بزرگنمايي:

راه ترقی- محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در توییتی نوشت: سیاست مبتنی بر قهر و اجبار در برقراری امنیت در خلیج فارس به طرز فجیعی شکست خورده است. بیاید همکاری‌های واقعه‌گرایانه دیگری همانند ابتکار امید(صلح هرمز) را امتحان کنیم اما همانند توافق هسته‌ای، ایده‌های خوب تنها یک طرفه نمی‌توانند دنبال شوند.
وی در انتهای توییت خود لینکی از سخنرانی خود در فروم دوحه را منتشر کرده است.

تشریح طرح پیشنهادی ایران برای کاهش تنش درخلیج فارس در قطر
روز یکشنبه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست «مجمع دوحه» قطر طرح پیشنهادی ایران برای کاهش تنش در خلیج فارس را تشریح کرد.
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه در ابتدای سخنرانی‌اش در «مجمع دوحه» با بیان اینکه غرب آسیا درگیر «آشفتگی شدید» است، گفت: «من معتقدم که علت ریشه‌ای بحران‌های چندگانه و مزمنی که با آن روبرو هستیم، یک اختلال شناختی است. اختلالی که نه تنها کشورهای منطقه، بلکه قدرت‌های جهانی هم از آن متأثرند.»
وزیر امور خارجه نشست دوحه را فرصتی منحصر به فرد برای «بازیابی پیش‌فرض‌ها، بازسازی مفروضات و همفکری در مورد مسیری به سمت خروج از مخمصه منطقه‌ای کنونی» توصیف کرد.
ظریف تفکر «حاصل جمع صفر» را اولین و پایدارترین اختلال شناختی توصیف کرد و گفت برخی همچنان تصور می‌کنند که حتی در جهان کنونی که همه‌چیز به هم مرتبط و متصل است، «یک طرف می‌تواند به هزینه دیگران، به منفعت برسد و می‌تواند با محروم کردن همسایگانش از امنیت، خود به امنیت دست یابد. این [روش] هرگز نتیجه‌بخش نبوده و هرگز نتیجه‌بخش نخواهد بود. امنیت، درست مثل تغییرات اقلیمی، مرز نمی‌شناسد و تقسیم‌ناپذیر است.»
وی افزود: «اما این تمام مسئله نیست. ناهمگونی قدرت، ابعاد جغرافیایی، منابع طبیعی و انسانی و مواردی از این دست میان کشورهای منطقه ما، به نتایج فاجعه‌باری منجر شده است.»
وزیر امور خارجه ادامه داد: «برخی از بازیگران جهانی این ناهمگونی‌ها و رقابت‌های بی‌پایان در این منطقه را به چشم یک فرصت می‌بینند: در حقیقت، به عنوان زمینی حاصل‌خیز برای بسط حضور نظامی و فروش جنگ‌افزارهای بیشتر به تقریبا تمام طرف‌ها در این منطقه. اما این حضور خارجی، نه امنیت بازیگران خارجی را افزایش داده و نه امنیت این منطقه را. در حقیقت، این تنها به بروز فاجعه منجر شده است، از ساقط کردن هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو "یو.اس.اس وینسنس" در سال 1988 گرفته تا ظهور افراط‌گرایی به عنوان نتیجه طبیعی حضور ایالات متحده در عراق و افغانستان - این نتیجه‌ای بود که ما از همان اوایل سال 2001 پیش‌بینی کرده بودیم.»
ظریف با بیان اینکه بین سال‌های 2014 تا 2018 منطقه خلیج فارس یک چهارم واردات جنگ افزار جهان را انجام داده و میزان واردات تسلیحاتی خود را نسبت به پنج سال پیش از این دوره به دو برابر افزایش داده، گفت: «جای تعجب نیست که اغلب این جنگ‌افزارهای مرگبار را ایالات متحده فروخته است. اما سؤال واقعی این است: آیا این حجم عظیم فروش تسلیحات آمریکایی به این منطقه، حتی جزئی از آن 7 میلیارد دلاری را که به اذعان رئیس‌جمهور [دونالد] ترامپ از سال 2001 در منطقه هدر رفته را جبران کرده است؟ منصفانه بگوییم، این اختلال شناختی تنها به قدرت‌های جهانی محدود نیست. در واقع به هیچ‌کس محدود نیست.»
وی ادامه داد: «برخی از بازیگران منطقه‌ای ناهمگونی‌ها را به چشم فرصتی برای دستیابی به هژمونی منطقه‌ای می‌بینند. حمله صدام حسین به ایران و کویت، محاصره قطر توسط عربستان سعودی و جنگ علیه یمن برخی نمونه‌های سوء محاسبه‌هایی فاجعه‌بار برای استفاده از فرصت‌های مبتنی بر فرض‌های غلط برای دستیابی به هژمونی منطقه‌ای هستند.»
وزیر امور خارجه با بیان اینکه اغلب کشورهای منطقه به لطف دلارهای نفتی «تصور می‌کنند همه‌چیز خریدنی است»، گفت جنگ‌افزار و حتی «سیاست خارجی» برخی کشورها با پول خریدنی است، اما «آیا امنیت را هم می‌توان خرید؟ ثبات منطقه‌ای را هم می‌توان خرید؟»
