بزرگنمايي:

راه ترقی - ایران / متن پیش رو در ایران منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
حسن روحانی و دولت او این روزها علاوه بر اعمال فشارهای خارجی، از داخل هم با هجمه‌هایی روبه‌رو هستند. طیفی از تندروهای مخالف او در جناح اصولگرا به طرح استیضاح‌های پیاپی وزرایش قانع نیستند و عزم برکناری او را کرده‌اند. آنها البته می‌دانند که تیغ استیضاح رئیس جمهوری در مجلس فعلی برش ندارد. لذا وعده برکناری او در مجلس آینده را داده‌اند. علیرضا پناهیان از واعظان مخالف دولت روز پنجشنبه در توئیتی نوشت: «استیضاح رئیس جمهوری کار مجلسی که اکثراً طرفدار دولت‌اند، نیست. این مجلس نه می‌تواند بر دولت نظارت کند و نه جلو عملکرد غلط دولت را بگیرد. برای استیضاح به یک مجلس مستقل و قدرتمند نیاز است. آنگاه دیگر لازم نیست دو سال دیگر شاهد رنج مردم و بحران‌های امریکایی-سعودی در کشور باشیم.» پیش از او البته مجتبی ذوالنوری، نماینده اصولگرای قم هم وعده به زیر کشیدن روحانی را داده بود و آن را وظیفه خود دانسته بود. این طیف تندرو گویا از هم اکنون اکثریت مجلس یازدهم را در کف اختیار خود می‌دانند تا در صورت محقق شدن این آرزو، هشدارها مبنی بر جان گرفتن خطر دوباره تندروی و پوپولیسم جامه واقعیت بر تن کند.
در سوی دیگر البته برخی چهره‌های اصلاح‌طلب از جمله عباس عبدی هم از زاویه‌ای دیگر و اگرچه در ظاهر از سر خیرخواهی پیشنهاد استعفای روحانی را مطرح کرده‌اند اما ماهیت و نتیجه استیضاح یا استعفا تفاوت چندانی ندارد و این پیشنهادهای ناکجاآبادی جز تشدید تنش‌های داخلی، آشفته شدن اوضاع کشور و دست برتر یافتن طرف‌های خارجی در مواجهه با ایران به نظر نمی‌رسد ثمره دیگری داشته باشد.
تندروهای اصولگرا اگرچه با طرح چنین پیشنهادهایی نیم نگاهی به جلب نظر آرای مردم ناراضی از وضعیت موجود برای انتخابات پیش روی مجلس دارند، اما اهداف آنها را نباید در همین موضوع خلاصه کرد. به نظر می‌رسد اعمال فشار روانی به دولت برای از بین بردن تمرکز آن و سوق دادن افکارعمومی به سوژه‌های انتخاباتی- سیاسی مورد علاقه آنها و ناتوان جلوه دادن دولت از انجام وظایف خود برای القای این گزاره است که «دولت اعتدال همان بهتر که هیچ اقدامی انجام ندهد تا عمرش به پایان برسد.» در حقیقت این طیف سیاسی تندرو از یک سو امیدواری مردم به پیش بردن سیاست‌های دولت و از سویی دیگر تزریق ناامیدی، نگرانی و بی انگیزگی به درون کابینه را در سر می‌پرورانند.
طرح‌ریزی استیضاح‌های پیاپی و بخصوص استیضاح وزیر آموزش و پرورش که کمتر از 3 ماه پیش از همین مجلس رأی اعتماد گرفته را باید در همین راستا ارزیابی کرد. تهدید به استیضاح روحانی درست بعد از آن انجام شده که به نظر می‌رسد تحرکات دیپلماتیک امیدواری‌هایی را برای گره‌گشایی در مسیر بن‌بست‌شکنی برجام به وجود آورده است. بیراه نیست که روزنامه کیهان در رأس رسانه‌های مخالف دولت نسبت به سفر رئیس جمهوری به ژاپن گارد می‌گیرد و آن را در حکم پوست خربزه زیر پای روحانی می‌داند. فارغ از آنکه این تحرکات دیپلماتیک در نهایت منجر به نتایج رضایت بخشی برای ایران بشود یا نشود، تندروها با نفس چنین اقداماتی هم مخالف هستند و آن را در جهت مخالف ایده الغایی خود می‌دانند که «دولت تعطیل است» و هیچ اقدامی برای حل مشکلات نمی‌کند.
عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب یکی از اهداف طرح استیضاح را نگرانی تندروها از همین تحرکات حوزه دیپلماتیک می‌داند و می‌گوید: «جریان تندرو که از ابتدا هم مخالف رویکردهای دولت در عرصه سیاست خارجی بود، حالا در مقابل هرگونه اقدام جدید هم موضع می‌گیرد و پیش کشیدن موضوع استیضاح در حقیقت نوعی تهدید روحانی است به اینکه در برابر تحرکات جدید حوزه دیپلماسی و از جمله سفر مهم رئیس جمهوری به ژاپن سکوت نخواهند کرد.» ناصری در گفت‌وگو با «ایران» می‌افزاید: «جریان تندرو با محوریت پایداری‌ها در مجلس نهم حتی تأیید رهبری بر برجام را هم تاب نیاوردند و تلاش خود را برای ناکام گذاشتن آن به کار بردند که البته با هوشمندی اکثریت و تدبیر علی لاریجانی ناکام ماندند.» به گفته این فعال سیاسی، این جریان تندرو نگاهی ایدئولوژیک به مناسبات خارجی دارند و چون درک صحیح و معطوف به منافع ملی از واقعیات حاکم بر کشور و فضای بین‌المللی ندارند طبیعی است که هرگونه گفت‌وگوی احتمالی بین ایران و امریکا به هر شکلی و از جمله سفر روحانی به ژاپن برای آنها سخت خواهد بود، چرا که آن را موفقیتی در کارنامه دولت می‌دانند.»
قاعدتاً اگر ارزیابی‌های تندروها نسبت به موفقیت‌آمیز بودن رفت و آمدهای دیپلماتیک جدی باشد، بعید نیست که شاهد تحرکات تندتری از سوی آنها علیه دولت باشیم، چرا که آنها ابایی از آن ندارند که به قیمت مانع‌تراشی برای پیشبرد سیاست‌های دولت فضای سیاسی کشور را نیز متشنج کنند. چنان که محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی هم چنین هدفی را برای طراحان استیضاح متصور است. او در ارزیابی پیش کشیدن طرح استیضاح رئیس جمهوری، معتقد است که «طراحان آن از یک سو اهداف تبلیغاتی- انتخاباتی را دنبال می‌کنند که نتیجه آن چیزی جز برهم خوردن آرامش فضای سیاسی کشور نیست.» عطریانفر با توضیح اینکه استعفا یا استیضاح رئیس جمهوری در شرایط فعلی ممکن نیست، آن را اساساً مطلوب هم نمی‌داند و به «ایران» می‌گوید: «استیضاح رئیس جمهوری چیزی نیست که صرفاً با امضای جمعی از نمایندگان محقق شود و همچنین بحث استعفا هم پیشنهادی نیست که نه فقط در دولت، بلکه حتی در میان گروه‌های سیاسی هم روی آن موافقت چندانی وجود داشته باشد و با این شرایط پیش کشیدن این دو موضوع ناممکن، تنها و تنها برهم زدن آرامش فضای سیاسی است و نه هیچ چیز دیگر.»
مخالفت با چنین پیشنهادهای هزینه‌زایی برای کشور و نظام تنها محدود به عطریانفر یا ناصری اصلاح‌طلب نیست. حجت‌الاسلام محمدتقی رهبر، عضو جامعه روحانیت مبارز هم معتقد است «در این شرایط هر اتفاقی که برای دولت حادث شود و مانع از اجرای برنامه‌های تعریف شده آن شود، قطعاً خطری برای نظام است.» او در گفت‌وگو با «ایران» با انتقاد از طرح استیضاح رئیس جمهوری می‌گوید: «متأسفانه افرادی که از استیضاح روحانی سخن می‌گویند، حتی از ولایت هم می‌خواهند جلوتر حرکت کنند.»
جـــــــلال میرزایــــــی، نماینــــــده اصلاح‌طلب مجلس نیز روی خوشی به این قبیل پیشنهادها نشان نمی‌دهد و معتقد است دولت در شرایط فعلی نیازمند همکاری و هم‌افزایی بیشتر از سوی نهادهای مختلف است تا در مصاف داخلی و خارجی با مشکلات، قدرت مانور اجرایی و روانی بیشتری داشته باشد. او به «ایران» می‌گوید: «استیضاح یا استعفای رئیس جمهوری عملاً تقابل‌های سیاسی را به صورت طبیعی در کشور چند برابر می‌کند و زمینه‌ساز درگیری‌ها و در نهایت بهم ریختگی‌های بیشتری در کشور خواهد شد. ما الان در شرایطی هستیم که زمینه تنازع سیاسی در کشور بسیار بالاتر از سطحی است که باید باشد و کنار رفتن دولت به هر شیوه‌ای این وضعیت را تشدید خواهد کرد و باعث درگیری داخلی خواهد شد.» این نماینده مجلس می‌افزاید: «ما الان در همین شرایط درگیر مشکلات فزاینده خارجی هستیم و فضای کشور شدیداً تحت تأثیر این مسائل قرار دارد که البته دولت هم در این زمینه نه مقصر است و نه تصمیم‌گیر اصلی. در شرایط این فشارها، درگیر کردن کشور به بحث‌هایی نظیر استیضاح یا استعفای دولت تنها یک مفهوم دارد و آن خودزنی از درون و تضعیف زمینه‌های سیاسی-اجتماعی داخلی برای مقابله با فشار بیرونی است.» به گفته میرزایی، اگر چه برخی جریان‌های تندرو ممکن است به استقبال چنین شرایطی هم بروند چرا که منافع خود را در فضاهای متشنج و ملتهب دنبال می‌کنند، اما عقلای قوم و کلیت جریان‌های سیاسی چنین اجازه‌ای را نخواهند داد.
