بزرگنمايي:

راه ترقی- بهمن‌ماه در تقویم فرهنگی کشورمان همواره به‌عنوان ماه جشنواره‌ها شناخته می‌شود. جشنواره‌هایی ملی و بین‌المللی که با نام فجر و انقلاب گره خورده‌اند و در تعبیری زیبا از آنها به عنوان بهار هنر تئاتر، سینما، موسیقی و عرصه هنرهای تجسمی یاد می شود.

بی تردید هم‌زمانی و همراهی هنرمندان در قامت جشنواره‌های هنری چون تئاتر فجر، فیلم فجر، موسیقی فجر و تجسمی فجر هم‌زمان با ایام شکوه‌مند پیروزی انقلاب اسلامی بازتاب دهنده رنگ و بویی خاص در قالب گفتمان فرهنگی در جامعه به‌شمار می رود.

اتفاقات و رویدادهای جشنواره های فجر در مواجهه مخاطبان با آثار ارائه شده در این رخدادها گره خورده است و همین امر مهم‌ترین بخش اخبار و اطلاعات را شکل می دهد، اما گاه برخی از حاشیه‌ها نیز دامنه فعالیت جشنواره‌های هنری را متاثر می‌کند تا جاییکه گاهی حواشی، پررنگ‌تر از متن اتفاقات جشنواره‌های هنری فجر خود را نشان می‌دهد.

سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی‌مرند کار خود را از روز پنجشنبه دهم بهمن‌ماه 1398 آغاز کرد. جشنواره‌ای که تاکنون سه روز خود را پشت سر گذاشته و در این میان با توجه به نوآوری‌ها و خلاقیت‌های مسئولان و دست‌اندرکاران برگزاری این رخداد نه‌تنها بازتاب دهنده نگرشی نو در شکل برگزاری این رویداد به شمار می‌رود که در بطن و متن خود با کمترین حواشی توانسته قواره جشنواره سی‌وهشتم را به قول دبیرش به قامتی خوش‌اندام بدل سازد.

هنرمندان لهستانی؛ مخاطبان ایرانی را بر سر ذوق آوردند

چهارمین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (یک‌شنبه 13 بهمن‌ماه) یکی از شلوغ‌ترین روزها در میزبانی آثار بخش نمایش‌های خیابانی به شمار می‌رفت. جایی که قرار بود نمایش سکوت کاری از هنرمندان کشور لهستان اجرای خود را در پارکینگ تالار وحدت برای مخاطبان به اجرا بگذارد.

شامگاه یک‌شنبه که شبی سرد در پایتخت بود جمع مخاطبان و علاقه‌مندان به این گروه نمایشی که پیش‌تر با نمایش درخشان مکبث توانسته بودند مخاطبان ایرانی را نسبت به کیفیت آثار خود در جشنواره سی‌وششم (1396) قانع کند در شرایطی اجرای خود را آغاز کرد که به دلیل برودت هوا بخشی از این نمایش دست‌خوش تغییر شد و اتوبوسی که به‌عنوان دکور این نمایش مورد استفاده قرار می‌گرفت توسط هنرمندان این اثر به شکلی کامل به آتش کشیده شد.

همین مسئله مخاطبان از یک سو مخاطبان را بر سر ذوق و تعجب توامان آورد و از سوی دیگر به گرم شدن هرچه بیشتر فضای پارکینگ تالار وحدت کمک کرد.

از دیگر اتفاقات قابل اشاره در نمایش سکوت به حضور و همراهی دو تن از چهره‌های شناخته‌شده عرصه بازیگری و کارگردانی تئاتر کشورمان یعنی رامین ناصرنصیر و محمدرضا علی‌اکبری در همراهی با این گروه نمایشی بازمی گشت که هنرمندی این چهره‌های آشنا بسیار مورد اقبال مخاطبان قرار گرفت. به طوری که بعد از پایان نمایش مخاطبان حاضر در پارکینگ تالار وحدت به مدت چند دقیقه اعضای گروه نمایش سکوت و به ویژه دو هنرمند ایرانی آنرا به شکل ایستاده تشویق کردند.

