چاپ

راه ترقی - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات‌متحده امریکا اخیرا سیاست جدید این کشور در قبال چین را اعلام کرده و آن چیزی نیست جز تغییر رژیم. این روزها، برخی از آغاز «جنگ سرد جدید» میان چین و امریکا صحبت می‌کنند، اما این روایت پکن بوده و قطعا نادرست است، چراکه هیچ نکته «جدیدی» درباره این درگیری چندنسلی و بین‌قاره‌ای وجود ندارد. با این حال، به نظر می‌رسد جنگ سرد دو کشور وارد فاز جدیدی شده است. زک کوپر، یکی از اعضای موسسه امریکن اینترپرایز، چندی پیش استراتژی جدید دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا، در قبال چین را مانند روسیه یک «رمز، معما و راز» توصیف کرد، اما شاید اکنون بخواهد حرفش را عوض کند.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا، در سخنرانی اخیر خود در کتابخانه و موزه ریاست‌جمهوری ریچارد نیکسون واقع در ایالت کالیفرنیا، آنچه کشورش قصد انجام داشته و چگونگی برنامه‌ریزی دولت برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه‌اش را صراحتا اعلام کرد. او در سخنان خود می‌گوید که امریکا با این تصمیم عملا پنج دهه سیاست «تعامل» را از بین برده و اکنون سیاستی را اتخاذ می‌کند که دیگر چندان مورد اقبال نظام سیاسی امریکا نیست؛ تغییر رژیم. پمپئو تاکید کرد: وزارت خارجه همچنان به «تعامل» با چین ادامه می‌دهد، اما «صرفا در صورت رعایت انصاف و انجام عمل متقابل.» دیگر آن روزها گذشت که دیپلمات‌های امریکایی برای حمایت از حزب کمونیست با چین تعامل می‌کردند. روسای جمهور پیشین امریکا بارها کمونیسم چینی را نجات دادند و از آن بین، سه مورد از همه شاخص‌تر است؛ نیکسون در سال 1972، بوش در سال 1989 و کلینتون در سال 1999. به گزارش و‌ب‌سایت تحلیلی «نشنال اینترست»، نکته مهم‌تر در سخنان وزیر امور خارجه امریکا این است که واشنگتن قصد دارد نوع جدیدی از تعامل را در پیش بگیرد. پمپئو گفت: «اکنون باید با مردم چین تعامل داشته باشیم و به آنها قدرت بدهیم. آنها مردمانی آزادی‌خواه و پویا هستند که حساب‌شان از حزب کمونیست چین کاملا جداست. این کار با دیپلماسی رو در رو آغاز می‌شود.» تحلیلگرانی چون فرد کاپلان می‌گویند، این سخنرانی تاریخی پمپئو، «فریاد جنگ» است. بله، هیچ چیز برای بنیان‌های لرزان حکومت چین ترسناک‌تر از این نیست که امریکا مستقیما با چینی‌ها سخن بگوید، بنابراین به گوش شی جین پینگ، رهبر چین، حرف‌های پمپئو درست مثل ندای جنگ است. در هفته‌های اخیر آغاز یک «جنگ سرد جدید» ازسوی امریکا در بسیاری از محافل مورد بحث قرار گرفته، اما این روایت پکن بوده و قطعا نادرست است، چراکه هیچ نکته «جدیدی» درباره این درگیری چندنسلی و بین‌قاره‌ای وجود ندارد. چین از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی در این درگیری حضور داشته است. مساله اینجاست به دلایلی که به مرور زمان تغییر کرده است، امریکایی‌ها نسبت به آنچه در اطراف‌شان می‌گذرد بی‌توجه بوده‌اند. اگر نکته جدیدی هم در مورد جنگ با چین وجود داشته باشد، این است که امریکایی‌ها بالاخره خطر حزب کمونیست و چالشی که امریکا به واسطه این حزب با آن روبه‌رو است را درک کرده و علیه آن دست به کار شده است. امریکا با وجود بیدار شدن از خواب زمستانی، هنوز ماهیت بنیادی این چالش را به‌طور کامل درک نکرده است. متاسفانه رییس‌جمهور چین فکر می‌کند همه باید سلطه و حکمرانی چین بر جهان را بپذیرند. شی جین پینگ به دنبال احیای این مفهوم امپریالیستی است که حاکم چین حق دارد و موظف است بر سراسر کائنات حکمرانی کند. بنابراین، تفکرات رهبر چین موجودیت امریکا و نظام وستفالیایی جهان را که از سال 1648 حکمفرماست، تهدید می‌کند. متاسفانه چین همچنان به دست یک انقلابی اداره می‌شود.
