بزرگنمايي:

راه ترقی- زهرا نیک‌فر فارغ‌التحصیل رشته شیمی کاربردی در مقطع دکتری و مجری طرح «طراحی سامانه‌های دارورسانی با استفاده از نانو مواد و محاسبات شیمیایی کوانتومی»در این خصوص گفت: پیشرفت‌های اخیر در فناوری نانو با معرفی نانوسامانه‌های انتقال دارو، بر مشکلات مقاومت دارویی در سلول‌های هدف غلبه کرده و حرکت دارو در عبور از موانع برای افزایش تاثیر روی سلول‌ها را تسهیل کرده است.

وی افزود: با افزایش تجمع دارو در بافت هدف و کاهش تجمع آن در بافت سالم، نه ‌تنها بازده درمان افزایش می‌یابد، بلکه سمیت شیمیایی داروها نیز کاهش پیدا می‌کند. در واقع، شناخت خواص فیزیکی و شیمیایی مولکول‌های دارورسان و تشخیص جذب سلولی، سبب بهبود اثربخشی داروها شده ‌است.

این محقق با اشاره به هدف اجرای این پروژه گفت: به‌منظور معرفی سامانه‌های نوین و موثر در این زمینه، با بررسی برهمکنش‌های پیوند هیدروژنی و کوالانسی آن‌ها با داروهای انتخابی، عملکرد سامانه‌های طراحی‌شده برای دارورسانی با یکدیگر مقایسه شد، همچنین با امتحان اثر حلال‌های مختلف بر سامانه‌های طراحی ‌شده و تفسیر نتایج حاصل از محاسبات انرژی پایدار، پارامترهای ترمودینامیکی، اوربیتال مولکولی و غیره، مناسب‌ترین سامانه دارورسانی برای داروی مورد نظر انتخاب شد.

نیک فر با تاکید بر اینکه این پروژه با هدف معرفی مناسب‌ترین سامانه برای داروهای انتخابی بود خاطرنشان کرد: نانولوله های کربنی و نانولوله های کربنی عامل‌دار شده با یک، دو و سه گروه فسفات به عنوان حامل برای مهمترین داروهای تجاری ضد پوکی استخوان مورد مطالعه قرار گرفتند و با انجام محاسبات شیمی کوانتومی و تحلیل داده‌های به دست آمده از آن، نانولوله سه فسفاته به عنوان مناسبترین حامل برای داروهای ضدپوکی استخوان تعیین شد.

دارورسانی هدفمند با استفاده از پپتیدها برای یک نوع داروی درمان سرطان
فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به بخش دیگر پروژه بیان کرد: از دیگر حامل‌های مورد استفاده در دارو رسانی که اخیرا هم مورد توجه قرار گرفته‌اند، پپتیدهای نفوذکننده به سلول هستند؛ پپتیدهای نفوذکننده به سلول شرایط انتشار موثر دارو از میان غشای پلاسمایی و همچنین انتقال موضعی دارو با سمیت کم و بازده بالا به محل هدف را فراهم می‌کنند.

نیک فر ادامه داد: سامانه‌های دارورسان ایجاد شده در اثر تشکیل پیوندهای هیدروژنی قوی میان داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید با تریپپتید و تریپپتید عاملدار شده با گروه طلا- دی تیو اتیلن گلایکول، از دیگر سامانه‌های مورد بررسی در این پژوهش بودند. 

وی با بیان اینکه اتصال داروی سیکلوفسفامید به جایگاه‌های فعال حامل جهت تعیین مناسب‌ترین سامانه مورد بررسی قرار گرفت، گفت: نتایج حاصل از محاسبات شیمی کوانتومی نشان دهنده موثر بودن استفاده از تری پپتید به عنوان حامل برای درمان سرطان نسبت به داروی بدون حامل بود.

نیک فر با اشاره به اهمیت شیمی محاسباتی به دلیل کاهش تعداد آزمایش‌های لازم و صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های تحقیقاتی، شبیه سازی سامانه‌های دارورسان پیش از انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی را گامی موثر برای انتقال هدفمند دارو دانست.

وی با اشاره به استفاده از نانو حامل‌ها برای دارورسانی در کشورهای دیگر گفت: نانوحامل‌های طراحی شده در این پژوهش، پیش از این در هیچ کدام از فازهای محاسباتی و آزمایشگاهی در سایر کشورها مورد استفاده قرار نگرفته است.

نیک‌فر ضمن تاکید بر اهمیت دستاوردهای این مطالعات، انتشار سه مقاله در سه ژورنال معتبر بین‌المللی را از نتایج حاصل از این پژوهش عنوان کرد و گفت: این طرح با راهنمایی پروفسور زهرا شریعتی‌نیا، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، انجام شده است.