وعده ای که محقق نشد

یکی از اتفاقاتی که شهرداری منطقه 11 با همراهی کمیسیون فرهنگی شورای شهر و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وعده آنرا تا پیش از افتتاح جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم داده بودند به راه‌اندازی و افتتاح پهنه (پیاده‌راه) فرهنگی رودکی حدفاصل خیابان شهریار -جایی‌که تالار وحدت و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آن قرار دارند - تا مجموعه تئاترشهر بر می گشت.

طبق آن وعده قرار بود با شیوه و تمهیداتی متفاوت این پیاده‌راه به گذرگاهی فرهنگی بدل شود، اما این اقدام نه‌تنها نتوانست به وعده مسئولان جامه عمل بپوشاند که طی این روزها رفت‌وآمد علاقه‌مندان به حوزه تئاتر را به تماشاخانه حافظ، تالار فردوسی و پارکینگ تالار وحدت به‌عنوان سه محیط میزبان از آثار حاضر در جشنواره تئاتر فجر با سختی‌ها و چالش‌های متعددی مواجه کرده است.

البته از سوی دیگر حضور کارگران، اسباب و لوازم حجیم آنها و سروصدای اسباب صنعتی آن‌ها نیز به فضای اطراف سالن‌های میزبان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر جلوه‌ای ناخوشایند بخشیده است.

تنور جشنواره با بخش نمایش‌های خیابانی داغ‌ شد

هم‌زمان با روز سوم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (شنبه 12 بهمن ماه) که آغازگر بخش‌های رقابتی در حوزه مسابقه آثار صحنه‌ای، آثار خیابانی و بخش دیگر گونه‌های بود، به همان میزان شاهد افزایش مخاطبان نیز بودیم.

به گونه‌ای که با آغاز اجراهای بخش نمایش خیابانی به‌ویژه طی روزهای چهارم تا ششم (یکشنبه تا سه شنبه برابر 13 تا 15 بهمن‌ماه) جنب‌وجوش، شور و حرارت و جاری شدن فضای هنری در اطراف محیط بیرونی مجموعه تئاترشهر که از آثار نمایش خیابانی میزبانی می‌کند و گردهمایی سیل مخاطبان به این گونه نمایشی فضایی جذاب و تماشایی را در عرصه میزبانی آثار نمایش خیابانی در قامت جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی‌وهشتم ایجاد کرده است.

البته این سیل مخاطبان و مشتاقان از سوی دیگر بازتاب دهنده ضریب نفوذ بالای هنر تئاتر طی چند سال اخیر میان عموم مردم است و خوشبختانه می‌توان با توجه به مشاهدات و حضور مخاطبان بر این مسئله تاکید کرد که امروز تئاتر دیگر تنها مختص به مخاطبان خاص نیست و عموم جامعه نسبت به آن اشراف و آشنایی خوبی پیدا کرده‌اند.

حس متناقض رضایت و انتقاد

با اجرای نمایش خیابانی تنها یک زمین داریم با محوریت مفهوم توجه به محیط زیست و تلاش برای جلوگیری از تخریب آن؛ شیوه متفاوت اجرای این اثر نمایشی که از عروسک‌های نورانی برای پیشبرد داستان نمایش استفاده می کند، هم‌زمان با تاریک شدن هوا جلوه‌ای متفاوت به شکل و ساختار اجراهای نمایش خیابانی بخشیده و یکی از پرمخاطب‌ترین آثار بخش خیابانی به اجرای گروه نمایشی تنها یک زمین داریم بازمی‌گردد.

البته قرار گرفتن دکور و عروسک‌های حجیم این نمایش در سالن انتظار مجموعه تئاترشهر برخی نارضایتی‌ها و حواشی‌ای را برای مخاطبانی که در این سالن منتظر ورود به سالن اصلی مجموعه و دیدن نمایش بیگانه در خانه به کارگردانی محمد مساوات هستند را با خود به همراه داشته است.

