بزرگنمايي:

راه ترقی- جشنواره‌های فجر اعم از تئاتر، فیلم و موسیقی، رویدادهایی هستند که در جشن پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می‌شوند و طبیعتا برگزارکنندگان هر یک از این جشنواره‌ها در فاصله زمانی محدودی باید آن جشنواره را برگزار کنند و دست‌شان چندان باز نیست بویژه در دوره‌هایی که با مناسبت‌های مذهبی رو به رو هستیم، این محدودیت بیشتر هم می‌شود.

در طول سی و هشت دوره‌ای که از برگزاری جشنواره‌های فجر می‌گذرد، عموما این گونه بوده که جشنواره تئاتر پیش از جشنواره فیلم از تاریخ اول تا 10 بهمن برگزار شود و 10 روز بعدی هم به برگزاری جشنواره فیلم اختصاص دارد.

در مورد جشنواره تئاتر فجر، این تاریخ‌ها البته در دوره‌های گوناگون تا حدودی تغییر کرده است و این جشنواره گاهی از اواخر دی آغاز شده و گاهی نیز همچون سال گذشته، بعد از جشنواره فیلم ولی در شکل کلی، معمولا تاریخ برگزاری جشنواره تئاتر پیش از جشنواره فیلم بوده است .

با این حال بندرت پیش آمده که جشنواره‌های فیلم و تئاتر همزمان با هم برگزار شوند که نتیجه آن قطعا به زیان تئاتر بوده است.

امسال نیز جشنواره تئاتر فجر یکی از دوره‌های کم جان خود را سپری کرد. این کم‌جانی البته دلایل گوناگونی دارد که در این مجال کوتاه، نمی‌توان به همه آنها پرداخت ولی آنچه مد نظر این گزارش است، همزمانی جشنواره‌های تئاتر و فیلم در دوره سی و هشتم است که سبب شد تئاتر زیر سایه سینما قرار بگیرد.

هر دو جشنواره فیلم و تئاتر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلق دارند و هر دو هم به یک مناسبت برگزار می‌شوند و می‌توان درباره تاریخ برگزاری هر دو رویداد، توافقاتی کرد تا هر یک در شرایط بهتر و با حضور مخاطبان بیشتری برگزار شوند اما این نکته‌ای است که در این دوره بدان توجه نشده است.

البته جشنواره سی و هشتم تئاتر فجر اصولا چندان خوش اقبال نبود. تاریخ همیشگی برگزاری این جشنواره، امسال با ایام فاطمیه همراه شد و با توجه به انتخابات مجلس شورای اسلامی در تاریخ دوم اسفند ماه، برگزارکنندگان جشنواره تئاتر فجر، چندان قدرت مانوری نداشتند. با این حال شاید بهتر بود آنان طوری برنامه‌ریزی کنند که دست‌کم بخشی از جشنواره‌های فیلم و تئاتر همزمان شود نه اینکه کل جشنواره‌ها با هم همپوشانی داشته باشد.

همزمانی این دو جشنواره نه تنها در بحث مخاطبان ـ چراکه معمولا مخاطبان تئاتر و سینما مشترک هستند ـ بلکه در بازتاب اخبار و اطلاع‌رسانی در رسانه‌ها نیز تئاتر را به حاشیه کشاند. ضمن اینکه دست‌اندرکاران تئاتر و سینما تا حدودی مشترک هستند و بویژه بازیگران در هر دو حوزه فعالند و همزمانی برای آنان نیز اتفاقی ناخوشآیند است. چون دیده‌ایم که گاه بازیگری که فیلمش در جشنواره فیلم اکران دارد، به دلیل بازی در یکی از آثار جشنواره تئاتر امکان حضور در جشنواره فیلم را از دست می‌دهد.

