چاپ

راه ترقی - فرارو /متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
اظهارات رییس بنیاد مستضعفان تحلیل‌های فراوانی را در میان سیاستمداران و فعالان رسانه‌ای در پی داشته است. به عقیده بسیاری این سخنان بیشتر مصرف انتخاباتی و سیاسی دارد و پرویز فتاح به دنبال نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری 1400 است.
این نکته هم قابل تامل است که طرح این مسائل و اختلافات بنیاد مستضعفان با چهره‌های سیاسی و نهاد‌های مهم کشور امری بی سابقه است. مدیران بنیاد پیشتر این مسائل را رسانه‌ای نمی‌کردند واختلافات را پشت در‌های بسته حل و فصل می‌کردند. به نوعی فتاح اقدامی غیر متعارف انجام داده است.
در میان تحلیل‌های موجود چند تحلیل از نحوه رفتار فتاح بیش از همه مورد توجه قرار گرفته است. از جمله اینکه صادق زیباکلام در این باره به فرارو گفت: «شاید این اظهارات در تلویزیون درست باشد، اما بیشتر خوراک تبلیغاتی است. آقای فتاح شناسنامه، کارت ملی و سه قطعه عکس خود را در دست گرفته و انتقاد از چهره‌های سیاسی و نهاد‌ها را می‌توان آغاز ثبت نام او در انتخابات ریاست جمهوری 1400 دانست.»
به نظر می‌رسد فتاح به طرح این سخنان به دنبال آن بوده است که از خود چهره‌ای فساد ستیز نشان دهد که به دنبال منافع مستضعفان است. اما احتمالا در این کار خیلی موفق نبوده است، هر چند این رفتار از سوی تحلیلگران پوپولیستی ارزیابی شده، اما بازخورد زیادی هم در جامعه نداشته است و فقط چهره مقامات و نهاد‌ها را تخریب کرده است. آیا حالا فتاح را به عنوان چهره‌ای فساد ستیز می‌شناسند؟، حداقل رصد شبکه‌های اجتماعی این را نشان نمی‌دهد.
مسئله‌ای که مطرح است این است که بنیاد مستضعفان خود نیز این اموال را مصادره کرده است از سوی دیگر این املاک برای امور شخصی تصاحب نشده اند و نمی‌تون به عنوان مصداق فساد از آن‌ها سخن گفت.
عباس عبدی تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است که فتاح "با اشاره به یک‌سری اسامی و اینکه فلان ملک بنیاد دست این است و دست آن بوده، خواست تصویری ضد فساد از خود نشان دهد. در حالی که بخش مهمی از آنچه گفت اصلا مهم نبود و حتی فساد نبود. حتی اگر همه‌اش هم فساد باشد، جزو فرعی و کوچکی از ماجرای تاریخ فساد در این بنیاد است که برای طرح این مساله موجب به حاشیه رفتن متن فساد می‌شود."
عبدی معتقد است رییس بنیاد مستضعفان برای نشان دادن روحیه فساد ستیزی راه‌های دیگری دارد از جمله اینکه " بفرمایید لیست کلیه دارایی‌های بنیاد از ابتدا تا حالا داده شود و معلوم کنید کدام‌ها در اختیار کی هست؟ بفرمایید لیست اموال منقول بنیاد را بدهند و معلوم کنید به چه قیمتی و به چه کسانی فروخته شده‌اند؟ بفرمایید قرارداد‌های موجود این بنیاد شفاف شود. آیا خبر منتشر شده درباره پرداخت هزار میلیاردی برای تبلیغات با صداوسیما را رد می‌کنید؟ بفرمایید که سهام بنیادمستضعفان در اپراتوری‌های تلفن همراه و افزایش تعرفه استفاده از اینترنت چگونه است؟ و مواضع آقای رییس بنیاد درباره افزایش سرسام‌آور تعرفه‌های اینترنت چیست؟ ارقام یک ماهه این افزایش تعرفه‌ها معادل خرید همه این ساختمان‌هاست."