چرا که حجم بالای مخاطبان این اثر از یک سو و کمبود فضا و فشردگی افراد در بخشی از سالن انتظار، موجب نارضایتی و انتقاد برخی مخاطبان از شیوه برنامه‌ریزی مدیران جشنواره را با خود به همراه داشته است.

وقتی جشنواره فیلم فجر در حوالی تئاتر زانو می زند

هرچند جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با جشنواره بین‌المللی فیلم فجر هم‌سن‌وسال هستند اما در شکل تبلیغات محیطی بی‌شک امسال نیز مانند ادوار قبلی چه در سطح شهر و چه بر روی وسایل نقلیه عمومی مانند مترو و اتوبوس‌ها تبلیغات سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نسبت به تئاتر خودنمایی می‌کند.

اما در هر منطقه‌ای از کلان‌شهر تهران اگر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در شکل تبلیغات محیطی قافیه را به همتای سینمایی خود باخته باشد اما محوطه مجموعه تئاترشهر - چهارراه ولی‌عصر(عج) و حد فاصل خیابان استاد شهریار که میزبان چهار سالن فردوسی، وحدت، رودکی و پارکینگ حافظ - برای میزبانی از آثار جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است در تسخیر تبلیغات محیطی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است.

بازار گرم تفاهم‌نامه همکاری بین هنرمندان ایران و جهان

پنجمین روز از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (دوشنبه 14 بهمن ماه) هم‌زمان بود با افتتاح پنجمین بازار بین‌المللی تئاتر ایران؛ بازاری که حرکت خود را از سال قبل آغاز کرده بود و با میزبانی از نمایندگان فستیوال‌ها و مدیران کمپانی‌های شناخته‌شده تئاتر جهان؛ شرایط تعامل و همکاری هنرمندان نمایش ایران با همتایان خود در سراسر جهان را فراهم می‌کرد.

امسال این بخش زیر چتر واحدی به نام بازار بین‌المللی تئاتر ایران شکل منسجم‌تری به خود گرفته است. در طی روزهای پنجم و ششم جشنواره (دوشنبه و سه‌شنبه 14 و 15 بهمن‌ماه) بیش از 20 گروه نمایشی از ایران در قالب برنامه معرفی آثارشان به ارائه توانمندی‌های گروه، شیوه و نگاه‌شان در شکل تولیدات آثار نمایشی به نمایندگان جشنواره‌ها و کمپانی‌های بزرگ جهان در سالن مشاهیر مجموعه تئاترشهر پرداختند.

طبق شنیده‌ها تا پایان روز ششم جشنواره (سه شنبه 15 بهمن ماه) بیش از 10 گروه نمایشی توانستند قرارداد همکاری و تفاهم‌نامه برای اجرا و حضور در جشنواره‌های نمایشی سطح جهان را با نمایندگان حاضر در بازار بین‌المللی تئاتر ایران به امضاء برسانند.

همنشینی حافظ و سعدی با مارکز و شکسپیر

اظهارات نیل واندرلیدن تهیه‌کننده عرصه تئاتر، موسیقی و تجسمی که به‌عنوان یکی از میهمانان حاضر در بخش بین‌الملل از کشور هلند در بازار بین‌المللی تئاتر ایران حضور دارد و درباره ادبیات و چهره‌های نامدار کشورمان مانند فردوسی، حافظ و مولوی سخنرانی کرد و جایگاه این ادیبان کشورمان را با بزرگان ادبیات و تئاتر جهان مانند شکسپیر، مارکز و برشت قیاس کرد با اقبال بسیاری از سوی هنرمندان و فعالان عرصه تئاتر کشورمان حاضر در بازار بین‌المللی تئاتر ایران مواجه شد.

