بزرگنمايي:

راه ترقی- آیا محیط مدرسه محیطی دلپذیر، شاد و پرنشاط است؟ این پرسش مهر رئیس جمهور برای سال تحصیلی 98-99 است که ابتدای سال اعلام شد و به گفته مدیرکل فرهنگی، هنری اردوها و فضاهای پرورشی تا امروز بیش از 2 میلیون و 598 هزار و 40 نفر دانش‌آموز و فرهنگی در این مسابقه ثبت‌نام کرده اند و در واقع قرار است به این پرسش پاسخ دهند. قاعدتاً روزی که قرار است از آثار برگزیده رونمایی شود در سرودها، آثار ادبی، نمایش‌ها و… شاهد خواهیم بود که دانش آموزان و حتی فرهنگیان دلایل زیادی را برای اینکه محیط مدرسه شاد و پر نشاط است ذکر می‌کنند و یا شاید اندک پیشنهاداتی برای شادتر شدن مدارس داشته باشند! اما واقعیت این است که نه تنها مدارس ما بلکه نظام تعلیم و تربیت در کشور ما شاد و پرنشاط نیست چرا که شادی و نشاط از یک سیستم پویا بیرون می‌آید اما نظام تعلیم و تربیتی که به جای پرسشگری با رخ دادن اتفاق‌هایی مثل بارش یک برف ساده - اجازه بدهید بگویم برفی که دیروز در پایتخت بارید ساده بود- دو روز مدارس را تعطیل می‌کند و در مقابل تعطیلات گسترده در مقابل آلودگی هوا نیز دست بسته دوباره به تعطیلی مدارس تن می‌دهد، نظامی پویا نیست.

روز گذشته مدارس به دنبال بارش برف در پایتخت تعطیل شد و تمام دبستان‌های پایتخت امروز نیز از ترس اینکه زمینی لغزنده باشد تعطیل شد؛ در حالیکه گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که به جز برخی از مناطق تهران که عمدتاً همان مناطق یک تا 5 هستند (نه تمام سطح این مناطق)، هیچ نشانه‌ای از برف یا لغزندگی در تهران نیست. برودت هوا نیز با توجه به وسایل گرمایشی که قاعدتاً باید تمام مدارس به آن مجهز باشند، نمی‌توانست مشکل ساز باشد اما از همان روز گذشته فضای مجازی و فشارهایی برای اعلام تعطیلی مدارس، آموزش و پرورش را به این نتیجه رساند که بهتر است مدارس ابتدایی تهران را تعطیل کند. چراکه متأسفانه افکار عمومی این روزها بیشتر به دنبال تعطیلی مدارس است و نه پرسشگری درباره چرایی تعطیلات و عواقب چنین تعطیلات گسترده ای که تنها در پایتخت از ابتدای سال تا کنون 14 روز به دلایل متعدد تعطیل بود.

موضوع مهم در اعلام این تعطیلی و بسیاری از تعطیلات دیگر این است که هر رفتار آموزش و پرورش از جمله تعطیلی مدارس پیام‌های روشنی، چه بسا روشن‌تر از پیام‌هایی که در کتاب‌های درسی وجود دارد، به دانش آموزان می‌دهد. اینکه برخی از والدین و بسیاری از معلم‌ها از این تعطیلات استقبال می‌کنند، چه پیامی برای دانش آموزان خصوصاً آنها که کوچک‌تر هستند و بیشتر الگوگیری آنها از مسیر سرمشق گیری است، شکل می‌دهد؟ آیا آنها چنین استنباط خواهند کرد که مدرسه جایی برای نشاط و پویایی است یا محل مهمی برای تعلیم و تربیت یا خانه دوم آنها که مکانی امن و ایمن است و یا این نگرش را شکل می‌دهد که مدرسه محلی است که بهتر است در مواقع ضروری و غیرضروری از آن فاصله گرفت؟

شاید بدترین پیام این مدل تعطیلات برای دانش آموزان خصوصاً در سنین پایین‌تر این باشد که آنها به صورت ناخودآگاه یاد می‌گیرند که حتی در مقابل بارش یک برف ساده و یخبندان و سرمایی که پس از آن بیاید یا نیاید، باید فرار کرد و حتی چنین چالش ساده ای در زندگی آنها راهش پاک کردن صورت مساله است. حال ما توقع داریم چنین کودکانی در بزرگسالی چه میزان تاب آوری، حل مساله، رو به رو شدن با چالش‌های زندگی را فرا گرفته باشند؟ آموزش و پرورش با گذشتن ده‌ها ساعت سخنرانی درباره مزایای تاب آوری و به زور مطالب درسی یاد دادن چنین مفاهیمی به بچه‌ها، نمی‌تواند آنقدر مؤثر باشد که یک تصمیم آنها این درس را پیش تر به آنها داده است!

روی دیگر ماجرای تعطیلی امروز مدارس به جز آنکه به نظر می‌رسد در اکثر مناطق پایتخت غیرضروری بوده است، معدود مناطقی در پایتخت است که امروز مسیرهایی لغزنده داشته است و تعلیم و تربیت در کل پایتخت در واقع قربانیان این محله‌ها شده است. آیا آموزش و پرورش این مطالبه را به صورت رسمی و عمومی مطرح خواهد کرد که چرا شهرداری تهران نتوانسته در مقابل یک برف ساده در برخی محله‌ها موفق عمل کند، در حالیکه روز گذشته خبر پشت خبر مخابره می‌شد که تمام مناطق شهر تهران برای یخ زدایی و شن پاشی و برف روبی آماده باش بوده اند؟

این هم یکی دیگر از آموزه‌های تعطیلی امروز مدارس برای دانش آموزان است که چرا مسئولان نتوانسته اند مسیر رفت و آمد آنها را امن کنند؛ و یا به بیرون نگاه می‌کنند و با زمینی خشک رو به رو می شوند و این پرسش به ذهنشان می‌رسد که واقعاً چرا تعطیل شدند؟ البته گر آنها از نرفتن به مدرسه خوشحال نباشند. اگر دانش آموزان با تعطیلی مدارس با هر بهانه‌ای به جای زانوی غم بغل گرفتن، خوشحال باشند، اگر معلمان آنها خوشحال باشند، اگر والدین آنها خوشحال باشند، واقعاًً باید پرسید چه نشاطی آقای رئیس جمهور!

و سخن دیگر اینکه عدم پرسشگری آموزش و پرورش از نهادهای مسئول در زمینه آلودگی هوا و همچنین ایجاد شرایط ایمن در سطح شهر برای رفت و آمد دانش آموزان، مهمترین درس را می‌تواند در زمینه مهارت پرسشگری، تربیت نسلی پرسشگر و نه منفعل ایفا کند.

در نهایت باید گفت گرچه وظیفه آموزش و پرورش این است که برای سلامت جسمی دانش آموزان اهمیت قائل شود و این تصمیم درستی است که در برخی مناطق و محله‌هایی که امروز دچار لغزندگی بودند که مناطق وسیعی نیستند، مدارس تعطیل می‌شد اما سلامت روانی بچه‌ها، آموزش مهارت‌های زندگی و تربیت نسلی پویا و اثرگذار نیز از وظایف این نهاد است. همین والدینی که شاید امروز از تعطیلی فرزندشان خوشحال باشند، فردا این مطالبه را از آموزش و پرورش خواهند داشت که چرا فرزندانشان با سوادی کمتر از آنچه انتظار می‌رود، به مقطع بعدی می‌روند!