بزرگنمايي:

راه ترقی- افزایش جمعیت و توسعه زندگی شهرنشینی نیاز به مواد غذایی را بالا برده است، از این رو در اواسط قرن بیستم یک حرکت فراگیر موسوم به انقلاب سبز با هدف تامین مواد غذایی جمعیت رو به رشد شکل گرفت و به ظاهر خیال بشر از تامین مواد غذایی مورد نیاز آسوده شد، اما این تفکر زیاد طول نکشید چرا که این انقلاب در کوتاه‌‍مدت توانست تولید محصولات کشاورزی را در سراسر جهان افزایش دهد اما به علت رعایت نکردن برخی جنبه‌های محیط زیستی مانند استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی و کم‌توجهی به سلامت محیط زیست، نگاه‌ها تا حدودی تغییر کرد.

پس از مدتی کوتاه تولید محصولاتی که برای سلامت انسان و محیط زیست مضر نباشند مورد توجه قرار گرفت و دوباره این تفکر که «هر محصولی، طبیعی آن بهتر است» قوت گرفت. بر این اساس نگاه‌ها به سمت کشت ارگانیک (Organic Farming) کشیده شد و محصولاتی که در تولید آنها کود و سموم شیمیایی جایی ندارد مورد استقبال قرار گرفت. اکنون پس از چند سال از شروع این حرکت، مصرف محصولات ارگانیک بین مردم سراسر دنیا پر طرفدار شدند.

آمارهای رسمی نشان می‌دهند در میان کشورهای در حال توسعه، هند و مکزیک از پرچم‌داران تولید محصولات ارگانیک در جهان هستند و بیشترین نیاز به فرآورده‌های ارگانیک در کشورهای اروپایی را تامین می‌کنند. البته بیشترین درصد وسعت زمین‌های کشاورزی برای تولید محصولات ارگانیک در کشورهای لیختن‌ اشتاین، استرالیا و سوئد واقع شده‌اند.

در ایران نیز امکان تولید محصولات کشاورزی ارگانیک فراهم است و با توجه به اهمیت موضوع، دولت‌ها درصدد توسعه مزارع این محصولات برآمدند، آمارها نشان می‌دهد سطح تولید محصولات ارگانیک در ایران در یک دهه گذشته حدود 80 برابر شده است و محصولات ایرانی بازار خوبی در اروپا دارند. 

رییس انستیتوی محیط زیست سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در این باره گفت: محصولات ارگانیک به محصولات کشاورزی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات و محصولات لبنی گفته می‌شود که در شرایط خاص و نزدیک به طبیعت پرورش می‌یابند و در تولید آنها از کود شیمیایی، آفت‌کش‌ها، سموم، پساب صنایع، هورمون‌ها و فرایندهای دستکاری ژنتیکی استفاده نمی‌شود.

اصغر محمدی فاضل افزود: با تجزیه‌ و تحلیل چندین گزارش و داده‌ از سوی نهادهای مختلف بین‌المللی، مشخص شده است که سطح زمین برای تولید محصولات ارگانیک در ایران در 8 سال گذشته رشدی 170 درصدی داشته است و خوشبختانه امروزه محصولات کشاورزی ارگانیک ایرانی مانند پسته، گل محمدی، گیاهان دارویی، زعفران و خرما در اروپا بازار خوبی دارند که چنین وضعیتی نشان‌دهنده یک گرایش عالی و تلاش نهادهای ذیربط به ویژه وزارت جهاد کشاورزی در توسعه تولید ارگانیک در ایران است.

وی با اشاره به اینکه اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین بازار محصولات سالم و کشاورزی ارگانیک در جهان است، افزود: کارشناسان اتحادیه اروپا در زمینه تولید محصولات ارگانیک در ایران مطالعاتی را با همکاری نهادهای مختلف انجام داده‌اند که اولین قدم برای ارتقای استانداردهای ایران در حوزه محصولات ارگانیک محسوب می‌شود.

فاضل در ادامه به برگزاری همایش کشاورزی ارگانیک و نشانه‌های جغرافیایی در تهران اشاره کرد و گفت: پیرو امضای توافق‌نامه‌های توسعه همکاری‌ در مورد استاندارد تولید محصولات کشاورزی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا، همایش کشاورزی ارگانیک و نشانه‌های جغرافیایی برگزار شد، در این همایش که با حضور نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی، فعالان بخش خصوصی، نمایندگان تشکل‌ها و اتحادیه‌های کشاورزی، اعضای اتاق بازرگانی و کارشناسان کشاورزی، بهداشت، درمان، صنعت، تجارت، دادگستری و امور بین‌الملل در مرکز همایش‌های سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد، گزارش مطالعات در زمینه‌های مشترک همکاری برای افزایش کیفیت و بهبود استانداردهای محصولات کشاورزی ارگانیک ارائه و مواردی مانند مقررات‌زدایی و تسهیل راه‌های صادرات، توسعه کشت ارگانیک در این نشست یک روزه بررسی شد.