با صحبت‌های وندرلین در حقیقت بار دیگر این نکته به اثبات رسید که گستره چتر فیروزه‌ای فرهنگ و هنر کشورمان نه‌تنها باعث فخر و مباهات ایران و ایرانیان است که در تمام جهان، نام فرهنگ و هنر ایران به واسطه بزرگانی چون حافظ، سعدی و مولانا مانند ستاره‌ای عظیم می‌درخشد.

ترین‌های جشنواره تا پایان روز ششم

و در نهایت طی روزهای چهارم تا ششم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر باز هم بودند نمایش‌هایی که بیشترین مخاطبان را به خود جذب کردند و یا به سبب همان اقبال تمام بلیت‌های اجراهای عمومی خود در قالب جدول جشنواره تئاتر فجر را فروختند.

بر این اساس نمایش‌های بیگانه در خانه به کارگردانی سید محمد مساوات، شاه ماهی اثر رضا بهاروند، کریم لوژی به کارگردانی رضا بهرامی، رسن های گور اثر کامران جباری، قزل حصار اثر امین ابراهیمی، است به کارگردانی پرنیا شمس، متساوی الساقین به کارگردانی عمادالدین رجبلو، خوابگرد به کارگردانی امیر کلهری پور، شهر بد اثر پاول ژو کوتاک (لهستان)، تسلا به کارگردانی میخاییل گیگنتیس(یونان)، ژنتیک اثر مهسا غفوریان، تنها خرچنگ خانگی لای ملافه‌ها خانه می‌کند اتللو به کارگردانی ابراهیم پشت کوهی، ستاره شناس به کارگردانی اصغر نوری، دست هایم کو مم حسن اثر رضا کرمی‌زاده، کمیته نان به کارگردانی لیلی عاج، گل‌های دست‌ساز به کارگردانی زیریار دادسیان (ارمنستان) با استقبال گسترده هنردوستان همراه و بلیت‌هایشان به اتمام رسید.

همچنین نمایش‌های شازده احتجاب اثر افشین زمانی، باق وحش به کارگردانی امیربهاور اکبرپور دهکردی، سکوت سفید اثر کوروش سلیمانی، باغ آلبالو به کارگردانی علی فتوحی و ننه مده آ اثر آژمان بیژنی نسب، تالاب هشیلان به کارگردانی نوشین تبریزی نیز پرمخاطب ترین نمایش‌های جشنواره از نظر تعداد بلیت‌های فروخته شده تاکنون بوده اند.

سی‌وهشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند از روز پنجشنبه 10 بهمن آغاز شده و شامگاه 21 بهمن‌ به کار خود پایان خواهد داد. فراخوان این دوره از جشنواره تیرماه سال جاری منتشر شد که در متن آن آثار را در بخش های صحنه‌ای، نمایش‌های خیابانی، دیگرگونه‌های اجرایی، تئاتر ملل، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و پوستر تئاتر، کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی و بخش به علاوه فجر به صورت رقابتی و غیررقابتی به صورت تفکیک شده پذیرفت.

بر همین اساس آثار پذیرفته شده در بخش پوستر و عکس تئاتر در نمایشگاه لحظه قطعی از 5 تا 15 بهمن سال جاری در خانه هنرمندان ایران برپا و 59 عکس از 49 عکاس و 60 پوستر از 35 طراح به نمایش گذاشته شده است.

بعد از حواشی انصراف ها نیز از 30 اثر بخش رقابتی 22 نمایش و از 27 اثر بخش غیررقابتی 15 اجرا در جشنواره حضور دارند. همچنین از هفت اثر بخش بین الملل شش اثر اجرا خواهند کرد.

در این میان دو اثر سردار پرچم دار و #همه همدردیم به بخش های نمایش های خیابانی و دیگرگونه های اجرایی و در بخش رادیو نمایش نیز یک اثر با عنوان سردار عشق به 10 نمایش قبلی اضافه شده است که این سه نمایش جدید به گرامیداشت سردار شهید قاسم سلیمانی و جانباختگان سانحه هوایی (سقوط هواپیمای ایران- اوکراین) اختصاص دارد.