بزرگنمايي:

راه ترقی - دیپلماسی ایرانی / متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
انتظار سفر دونالد ترامپ به دمشق برای دیدار با بشار اسد همانند انتظار گرمای 45 درجه در زمستان است. اتفاقات بسیاری رخ داده که سبب شده رئیس جمهوری ایالات متحده دید خوبی به همتای سوری خود نداشته و حتی در تلافی حملات در حومه دمشق در صدد ترور او برآمده باشد. اما اکنون، شرایط به گونه ای پیش می رود که تصور روسای جمهوری آمریکا و سوریه در حالی که در کنار یکدیگر نشسته اند و برای دوربین خبرنگاران ژست می گیرند، چندان غیرمعقول نیست.
دنیل آر. دپتریس-نشنال اینترست/ هفته گذشته ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، در حالی که به همراه بشار اسد، همتای سوری خود، از کلیسای ارتدکس مریم باکره در دمشق دیدن می کرد، از مردی که از ناآرامی های داخلی نجاتش داده، پرسید که چرا رئیس جمهوری دونالد ترامپ را به کاخ ریاست جمهوری سوریه دعوت نمی کند؟ پوتین گفت که روابط ایالات متحده و سوریه را می توان از این وضعیت فاجعه آمیز کنونی، احیا کرد. وقتی اسد با شوخی در پاسخ به رئیس جمهوری روسیه گفت که آماده است تا برای ترامپ دعوتنامه بفرستد، پوتین با لبخندی پاسخ داد: «به او خواهم گفت.»
این روایت شاید خنده دار که توسط ایهود باراک از کانال خبری 13 اسرائیل نقل شد، چندان در واشنگتن مورد توجه قرار نگرفت. بیشتر مردم این شهر حتی نمی توانند تصور سفر ترامپ به دمشق را به ذهن خود راه دهند، چه رسد که آن را پیش بینی کنند. اعتراض ها در ایالات متحده به چنین سفری بسیار شدید خواهد بود و حتی هم حزبی های جمهوری خواه ترامپ هم چنین دیداری را مخالف تفکرات آمریکایی خواهند دانست. ترامپ هم هنوز انگیزه چندانی برای فکر کردن به این سفر ندارد. عملکرد بشار اسد در جریان 9 سال جنگ داخلی سوریه نشان داده که هیچ توافقی قابل دستیابی نخواهد بود چرا که دولت در دمشق تمایلی به توافق ندارد.
اما اگر ترامپ به چنین دیداری بیندیشد، چندان جای تعجب ندارد. به هر حال، چه کسی می توانست نشست سال 2017 ترامپ با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، را در میانه تشدید تنش ها و تبادل تهدیدها بین واشنگتن و پیونگ یانگ را تصور کند؟ پاسخ قطعا «هیچکس» است. و همین، دیدار بالقوه ترامپ و بشار اسد را به چیزی بیش از یک نظریه پردازی تبدیل می کند.
ترامپ در سه سالی که در کاخ سفید حضور داشته، کارهای زیادی کرده که نباید، حرف های زیادی زده که نباید، به گزارش های توجیهی کمتر از یک دانش آموز دبیرستانی به کلاس ریاضی توجه نشان داده، تصمیمات غیرمنتظره و اعلام نشده گرفته و به ویژه، تحت تاثیر ژنرال های مدال آور نظامی عمل کرده است. با این حال، یکی از قابل توجه ترین خصوصیات رفتاری ترامپ این بوده که همواره به دنبال معاملات بزرگ بوده است. اگر رئیس جمهوری در انتخاب و تصمیم گیری تنها باشد، احتمالا به دور از تفکرات و اخلاقیات با هر کسی که از او درخواست کند یا به او پایم بفرستد، دیدار خواهد کرد.
نشست با کیم جونگ اون بارزترین نمونه وسواس ترامپ روی این معاملات چشمگیر است. اما کیم تنها فرد در فهرست رئیس جمهوری آمریکا نیست. ترامپ اگرچه مدام از اعمال فشار شدید بر ایران سخن می گوید، اما در عین حال برای مذاکرات مستقیم با ایرانی ها نیز اقدام کرده است. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری حسن روحانی، در جلسه کابینه در سال 2018 گفت که ترامپ 8 مرتبه برای مذاکره با تهران تلاش کرده است. اگرچه شمار دفعات تلاش دولت ترامپ در این زمینه هرگز به طور رسمی تایید نشده، اما با توجه به اینکه او خود را بهترین مذاکره کننده جهان می داند، غیر معمول نیست. ترامپ سال گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل نیز خواستار دیدار با روحانی بود؛ پیشنهادی که رئیس جمهوری ایران به دلیل دیدگاه تهران آن را رد کرد.
نیکلاس مادورو هم شاید در ایالات متحده، اروپا و بخش گسترده ای از نیمکره غربی چندان مقبول نباشد؛ اما این امر ترامپ را از اندیشیدن به نوعی مذاکره با او باز نمی دارد. بله سیاست دولت ترامپ در کاراکاس، تغییر نظام است؛ یعنی قطع دسترسی دولت مادورو به منابعی که برای حفظ کنترل بر ونزوئلا و باز داشتن خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون، از دستیابی به قدرت، به آن نیاز دارد. اما اگر تغییر نظام به شیوه ای دیپلماتیک انجام شود، خیلی بهتر خواهد بود. ترامپ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2018 چشم انداز دیدار مستقیم با مادورو را مطرح کرد. چنین نشستی هرگز برگزار نشد، اما این واقعیت که ترامپ به دیدار با مادورو تمایل داشته، برای بسیاری در واشنگتن سنگین است.
اگر ترامپ در ماه سپتامبر گذشته آماده بود تا از مقامات طالبان در اقامتگاه کمپ دیوید دعوت کند تا توافقنامه ای امضا کنند، دیگر چه کسی می ماند که احتمال خودداری ترامپ از دیدار با او وجود داشته باشد؟
انتظار سفر ترامپ به دمشق شاید برای بسیاری به مثابه تصور گرمای 45 درجه در نیمه زمستان باشد. حملات متعدد در سوریه که ایالات متحده دولت اسد را مسئول آنها دانسته، قطعا بر دیدگاه رئیس جمهوری آمریکا درباره همتای سوری اش تاثیر داشته اند. ترامپ حتی در سال 2017 در تلافی یکی از این حملات در دوره دمشق به فکر ترور اسد بود. اما با همه این اوصاف، تصور روسای جمهوری ایالات متحده و سوریه در حالی که کنار یکدیگر نشسته اند و برای دوربین خبرنگاران ژست می گیرند، چندان روز از ذهن نیست. هر چه که نباشد، چینی لحظه مناقشه برانگیز، تاریخی و خبرساز، درست از همان لحظاتی است که ترامپ دوست دارد.
ترجمه طلا تسلیمی