با این وصف آیا طرح استعفا یا استیضاح، جریان جدی در بین گروه‌های سیاسی ایران است؟ پاسخ فعالان سیاسی به این سؤال منفی است. ناصر ایمانی، از تحلیلگران اصولگرا اگرچه طرح این قبیل پیشنهادها را در راستای آزادی بیان می‌داند و انتقادهایی که ممکن است به دولت وجود داشته باشد اما به «ایران» می‌گوید: «به شخصه موافق آنها نیستم و در جریان اصولگرایی هم خطی مبنی بر پیگیری استیضاح رئیس جمهوری را ندیده‌ام چرا که از منظر اصولگرایان پیگیری چنین ایده‌ای به صلاح کشور نیست.»
محمدتقی رهبر، عضو جامعه روحانیت مبارز هم که طرح استعفا و استیضاح را به دور از عقلانیت و منطق می‌داند، می‌گوید: «متاسفانه انگار پای برخی آقایان روی زمین نیست و در ابرها سیر می‌کنند. در اینکه استیضاح رئیس جمهوری حق مجلس است یا اینکه افراد آزاد هستند که نظر خود را بگویند، شک نیست اما برای استفاده از این حقوق درایت و ژرف‌نگری هم لازم است. به هر حال برای یک امر به این اهمیت باید محاسبه‌ای هم صورت بگیرد که در اینجا به نظر می‌رسد نگرفته باشد.» محمد عطریانفر و عبدالله ناصری هم تأکید دارند که اصلاح‌طلبان مخالف استیضاح هستند و به دنبال طرح استعفای روحانی هم نیستند. به گفته آنها، طرح برخی نظرات شخصی را نمی‌توان به پای یک مجموعه سیاسی نوشت. با این وصف به نظر می‌رسد هم طراحان استعفا و هم مدعیان استیضاح خود نیز می‌دانند که عملیاتی شدن این پیشنهادهای ناصواب دور از انتظار است و راه به جایی نمی‌برد و جز دامن زدن به تنش‌های سیاسی و درگیر کردن دولت و افکارعمومی در موضوعات فرعی بهره دیگری نخواهد داشت.
عبدالله گنجی: استعفای روحانی مطالبه انقلابیون نیست
عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی اصلاح‌طلب در مصاحبه با هفته‌نامه‌ صدا که با تیتر«پیشنهاد استعفای روحانی» منتشر شده، گفته است:«پیشنهاد استعفا فقط ایده او نیست و برخی وزرا به آن فکر می‌کنند. اقتدارگراها از استعفا می‌ترسند اما استیضاح را می‌خواهند تا قهرمان برکناری روحانی باشند. اما همین را هم جرأت ندارند دنبال کنند چون می‌دانند در رجوع به صندوق رأی با یک نه بزرگتر روبه‌رو می‌شوند.» عبدالله گنجی، مدیر مسئول اصولگرای روزنامه‌ جوان دراین باره درتوئیترنوشت: «استعفای روحانی مطالبه انقلابیون نیست. اگر مردم رأی دهنده به مزایا و معایب دولت ناشی از رأی خود برسند، در انتخاب بعدی ریل را عوض می‌کنند. تغییر مردم‌سالاری باید این گونه محقق شود. انقلابیون به دنبال قهرمان‌سازی از بازندگان نیستند. علت اصرار همراهان روحانی بر استعفا، فاصله‌گذاری تصنعی برای انتخابات به خاطر دستان خالی است. راهبرد بی دولت سازی کشور در شرایط موجود مشکوک است.» عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات هم نوشته است:«درست است که از روحانی ناراحتیم و به او انتقاد داریم و حتی بعضی از رأی به او پشیمانیم اما این دلیل همراهی ما با اقتدارگرایان حاکم بر دولت موازی پنهان نمی‌شود، اتفاقاً زاویه‌ ما با روحانی به دلیل سکوت و گاه همراهی او با آن اردوگاه و تخلف از وعده‌ مقابله با آنان است.»