چاپ

راه ترقی- برابر گزارش های سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو)، ایرانی ها جزو پرمصرف ترین های گندم در جهان هستند؛ به طوری که سرانه مصرف گندم در ایران 2.5 برابر کشورهای در حال توسعه و بیشتر از کشورهای توسعه یافته جهان است.

در این مدت، دولت تدبیر و امید توانست با اقدامات مؤثر خود به رغم اعمال شدید تحریم ها علیه ایران و وضع نامناسب اقتصادی، در راستای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و خرید تضمینی گندم که یکی از کالاهای اساسی و قوت اصلی مردم ایران است، گام‌های مؤثری بردارد.

دولت یازدهم با وجود خشکسالی های پی در پی، کاهش بارندگی ها، افت آبخوان ها و نشست دشت ها این امکان را پیدا کرد تا با بکارگیری مصادیق اقتصاد مقاومتی، اعلام بموقع نرخ خرید تضمینی، تعیین قیمت مناسب خرید تضمینی، اجرای برنامه افزایش تولید، تأمین نهاده های مورد نیاز تولید، تأمین اعتبار لازم برای پشتیبانی از کشاورزان، پرداخت بموقع مطالبات گندم‌کاران، توسعه سیستم های نوین آبیاری و ارتقای مکانیزاسیون، علاوه بر افزایش تولید و خرید تضمینی، موجب کاهش واردات شود.

پیش از دولت یازدهم به دلیل پایین بودن و تأخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی، علاوه بر سطح زیر کشت، میزان خرید تضمینی این محصول کاهش یافته بود و کشاورزان انگیزه چندانی برای تولید این محصول استراتژیک نداشتند اما دولت تدبیر و امید با تنوع بخشی و بکارگیری نهاده های اولیه تولید از جمله انواع کودهای شیمیایی، سموم، بذور اصلاح شده و کیفی توانست در مسیر خودکفایی این محصول گام بردارد.

همچنین در طول این مدت، همکاری سازمان ها و موسسه های بین المللی تحقیقات سیمیت و ایکاردا با ایران برای استفاده از ارقام و بذور جدید، تاثیر بسزایی در افزایش روند تولید داشته است.

** جزییات برنامه‌های افزایش تولید

طبق برنامه پنج ساله ششم توسعه برای تأ‌مین امنیت غذایی و سلامت و غنی سازی محصولات کشاورزی، در بخش زراعی اهدافی تدوین شد؛ به طوری که بایستی تولید گندم در سال اول توسعه به 11 میلیون و 800 هزار تن، سال دوم توسعه به 12 میلیون 600 هزار تن، سال سوم توسعه به 13 میلیون و 400 هزار تن، سال چهارم توسعه به 14 میلیون تن و در سال پنجم توسعه به 14 میلیون و 500 هزار تن می رسید.

بنابر این دولت برای حمایت از تولید گندم و گندم‌کاران در سال 92، اعتباری به ارزش حدود 750 میلیارد تومان با هدف مکانیزاسیون و خرید تراکتور و کمباین تأمین شد که این رقم در سال 93 به 800 میلیارد تومان افزایش یافت و در همان زمان قرار شد دولت این مبلغ را تا سقف هزار میلیارد تومان افزایش دهد.

در سال‌های گذشته سطح زیرکشت گندم 6 میلیون و 200 هزار هکتار بود که با برنامه ریزی دولت یازدهم و کاهش سطح زیرکشت میزان آن به حدود 6 میلیون هکتار رسید که دو میلیون و 200 هزار هکتار اراضی آبی و سه میلیون و 800 هزار هکتار اراضی دیم است.

بر اساس مصوبه دولت برای سال زراعی 90 - 89 قیمت خرید تضمینی گندم معمولی برای هر کیلوگرم 360 تومان و گندم دروم 380 تومان و برای سال زراعی 91 -90 این رقم برای گندم معمولی 395 و گندم دوروم 415 تومان، سال زراعی 92 - 91 نرخ گندم معمولی 550 تومان و گندم دوروم 580 تومان بود.