این روزنامه‌نگار معتقد است سخنان فتاح "نمایشی سیاسی" است که "نتیجه‌ای جز لوث شدن مفهوم مبارزه با فساد ندارد و به انحراف بردن افکار عمومی و زمینه‌سازی تبلیغاتی برای انتخابات ندارد."
از طرف دیگر جنجال ایجاد شده بحث قدیمی و دنباله دار کارکرد بنیاد مستضعفان را در دوباره پیش کشیده است. سوال مهم این است با وجود این همه اموال و سرمایه و املاک بنیاد مستضعفان چرا کشور هنوز اینقدر فقیر دارد.
حسین دهباشی فعال رسانه‌ای در این باره در توئیتی نوشت: "اصلا فرض کن سپاه، ولی امر اون ملکِ مرغوبِ جماران را برگردوند به بنیاد؛ که چی؟ از این جیبِ نظام رفته به اون جیب‌اش! ولی هر وقت از رویِ اون سی‌سانتی‌متر ابرِ چسبیده به صندلیِ چرخان‌ات در طبقه 48ام اومدی پایین و گفتی بعد از چهل‌سال، چرا بیشتر از قبل مستضعف داریم، بیا صحبت کنیم! "
رویکرد فتاح در بنیاد مستضعفان از زاویه دیگری هم دیده شده است. آیا او می‌خواهد همه املاک بنیاد را بفروشد؟، حسام‌الدین آشنا مشاور رییس جمهور در این باره نوشت: «چه بنیادی شود این بنیاد! فرمودند مستاجران بنیاد باید یا اجاره‌ها را به‌روز و یا ملک را تخلیه کنند، اما نفرمودند با آنان‌که املاک را به نام مزایده، ولی با مصالحه و توصیه مالک شده‌اند چه باید کرد و نفرمودند فردای فروش سریع همه اموال و املاک، بنیاد می‌ماند یا جمع می‌شود.»
تحلیلگران دیگری هم عملکرد بنیاد در سال‌های پس از انقلاب را مورد توجه قرار داده اند و می‌گویند بهتر است رییس بنیاد توضیح دهد که چه نقش در فقرزدایی داشته است.
محمد فاضلی استاد دانشگاه در کانال تلگرام خود در این مورد نوشت: «کارآیی و اثربخشی شیوه اداره بنیاد و تأثیر آن بر کاهش فقر، و بالاخص توانمندسازی فقرا، و جایگاه آن در نظام کلی حمایت اجتماعی از فقرا، بر اساس چه شاخص‌هایی، در کدام دستگاه نظری و با چه میزانی از اطمینان و اعتبار سنجیده می‌شود؟»
فاضلی در یادداشت خود به این نکته توجه کرده که بنیاد به اندازه 10 درصد دولت نیروی انسانی دارد، او نوشت: "حجم دارایی‌های بنیاد و عملیات آن چقدر است که به اندازه 10 درصد دولت نیروی انسانی دارد؟ " فاضلی همچنین پرسیده است که چرا " چرا گزارش شفافی درباره شیوه هزینه‌کرد درآمد‌های بنیاد برای مستضعفان، در اختیار عموم نیست؟ "
این‌ها برخی مواردی است که پرویز فتاح هیچ اشاره‌ای به آن‌ها نکرده است. او در مصاحبه خود گزارش کار بنیاد را هم به صورت گذرا اعلام کرد و به سرعت به سراغ سخنان جنجالی خود رفت، تا حاشیه‌های زیادی ایجاد کند. با توجه به واکنش‌ها پس از سخنان فتاح به نظر می‌رسد هدف احتمالی او در مصاحبه جنجالی برآورده نشده است و حتی بحث‌ها و مسائل قدمی بنیاد را پیش کشیده است. از منظر سیاسی هم به نظر نمی‌رسد فتاح نتیجه مثبتی از این سخنان گرفته باشد، رسانه‌های جریان اصلی اصولگرا درباره اظهارات او سکوت کرده‌اند، حمایت رسانه‌ای از رییس بنیاد مستضعفان دیده نمی‌شود که این یک نکته منفی برای او می‌تواند باشد.