چاپ

راه ترقی - اعتماد / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
مهدی زارع / با اعلام تلفات ناشی از ابتلا به ویروس کرونا از عصر چهارشنبه 30 بهمن، ایران نیز به فهرست کشورهایی که بعد از چین موارد تلفات کرونا در آن ثبت شده، افزوده شد. دو هفته قبل‌تر در 14 بهمن 98 رییس کمیته سلامت شورای شهر تهران از آمادگی شهرداری تهران برای مقابله با ویروس کرونا خبر داد و گفت: اگر وزارت بهداشت نیاز داشته باشد که سوله‌های مدیریت بحران را برای ایجاد بیمارستان اورژانسی بیماران کرونا یا محل قرنطینه، در اختیار آنها قرار دهیم حتما این کار انجام می‌شود. از آنجایی که ممکن است این ویروس به ایران نیز وارد شود، باید آماده‌باش عمومی داشته باشیم. بروشور‌هایی توسط شهرداری تهران در مورد راه‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا تهیه شده است که از همان روز 14 بهمن در سطح گسترده این بروشور‌ها میان مردم توزیع خواهد شد. چنین اتفاقی حداقل به ‌طور گسترده نیفتاد و بیشتر شهروندان چنین بروشورهایی را دریافت نکردند.
براساس قانون، مبارزه، پیشگیری و کنترل بیماری‌ها بر عهده وزارت بهداشت است، اما مدیریت شهری قول داد با توجه به مسوولیت اجتماعی و همچنین لزوم توجه به سلامت عمومی شهروندان، در فرآیند آمادگی کمک کند. چهارشنبه 30 بهمن رییس دانشگاه علوم پزشکی قم از فوت دو نفر در قم به دلیل ابتلا به کرونا خبر داد. در همین روز رییس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت گفت: به دنبال پیک بیماری‌های حاد تنفسی ظرف روزهای اخیر (روزهای پایانی بهمن‌ماه 98) در قم، دو مورد در آزمایشات اولیه از نظر کرونا ویروس مثبت گزارش شدند، متاسفانه هر دو بیمار با توجه به کهولت سن و نقص سیستم ایمنی در بخش مراقبت‌های ویژه فوت کردند. از 28 بهمن موارد مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در شهر قم مشاهده شد که به محض دریافت گزارش، تیم‌های شناسایی و مدیریت بیماری‌های واگیردار و تیم‌های واکنش سریع در شهر قم مستقر شده و طبق پروتکل‌های موجود افراد مشکوک تحت ایزولاسیون قرار گرفتند. پنجشنبه صبح اول اسفند قرارگاه کرونا با حضور وزیر، معاونان و مدیران ارشد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پی فوت 2 نفر در شهر قم بر اثر بیماری کرونا در ساختمان وزارت بهداشت ایران تشکیل شد و روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر ایران نیز به صورت ویدئو کنفرانس حضور داشتند.
اولین جلسه مدیریت بحران کرونا در بالاترین سطح حاکمیتی در شامگاه اول اسفند 98 با عنوان جلسه ستاد پیشگیری و مقابله با کرونا به ریاست معاون اول رییس‌جمهور در ساختمان وزارت بهداشت برگزار شد. در این جلسه وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گردشگری و آموزش و پرورش، رییس سازمان پدافند غیر عامل ستاد کل نیروهای مسلح، رییس سازمان مدیریت بحران کشور، رییس اورژانس کشور، سخنگوی دولت و جمعی از معاونان وزارت بهداشت نیز حضور داشتند. در این جلسه سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارشی درباره وضعیت شیوع بیماری کرونا در سطح دنیا و اقدامات این وزارتخانه جهت پیگیری و درمان این بیماری ارایه کرد. سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران روز جمعه 2 اسفند 98 گفت: با توجه به مشاهده چند مورد بیماری کرونا در کشور، شهرداری تهران از جمعه ستاد 24 ساعته مدیریت بحران تشکیل می‌دهد. فرآیند مدیریت بحران عمدتا یک فعالیت پیشگیرانه است؛ بدان معنی که به صورت پیش‌فعال باید با درنظر گرفتن خطر و ریسک قابل انتظار سه چهارم فعالیت‌ها و بودجه‌ها را صرف پیشگیری (آمادگی، افزایش تاب‌آوری، آموزش، وضع و اعمال قوانین، اصلاح زیرساخت‌های مهم) کرد. در هر بحران که ممکن است رخ دهد «پاسخ علمی» (و نه واکنش احساسی یا مقابله صرفا اجرایی و عملیانی فیزیکی سطحی با تبعات بحران) لازم است اجرا شود. پدیده‌های گوناگونی از ایجاد هراس و نگرانی، تا آسیب گسترده قابل انتظار است. ویروس کرونا به تهران هم رسیده است و با توجه به تراکم بالای جمعیت در این ناحیه گسترش بیماری می‌تواند با سرعت زیادتری هم رخ دهد. البته همزمان هراس‌افکنی و رواج شایعات نیز می‌تواند به نوبه خود روند مدیریت بحران را مختل کند. در چنین مواردی همان‌طورکه در مورد تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها اقدام شده و کار مناسبی هم بوده است، اگر قرنطینه عمومی هم لازم است نباید در انجام آن تردید داشت. به نظر می‌رسد که فعالیت‌های پیشگیرانه طی دو ماه دی و بهمن 98 برای اجتناب از آلودگی به ویروس کرونا در ایران همگی ناقص و البته محدود بوده‌اند. نکته‌ای که نباید ناگفته بماند، درک واقعیت و شفاف ارایه کردن واقعیت بدون واهمه از توسعه شایعات یا هراس همگانی است چرا که در پاسخ علمی، همزمان با انتقال واقعیت موضوع جنبه‌های مختلف مقابله آموزش داده می‌شود و با جلب مشارکت مردم می‌توان بر آسیب‌های جانبی و حاشیه‌سازی‌های رسانه‌ای نیز غلبه کرد.