با اقدامات دولت تدبیر و امید برای سال زراعی 93 - 92 نرخ هر کیلوگرم گندم معمولی 1050 تومان و گندم دوروم 1080 تومان و برای سال زراعی 94 - 93 نرخ گندم معمولی 1155 و گندم دروم 1188 تومان، سال زراعی 94 - 95 نرخ گندم معمولی 1270 تومان و گندم دوروم 1306 تومان، سال زراعی 95 - 96 نرخ گندم معمولی 1300 تومان و گندم دوروم 1330 تومان، سال زراعی 96 - 97 نرخ گندم معمولی 1430 تومان و گندم دوروم 1460 تومان، سال زراعی 97 - 98 نرخ هر کیلو گندم معمولی 2200 تومان و گندم دوروم 2290 تومان و سال زراعی 98 - 99 نرخ گندم معمولی 2700 تومان و گندم دوروم 2770 تومان تعیین شد.

مجموع تولیدات بخش کشاورزی در سال 92 بیش از 96 میلیون تن بود که نزدیک 9 میلیون تن آن را گندم تشکیل می داد که از این میزان 4.8 میلیون تن توسط دولت خریداری شد و بخشی در حدود هفت میلیون تن به منظور حفظ ذخایر و تامین داخلی وارد می شد.

کارشناسان بخش کشاورزی براین باورند که با وجود اینکه نیاز سالانه کشور به گندم در سال 92 حدود 9 میلیون تن بود، علت کاهش خرید دولت پایین بودن قیمت خرید تضمینی بود که در سال‌های بعد این موضوع جبران شد و نرخ خرید تضمینی گندم روند افزایشی به خود گرفت به طوری که در سال 93- 92 تولید گندم به 10.2 میلیون تن رسید که بیش از هفت میلیون تن آن توسط دولت خریداری شد.

بنابر این با حمایت های تشویقی دولت یازدهم و تلاش گندم‌کاران در سال 94 نزدیک 11 میلیون و 500 هزار تن گندم در کشور تولید شد که هشت میلیون و 40 هزار تن آن (معادل 70 درصد تولید) به ارزش 9 هزار و 360 میلیارد تومان از گندمکاران خریداری شد که این میزان نسبت به مدت مشابه سال 93 بیش از 20.3 درصد رشد را نشان می دهد.

البته این در حالیست که میزان خرید تضمینی گندم در سال 92، حدود چهار میلیون و 800 هزار تن بوده و از مجموع 10 میلیون و 300 هزار تن گندم تولیدی در سال 93 تنها نزدیک به شش میلیون و 800 هزار تن آن از 10 میلیون و 578 هزارتن کشاورزان خریداری شده بود.

طبق آمارهای موجود سال 88، ایران با سرانه مصرف 194 کیلوگرم در سال به عنوان هفتمین مصرف کننده بزرگ گندم در سطح جهان شناخته شده بود.

همچنین طبق آمار سال 93، مصرف گندم هر ایرانی حدود 167.6 کیلوگرم بود؛ در حالی که سرانه مصرف این محصول در جهان 67.1 کیلوگرم، متوسط سرانه مصرف گندم در کشورهای در حال توسعه 60 کیلوگرم و برای کشورهای توسعه یافته 96.5 کیلوگرم بود.
همچنین سرانه مصرف گندم در برخی کشورها همچون چین 62.8 کیلوگرم، هند 60 کیلوگرم، عراق 143 کیلوگرم، ژاپن 43.3 کیلوگرم، ترکیه 211 کیلوگرم، مصر 198 کیلوگرم، آمریکا 81.5 کیلوگرم، روسیه 123 کیلوگرم و اتحادیه اروپا 111 کیلوگرم بوده است.

اکنون با وجود مشکلات اقتصادی دولت توانسته علاوه بر حفظ ذخایر استراتژیک گندم کشور، آرد مورد نیاز واحدهای نانوایی سنتی و صنعتی را تأمین کند و با استمرار بر خودکفایی تولید نیازی به واردات گندم نداشته باشد که این مهم را می توان از دستاوردهای ارزشمند دولت یازدهم و دوازدهم طی این مدت برشمرد.

بر اساس اقدامات حمایتی دولت میزان تولید گندم در سال 99 حدود 14 میلیون تن برآورد شده است.