ظریف با اشاره به اینکه وضعیت کنونی به نفع هیچ‌کس نیست، گفت: «ما در ایران - تا حد زیادی شبیه به دوستانمان در قطر - اعتقاد داریم که ما به یک تغییر بنیادین چارچوب فکری نیاز داریم. تغییری مبتنی بر اصلاح شناختی و ساز و کار همکاری ذیل چتر سازمان ملل متحد. این مسئله جدیدی نیست: در واقع ما از سال 1985 این پیشنهاد را ارائه کرده‌ایم.»
وی پیشنهاد اخیر «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران تحت عنوان «ابتکار صلح هرمز» (HOPE) را ادامه «تعهد دیرینه» ایران به «یک چارچوب فراگیر و جامع منطقه‌ای برای تعامل سازنده» توصیف کرد و گفت این ابتکار بر به رسمیت شناختن مسئولیت تک‌تک بازیگران منطقه برای «اطمینان از صلح، ثبات و رفاه در منطقه ما و بهره بردن از آن مبتنی است. این بر این فرض مبتنی است که این منطقه و جهان در حفظ آزادی تردد و انرژی برای همه، منفعی مشترک و حیاتی دارند.»
ظریف هدف از این ابتکار را «ترویج همبستگی، مفاهمه متقابل، روابط مسالمت‌آمیز و دوستانه و همکاری میان همه کشورهای منطقه»، «اطمینان از تمامیت ارضی، استقلال سیاسی و حفظ مرزهای تمام کشورهای منطقه»، «همکاری در زمینه ریشه‌کن کردن تروریسم، افراط‌گرایی و تنش‌های قومیتی»، «ترویج حل و فصل مسالمت‌آمیز تمام تنش‌ها و منازعات منطقه‌ای از طریق افزایش ارتباطات و هشدار به هنگام» خواند.
وی افزود: «ما برای رسیدن به این اهداف، پایبندی به اصولی مشترک را پیشنهاد کرده‌ایم. اصولی نظیر گفت‌وگو و احترام متقابل، موضع برابر، احترام به حاکمیت یکدیگر، رد تهدید یا استفاده از زور، عدم تجاوز و عدم مداخله در امور داخلی یا خارجی یکدیگر.»
وزیر خارجه با بیان اینکه به اعتقاد ایران رایزنی‌های جمعی باید به یک «رویکرد منطقه‌ای جدید» منجر شود، گفت روحانی این ایده‌های اولیه را با سران تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس به اشتراک گذاشته و از آن‌ها خواسته است که به غنی‌تر شدن این ایده‌ها و حرکت به سمت اجرای آن‌ها، کمک کنند.
ظریف ادامه داد: «ما می بایست از نشست‌هایی همچون مجمع دوحه برای تبادل نظر جمعی در خصوص این اصول و تدوین یک نقشه راه استفاده کنیم. ما می‌توانیم طیفی گسترده از حوزه‌های همکاری از امنیت انرژی تا کنترل تسلیحات، سیستم‌های هشدار زودهنگام و ایجاد یک منطقه عاری از سلاح‌های کشتارجمعی ترسیم کنیم. ما می‌توانیم اقدامات اعتمادسازی در حوزه‌های گوناگون از مدیریت آب تا ایمنی هسته‌ای یا حتی تماس‌ها و دیدارهای نظامی پیشنهاد کنیم و بر سر اجرای آن به توافق برسیم.»
وی افزود: «ما می‌توانیم این فرآیند را با انعقاد یک پیمان جامع عدم تخاصم و عدم مداخله میان کشورهای حوزه هرمز شروع کنیم و تلاش‌هایمان در این راستا را به نتیجه برسانیم. ما قادریم ستادهایی مشترک به منظور اجرای اقدامات عملی در جهت گسترش همکاری ایجاد کنیم. ما می بایست بخش‌های خصوصی و دانشگاهی‌مان را در طراحی و اجرای این ایده‌ها شرکت دهیم.»
ظریف ادامه داد: «درحالیکه بسیاری می‌توانند استدلال کنند که تغییر پارادایم بر پایه همکاری و اعتمادسازی شاید چندان واقع‌بینانه نباشد، اما آنها قادر نیستند ویژگی‌های پارادایم سیاست واقع‌گرایانه که طی چهار دهه گذشته بارها امتحان و به شسکت انجامیده است را چندان تشریح کنند.»
وی افزود: «البته یک نکته قابل توجه نیز وجود دارد. همانند توافق هسته‌ای برجام، هیچ ایده خوبی را نمی‌توان توسط تنها یک طرف پیگیری کرد و هیچ توافقنامه‌ای را نمی‌توان به تنهایی توسط یکی از طرفین اجرا کرد. رفتار کوته‌بینانه مسری است. همه می‌توانستند از تغییر پارادایمی که برجام وعده داده بود—به عنوان یک پایه و نه سقف— بهره بگیرند؛ اما نمی‌توان تنها از یکی از طرفین انتظار همکاری داشت درحالیکه دیگران مسیری در جهت مخالف را می پیمایند.»
وی در پایان گفت: «ما فرصتی در مقابل خود داریم تا سرانجام و به طور قاطع مسیرمان را تغییر دهیم و این تغییر مسیر در راستای بهبود زندگی و برای نسل آینده ما باشد.ما باید این فرصت را غنیمت شمرده و با تمام توان در مسیر اجرای آن گام برداریم.»

