمايي:

راه ترقی - فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
همزمان با تحوبل بودجه سال آینده از طرف حسن روحانی به مجلس و بررسی آن درپارلمان، برخی ازکارشناسان معتقدند بودجه‌ای که تقدیم مجلس شده با اشکالاتی همراه است، حال باید دید در چنین وضعیتی آیا اصلاحات ساختاری بودجه‌که وعده آن داده شده بود، در عمل تحقق خواهد یافت؟
علی دینی ترکمانی معتقد است، بودجه بدون نفت در عمل محقق نخواهد شد
اشکالات بودجه 99
علی دینی ترکمانی اقتصاددان در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه بودجه سال آینده در سایه کاهش درآمد‌های نفتی بسته شد، گفت: با توجه به اینکه درآمد‌های دولت با افت روبرو بوده، بنابراین این انتظار که بودجه بدون نفت بسته شود، تنها در حد حرف است و بعید است در عمل اتفاق خاصی در این زمینه رخ دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که‌ اشکالات بودجه 99 چه چیز‌هایی را شامل می‌شود، اظهار داشت: به دلیل این که تحولات رخ داده در حوزه اقتصادی درون زاد نبوده، تاثیر کاهش درآمد‌های نفتی نیز به سرعت تاثیر خود را می‌گذارد و با نمایان شدن اثرات آن، شاهد تشدید رکود در سال آینده خواهیم بود، از سویی این رکود همراه با افزایش تورم و انتظارات تورمی ناشی از آن است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اشکال بزرگ بودجه نویسی سال 99 این است که اگر قرار است بودجه عمرانی تنها از طریق درآمد‌های نفتی تامین شود و این منابع صرف بودجه جاری نشود، باید از قبل اقداماتی در این زمینه انجام می‌شد، افزود: باید از قبل این درآمد‌های نفتی به حساب صندوق توسعه ملی واریز می‌شد تا این پول صرف پروژه‌های عمرانی شود، ظرفیت‌های مولد تولیدی به جریان بیفتد و صادرات کالا‌های نفتی با افزایش روبرو شود تا در نهایت تولید ملی رونق بگیرد، اما هیچ‌کدام از این اتفاقات روی نداد ودر مقابل دولت برای جبران کسری بودجه خود، اقدام به برداشت از ذخایر صندوق توسعه ملی کرد.
افزایش فشار مالیاتی به دو دلیل مشکل است
دینی ترکمانی با اشاره به این در سال‌های گذشته نیز دولت سعی کرده بود که وابستگی بودجه به درآمد‌های نفتی را کاهش دهد، اما در عمل چنین اتفاقی روی نداده است، بیان داشت: به دلیل اینکه برنامه‌ریزی درستی در این زمینه وجود نداشته، همواره هر سال بر حجم کسری بودجه افزوده شده، این در حالیست که یکی از منابع مهم برای پوشش هزینه‌ها و جبران کسری بودجه استفاده از ظرفیت‌های مالیاتی است، اما در این باره نیز رویکرد صحیحی وجود ندارد، تا از طریق آن مالیات ستانی به شیوه درستی انجام شود.
این پژوهشگر اقتصادی با بیان اینکه باید در سازمان مالیات‌گیری یک بازنگری جدی صورت گیرد و با موارد گسترده فرار مالیاتی نیز مبارزه جدی و قاطعی انجام شود، اضافه کرد: اما انجام این کار نیز به دو دلیل سخت است، اولا اینکه شما اگر بخواهید فشار مالیاتی را افزایش دهد و از نهاد‌ها و ارگان‌هایی که فرار مالیاتی دارند، مالیات را مطالبه کنید، آن‌ها با توجه به قدرت و لابی که در اختیار دارند، فشار خود را می‌آورند که از زیر انجام این کار شانه خالی کنند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: به بیان دیگر افزایش فشار برای اخذ مالیات، تبعاتی به دنبال دارد که انجام این کار را با مشکل روبرو می‌کند، همچنین دلیل دوم نیز به این امر مربوط می‌شود، با توجه به کاهش درآمد‌های نفتی، تقاضای کل در صحنه اقتصاد کلان کشور با کاهش روبرو شده و باز هم اگر شما نظام مالیاتی را اصلاح کرده و درآمد‌های دولت را افزایش دهید، بازهم رکود تشدید شده و افزایش مالیات نیز در نهایت جوابگوی کاهش درآمد‌های نفتی نخواهد بود.
به نظر می رسد در سال آینده نیز کسری بودجه دولت تشدید شود
چرا ساختار دولت در ایران بزرگ است؟
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که برخی از کارشناسان معتقدند یکی از اشکالات عمده نظام بودجه نویسی و برنامه‌ریزی در کشور این است که دولت برای کاهش هزینه‌ها، خود را باید کوچک کند، چرا در ایران دولت این کار را انجام نمی‌دهد، اذعان داشت: سه دلیل در عدم کوچک سازی دولت در ایران موثر هستند، اول اینکه به دلیل بحران اشتغال در ایران و بیکاری گسترده اگر دولت نیز بخواهد کارمندان خود را نیز تعدیل کند، این امر به بحران بیکاری دامن می‌زند و در چنین شرایطی هیچ دولت اقدام به انجام این کار نمی‌کند.
دینی ترکمانی گفت: دوما زمانیکه یک ساختار شکل می‌گیرد، در مرور زمان این مجموعه به تکامل خود اقدام می‌کند و این امر کار را برای اصلاح و کوچک کردن نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی بسیار سخت می‌کند و شما نمی‌توانید به راحتی از حجم دولت کم کنید.
این استاد دانشگاه دلیل سوم را نیز به این امر مرتبط دانست که بزرگ بودن ساختار در ایران تنها به دولت مربوط نمی‌شود و به ساختار کلی حاکمیت مرتبط می‌شود و در این زمینه افزود: با توجه به اینکه ساختار حمکرانی در ایران بسیار بزرگ و گسترده‌ است، بسیاری از نهاد‌های تاثیر گذار در ساختار حکومت بودجه خود را از دولت دریافت می‌کنند، بنابراین در چنین شرایطی شما نمی‌توانید فقط بگوید دولت بزرگ است، بلکه کل مجموعه حاکمیت از نظر ساختاری بزرگ است.
این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر این که در ایران هم به یک معنا دولت بزرگ است و به یک معنای دیگر دولت کوچک است، اظهار داشت: دولت از این نظر کوچک است که نسبت هزینه‌های اجتماعی به سرانه درآمدی و تولید ناخالص داخلی، کم است و از این نظر بزرگ است که مراکز قدرت و تصمیم‌گیری در کشورمان زیاد هستند واین امر به تبع خود بودجه زیادی را می‌طلبد، بنابراین با توجه به کاهش درآمد‌های دولت، دیگر منابعی برای صرف در امور توسعه ای، سرمایه‌گذاری و... باقی نمی‌ماند.