دبیر همایش کشاورزی ارگانیک و نشانه‌های جغرافیایی افزود: با در نظر گرفتن تمام این موارد، نتیجه‌ گرفته می‌شود که آینده تولید محصولات ارگانیک در ایران در معرض یک گرایش مثبت قرار دارد اما علاوه بر این باید به نشانه‌های جغرافیایی (Geographical Indication) و مقایسه قوانین و سیاست‌های اجرایی در ایران و اتحادیه اروپا نیز توجه شود تا چارچوب قانونی و اطلاعات عملی در مورد حفاظت از نشانه‌های جغرافیایی اتحادیه اروپا و ایران به‌منظور شناسایی تفاوت‌های عمده در مورد ماهیت اسناد و مدارک مورد نیاز، رویه‌هایی برای ثبت و حفاظت از نشانه‌های جغرافیایی ایران و ارائه توصیه‌هایی برای کمک فنی بیشتر در ارتباط با این نوع ویژگی معنوی می‌پردازد روشن شود.

وی درباره نشانه‌های جغرافیایی توضیح داد: محصولات با نشانه جغرافیایی ثبت شده در سازوکارهای جهانی به بازار بالقوه بزرگ‌تری دسترسی دارند، به عنوان مثال زعفران قائنات، پسته رفسنجان یا انار ساوه GI دارند که با توجه به اهمیت موضوع مطالعه قانونی برای شناسایی چالش‌های اصلی و اختلافات در ثبت و حفاظت در اتحادیه اروپا و ایران آغاز شده است اما هم‌زمان اقدامات قانونی اصلی برای حفاظت در ایران صورت گرفته و نمونه آن تصویب قانون حمایت از نشانه‌های جغرافیایی در مجلس شورای اسلامی است.

فاضل گفت: در ایران نام‌های جغرافیایی و سنتی بسیاری وجود دارد که برای محصولات کشاورزی و مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نمونه‌هایی از GI ایرانی حفاظت‌ شده شامل زعفران خراسان، خرمای زاهدی، گز اصفهان، پسته رفسنجان، نارنگی سیاهو، خرما پیارُم، گز بلداجی و انجیر استهبان هستند، همچنین اکنون بیش از 100 نشانه جغرافیایی ملی ثبت‌ شده در ایران با بیش از 60 ثبت بین‌المللی در WIPO ثبت شده‌اند.

وی درباره جزییات همایش کشاورزی ارگانیک و نشانه‌های جغرافیایی گفت: در این همایش جان کلارک مدیر کشاورزی و توسعه روستایی کمیسیون اروپا در سخنرانی ویدیویی خود ضمن استقبال از افزایش همکاری اتحادیه اروپا با ایران، از همکاری صمیمانه دولت جمهوری اسلامی ایران به ویژه وزارت امور خارجه و وزارت جهاد کشاورزی در مسیر توسعه ارتباطات فیمابین قدردانی و اظهار امیدواری کرد تا تولیدکنندگان محصولات ارگانیک ایرانی دسترسی بیشتر و ساده‌تری به بازارهای اروپایی داشته باشند.

دبیر همایش افزود: همچنین دراگو اشتامبوک سفیر کشور کرواسی در ایران و رییس دوره‌ای اتحادیه اروپا به عنوان سخنران بعدی همایش ضمن اشاره به اشتراکات فرهنگی و تاریخی بین دو کشور، مراتب آمادگی کشورهای عضو اتحادیه را برای توسعه همکاری‌های حوزه کشاورزی و محصولات ارگانیک به تولیدکنندگان، کارشناسان و مدیران دولتی و بخش خصوصی ایران اعلام کرد.

فاضل ادامه داد: جرولد بودکر نماینده سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در ایران نیز در این همایش به اهمیت محصولات ارگانیک در سلامت و زندگی انسان‌ها اشاره کرد و گفت: بدون توجه به محصولات ارگانیک، کشاورزان طیف گسترده ای از مشتریان را از دست می‌دهند، برای داشتن یک کسب‌وکار موفق در زمینه کشاورزی ارگانیک، الزامات اساسی محیط زیستی مورد نیاز است که برای تولید در مقیاس مناسب، فناوری و مهارت‌های لازم برای مدیریت از جمله مهم‌ترین موارد هستند، باید به این نکته اشاره کرد که برای اینکه کشاورزان سود بیشتری به‌دست آورند و مصرف‌کنندگان از محصولات باکیفیت‌تری بهره‌مند شوند، لازم است یک زنجیره ارزش کارا ایجاد شود و به جنبه‌های حفظ محیط زیست و سلامت مصرف‌کننده نیز توجه بیشتری شود.

وی اظهار داشت: مهدی صداقت مدیر خانه نوآوری آخرین سخنران افتتاحیه این همایش بود که ساختار اکوسیستم کارآفرینی و فرصت‌ها و چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه کشاورزی را برشمرد و در مورد توسعه فناوری بلاک‌چین در استارتاپ‌های کشاورزی ایران نمونه‌هایی را مثال زد و توضیح داد که بلاکچین این امکان را ایجاد خواهد کرد تا اطلاعات ایمن، کارآمد و شفاف را برای هر مزرعه و در هر مرحله‌ای از زنجیره ارزش از تولید بذر تا مصرف ارائه شود.

تعامل چشمگیر فعالان بخش خصوصی، سازمان‌های مردم نهاد، اتحادیه‌های کشاورزی، اعضای اتاق بازرگانی و ملاقات‌های رسمی مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت، دادگستری، امور خارجه و حفاظت محیط زیست که به امضای توافق‌نامه‌های توسعه همکاری‌ در مورد استانداردها تولید محصولات کشاورزی بین ایران و اتحادیه اروپا (European Union) شده، می‌تواند فرایندهای فیمابین را تسهیل و در جهت حفظ ذخایر طبیعی و تنوع زیستی کشور موثر باشد.