آمادگی قطر برای میانجی‌گری میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس
«محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر در برنامه «لقاء الیوم» که در روز دوشنبه (25 آذر) از شبکه الجزیره پخش شد، گفت که از دو سال و نیم پیش که محاصره قطر از جانب چهار کشور (عربستان، امارات، بحرین و مصر) آغاز شده هیچ گفت‌وگویی در کار نبوده است حال آنکه خواسته دائمی قطر برای شناخت علل حقیقی بحران، انجام گفت‌وگو و ایجاد کانال‌های مناسب برای تعامل بوده است.
وی درباره توافق با سعودی‌ها تصریح کرد که دو طرف قطری و سعودی درباره امور اساسی و اصلی مربوط به حاکمیت کشورها، حسن همجواری و اتحاد شورای همکاری خلیج‌فارس توافق کردند اما جزئیات دیگر هنوز بررسی نشده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی قطر با اشاره به اینکه این بحران زمان زیادی طول کشیده، گفت که حل آن نیز به زمان نیاز دارد و بررسی‌هایی باید انجام شود که بهتر است تا قطعی شدن آن فعلا چیزی درباره آن گفته نشود.
آل ثانی با اشاره به اینکه قطر از روز نخست بروز بحران همواره آماده گفت‌وگو با این چهار کشور از جمله امارات و بحرین بوده است، افزود که اما در حال حاضر تنها کانال ارتباطی با ریاض باز است.

آمادگی قطر برای میانجی‌گری در گفت‌وگو با ایران
وزیر خارجه قطر در خصوص روابط با ایران نیز بر اهمیت این موضوع تأکید کرد که کشورهای حاشیه خلیج فارس بایستی ایران را به عنوان یک کشور همسایه در منطقه بپذیرند و این را درک کنند.
او همچنین بر اهمیت گفت‌وگوی مستقیم بین این کشورها و ایران برای حل منازعات به جای تشدید تنش‌ها تأکید کرد و گفت که قطر و کویت همواره به گفت‌وگوی مستقیم با ایران دعوت کرده‌اند و ایران هم مانعی در این باره ندارد.
آل ثانی همچنین بر آمادگی قطر برای ایفای نقش میانجی بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس تأکید کرد و در عین حال گفت که دشمنی برخی کشورهای عضو شورای همکاری با قطر مانعی ایفای این نقش می‌شود.

تأکید وزیر دفاع قطر بر ضرورت گفت‌وگو با ایران
وزیر مشاور دولت قطر در امور دفاعی بر ضرورت گفت‌وگو با ایران تأکید کرد و آن را تنها راه برقراری ثبات در منطقه برشمرد.
«خالد بن محمد العطیه» معاون نخست‌وزیر و وزیر مشاور دولت قطر در امور دفاعی در جلسه مشترک با «حلوصی اکار» همتای ترکیه‌ای خود در سمینار دوحه 2019، درباره بحران به وجود آمده در روابط قطر با چهار کشور عربی گفت که فرصت حل‌وفصل این بحران وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه قطر در سال 2017 در معرض انواع جنگ‌ها قرار گرفت، تصریح کرد که موضع این کشور از همان روز نخست تأکید بر گفت‌وگو و مذاکرات به عنوان سریع‌ترین راه برای حل اختلافات، حفظ حاکمیت و عدم اجازه دخالت در امور داخلی این کشور بوده است.
به نوشته روزنامه قطری «الوطن»، این مقام قطری درباره روابط با ایران نیز گفت که از دیدگاه قطر تنها راه ترسیم چارچوب قانونی برای تحقق ثبات منطقه، اجرای گفت‌وگو و مذاکره مستقیم با همسایگان و تمامی طرف‌های ذی‌نفع در خصوص امنیت منطقه و مسائل آن است.
او افزود: «نمی‌توان برای دستیابی به انسجام داخلی، دشمن‌تراشی کرد، ما چیزی از ملت پنهان نمی‌کنیم زیرا تکنولوژی این امر را غیرممکن کرده است، همچنانکه برای مقابله با بحران‌های داخلی بایستی با دیگران تعامل کرد و گفت‌وگوی شفاف با همسایگان ضروری است و اگر ما با همسایگان تعامل نکنیم در آن صورت چالش و خطری برای نسل‌‌های آینده به وجود خواهد آمد.»