دیگر بد اقبالی جشنواره سی و هشتم تئاتر فجر، حاشیه‌های جشنواره فیلم بود. این جشنواره در دوره سی و هشتم، با حرف و حدیث‌های بسیاری همراه بود و همین حاشیه‌ها سبب کمرنگ شدن هر چه بیشتر جشنواره تئاتر شد.

اما از آنجاکه جشنواره تئاتر فجر بهترین فرصت برای هنرمندان دیگر شهرهاست تا بعد از یک سال انتظار بتوانند آثار نمایشی خود را در پایتخت به صحنه بیاورند، همزمانی جشنواره فیلم و تئاتر را با دو تن از کارگردانان استان‌ها در میان گذاشتیم.

رضا کرمی‌زاده که در این دوره از جشنواره با نمایش «دستهایم کو مم حسن» از شهر یاسوج حضور داشت، در این زمینه گفت: طبیعتا این همزمانی سبب شد درصد مخاطبان تئاتر کمتر شود چون یکسری از سینماگران هم مخاطب آثار جشنواره تئاتر فجر هستند و وقتی دو جشنواره همزمان با هم برگزار شوند، فرصت حضور در جشنواره تئاتر را از دست می‌دهند. از سوی دیگر کسانی هم که درگیر جشنواره تئاتر هستند، نمی‌توانند آثار جشنواره فیلم را دنبال کنند.

این کارگردان معتقد است اگر مانند سال‌های قبل، دو جشنواره فیلم و تئاتر در تاریخ‌هایی مجزا برگزار شوند، مخاطبان هر دو حوزه می‌توانند از  آثار هر دو جشنواره بهره‌مند شوند.

کرمی‌زاده که روز پنجشنبه 17 بهمن ماه نمایش خود را در مرکز تئاتر مولوی اجرا کرد، درباره میزان مخاطبان این نمایش گفت: یکسری از مخاطبان که میهمان خودمان بودند. البته امسال دهمین سال حضور گروه ما در جشنواره فجر است و هرچند نسبت به گذشته مخاطبان قدری ریزش کرده بودند، با این حال خوشبختانه تماشاگران بخوبی با نمایش ما ارتباط برقرار کردند. برخی هم به دلایلی دیگر به جشنواره نیامدند که باید به نظرشان احترام گذاشت.

عماد رجبلو دیگر هنرمندی است که با نمایش «متساوی‌الساقین» در جشنواره امسال حضور داشت. این نمایش کاری از شهر گرگان است که پیش از شروع جشنواره، اجرای عمومی خود را در کارگاه نمایش تئاتر شهر انجام داد.

رجبلو نیز تاکید دارد که همزمانی دو جشنواره فیلم و تئاتر قطعا تاثیر منفی دارد.

او گفت: خود من به عنوان یک هنرمند تئاتر دوست دارم آثار جشنواره فیلم را هم ببینم اما همزمانی جشنواره‌ها به هر دو جشنواره و مخاطبان‌شان لطمه می‌زند و بویژه تئاتر بیشتر صدمه می‌بیند چون در انبوه خبرهای سینمایی گم می‌شود.

رجبلو که نمایش خود را در دو روز نخست جشنواره تئاتر فجر در تالار چهارسو تئاتر شهر روی صحنه برد، درباره میزان مخاطبان این نمایش توضیح داد: وقتی سایت تیوال باز شد، بلیت نمایش ما خیلی زود به پایان رسید و سالن ما پر بود ولی روزهای اول جشنواره تب و تاب بالایی ندارد و گویی باید چند روز بگذرد تا جشنواره جا بیفتد و حال و هوای خود را پیدا کند. بنابراین گرچه سالن ما پر بود، این حس را نداشتیم که نمایش‌مان را در جشنواره اجرا کرده‌ایم.

حالا دیگر سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با تمام فراز و نشیب‌هایش به صحنه پایانی رسیده است و شاید بتوان از همه این تجربه‌ها در برگزاری دوره‌های بعدی این رویداد بهره برد.