چاپ

راه ترقی - اعتماد / از نعماتی که خداوند بر ما و سرزمین ما ارزانی داشته، یکی تنوع قومی و زبانی است. اقوام و زبان های شان شاخه های زیبایی هستند که از درخت تناور ملیت ایرانی و زبان مشترک انشعاب گرفته اند و شکوفه های زیبای شان به این سرزمین تنوع فرهنگی کم نظیری داده اند. همان طور که در سراسر سرزمین مادری با اقلیم های گوناگون رو به رو می شویم و از سرمای اردبیل با یکی، دو ساعت پرواز به گرمای چابهار می رسیم، به همین طریق با صورت های فرهنگی متنوعی مواجه هستیم. مجموعه این میراث و ثروت گرانقدر همان است که ما به آن مفتخریم: فرهنگ ایران. مجموعه ای رنگارنگ از ادبیات، شعر و موسیقی و خوراک و پوشاک و گویش و زبان و سنت ها و اعتقادات.
در حوزه موسیقی و خوراک این تنوع و تفاوت به خوبی به چشم می آیند. با طی مسیری چند کیلومتری، ممکن است نوع سازها، مقام های موسیقی، شیوه آوازخوانی و نغمه ها و قالب ها به کلی با یکدیگر متفاوت باشند. در خوراک نیز چنین است. از انواع محدود نان که در شهرهای بزرگ پخته می شوند در گذرید. جمعیت شهرنشین ما اغلب همان سنگک و لواش و تافتون و بربری بر سر سفره می برند، اما در بسیاری از مناطق ایران، به ویژه در روستاها تنوع نان اعجاب آور است. در مورد گونه های دیگر خوراک همچنین است. انواع آش ها، پلوها و خورش ها، قدم به قدم تفاوت دارند. حتی قورمه سبزی که امروز غذای محبوب اغلب ایرانیان است در هر ناحیه ای بر اساس سنت خوراک و مواد و سلیقه همان مردم پخته می شود.
در موسیقی ما با چنین گنجینه بی نظیری مواجه هستیم. گنجینه آهنگ های اقوام از گذشته های دور در قالب مجموعه ای از نغمه ها به صورت ردیف موسیقی ملی ایران درآمده و امروز در سراسر ایران نواخته می شود. گذشته از آن موسیقی مقامی به مثابه والد موسیقی سنتی ایران، در هر ناحیه ای مجموعه ای متنوع از ترانه ها و تصنیف ها و آوازها و آهنگ ها را تشکیل می دهد. این گنج عظیم کم نظیر البته مورد غفلت هم قرار گرفته و اگر تلاش عاشقانه موسیقیدانان اقوام مختلف ایرانی نبود، شاید این موسیقی در هجوم فرهنگ بیگانه از بین رفته بود.
شنوندگان معمول موسیقی، عامه مردم که کار و حرفه موسیقایی یا علاقه به جست وجو درباره موسیقی های محلی و قومی ایرانی ندارند شاید نمی دانستند که ما صاحب چه ثروت عظیم و چه باغ رنگارنگی از نغمه های دلکش هستیم. موسیقیدانانی مانند خانواده مکرم کامکارها، استاد حاج قربان سلیمانی، استاد شیرمحمد اسپندار و ده ها نفر دیگر به معرفی موسیقی قوم و ناحیه خود پرداختند و گوش مردم را به این آهنگ های آسمانی آشنا کردند. اما از سال 1376، عده ای از موسیقیدانان جوان و جست وجوگر آن دوره - که اکنون به میانسالی رسیده اند - به ابتکار سیامک سپهری گرد هم آمدند و به این صورت گروه رستاک تشکیل شد. این گروه با تحقیق میدانی و مصاحبت با استادان موسیقی هر ناحیه نغمات محلی و بومی را جمع آوری کرده، با تنظیم و اجرایی دلپذیر و رنگارنگ به مردم عرضه کردند. بسیاری از مردم ایران بعد از شنیدن آهنگ های رستاک با موسیقی نواحی کشور خود آشنا شدند. جز تجربه خانواده مکرم کامکار، تجربه موفق دیگری در عرضه موسیقی اقوام ایرانی وجود نداشت و این عرصه بیشتر مورد توجه پژوهشگران فرهنگ و هنر و موسیقی بود. کار رستاک در آوردن موسیقی نواحی به خانه های همه مردم ایران و معرفی استادان هر ناحیه، کاری سترگ و عظیم است. این پروژه حتی در تقویت روح ایرانخواهی و همبستگی ملی تاثیر داشته. مردم ایران با شنیدن این نغمه ها به عظمت و قدمت تاریخ و فرهنگ مشترک ملی و اهمیت آن بیشتر واقف می شوند.
از سوی دیگر، اجراهای شادمانه و هنرمندانه و پر از رنگ و رایحه ایرانی، در زمانه ای که شادی و احترام به مخاطب عنصر گمشده محصولات فرهنگی و هنری ماست، پدیده ای بسیار بسیار ارزشمند است. روشن است که گروه رستاک در ارایه آثارش با دقت و وسواس عمل می کند. تنظیم هنرمندانه و امروزی موسیقی که مبتنی بر زیبایی شناسی ایرانی است، کیفیت ضبط و ساخت هنرمندانه و جذاب ویدیوها، بین آثار منتشر شده چند دهه اخیر موسیقی ایران مثال زدنی هستند. آنها بی ادعا و سر و صدا چندین سال است که شادی پاک و لطیفی را به خانه های مردم ایران می آورند، موسیقی و فرهنگ ملی ایران را در سراسر جهان با برگزاری کنسرت ها و شرکت در فستیوال ها اشاعه می دهند و ضمنا از حواشی و اداهای روشنفکری به دور ایستاده اند.