نکته بعد این است که امریکایی‌ها خیلی دیر متوجه خصومت چین شده‌اند و در این زمینه کند عمل می‌کنند. کمپین‌هایی که چین با هدف ارایه اطلاعات غلط درخصوص موضوعاتی چون شیوع کرونا و اعتراضات ضدنژادپرستی در امریکا علیه این کشور راه‌اندازی کرد، به‌شدت فریبنده و پر از خباثت بودند. به علاوه، به نظر می‌رسد که چین تمام توان خود را برای این کار گذاشته است: نیویورک تایمز می‌گوید: در اواسط ماه مارس امسال، چین مخفیانه خبری دروغ را در ابعاد وسیع و از طریق پیام کوتاه و شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است تا در امریکا آشوب ایجاد کند. تاکنون دستگاه سیاست امریکا تصورش بر این بوده که می‌تواند با دیپلماسی سنتی، مساله چین را مدیریت کند. سوزان تورنتون، یکی از مقامات سابق وزارت خارجه امریکا، در گفت‌وگو با شبکه پی بی اس، یک روز پیش از سخنرانی پمپئو گفت: فکر می‌کنم از جایی که من در آن نشسته‌ام، مشکل اصلی است که باید برای مقابله با چالش پیچیده و دشوار چین، راهبرد فکر شده و دقیقی داشته باشیم. اما در حال حاضر به نظر می‌رسد ما در قبال چین رویکردی خشن در پیش گرفته‌ایم و در این بین، اقدامات تحریک‌آمیز زیادی انجام می‌شود که اصلا معنایش داشتن راهبرد نیست و هیچ دستاورد خاصی هم ندارد.» شاید حرف‌های تورنتون منطقی به نظر برسند، اما مساله اینجاست که امریکا چندین دهه در قبال چین «راهبرد فکرشده و دقیقی» داشته است و نتوانسته با آن، چالش پکن را برای خود حل کند. اکنون امریکا تصمیم گرفته پارادایم خود در قبال چین را تغییر دهد. پمپئو در سخنان روز پنجشنبه خود گفت: «دیگر وقتش است. وقت آن است که ملت‌های آزاد دست به کار شوند.» حرف‌های پمپئو یادآور این جمله است که «دیوار (برلین) باید خراب شود.» ما این جمله را زمانی شنیدیم که همه ‌چیز در خطر است و حتی یک لحظه را هم نمی‌توان از دست داد.
تاکنون دستگاه سیاست امریکا تصورش بر این بوده که می‌تواند با دیپلماسی سنتی، مساله چین را مدیریت کند. سوزان تورنتون، یکی از مقامات سابق وزارت خارجه امریکا، در گفت‌وگو با شبکه پی بی اس، یک روز پیش از سخنرانی پمپئو گفت: فکر می‌کنم از جایی که من در آن نشسته‌ام، مشکل اصلی است که باید برای مقابله با چالش پیچیده و دشوار چین، راهبرد فکر شده و دقیقی داشته باشیم. اما در حال حاضر به نظر می‌رسد ما در قبال چین رویکردی خشن در پیش گرفته‌ایم و در این بین، اقدامات تحریک‌آمیز زیادی انجام می‌شود که اصلا معنایش داشتن راهبرد نیست و هیچ دستاورد خاصی هم ندارد.