چاپ

راه ترقی- «جشن کریسمس در گردشگری اعتبار ویژه‌ای دارد، آن‌قدر که شهرهای دنیا بر اساس اهمیتی که به این جشن می‌دهند می‌توانند رتبه‌بندی شوند. در همین راستا آژانس‌های مسافرتی تمام تلاش خود را به کار می‌بندند تورهای متفاوتی در این مدت کوتاه برگزار کنند و مقاصد گردشگری متفاوت‌تری را به مسافران پیشنهاد کنند، اما طبقه‌بندی این مقاصد مبتنی بر جشن کریسمس بیشتر بر مبنای سلیقه است.»

حمیرا محب‌علی ـ کارشناس ارشد گردشگری ـ در مطلبی که در صفحه تخصصی «راهبردهای گردشگری» در فضای مجازی منتشر کرده «بیت‌اللحم ـ محل تولد عیسی (ع) ـ، روستای سانتا کلائوس در فنلاند، شهر نیویورک در آمریکا، ساحل باندی در استرالیا، واتیکان در ایتالیا، دوبلین در ایرلند، نورنبرگ در آلمان، زوریخ در سوئیس، توکیو در ژاپن و سان خوآن در پورتوریکو را 10 شهر منتخب در سایت‌های مرتبط با سفر و گردشگری برای گذراندن تعطیلات کریسمس و سال نو میلادی» معرفی کرده است.

او اما از بین همه این شهرهای تقریبا شناخته‌شده روی دهکده‌ای در فنلاند انگشت گذاشته و با بررسی موردی آن به عواملی که در محبوب شدن این روستای کوچک تاثیر داشته، اشاره‌ای کرده است. این کارشناس ارشد گردشگری نوشته که «در سال 1980 مقامات توریستی فنلاند یک استراتژی جدید برای گردشگری درنظر گرفتند و نام آن را Postmodern Tourism گذاشتند. این استراتژی در استان Lapland اجرا شد. سپس در سال 1984 در منطقه‌ای به نام Santa Claus، سرزمینی در گردشگری پدیدار شد به نام سرزمین بابانوئل‌ها.

سانتا کلائوس، دهکده‌ای که به محل سکونت دائمی بابانوئل معروف است

تفکر حاکم بر آن چنین بود: بابانوئل در سال یک بار به خانه شما می‌آید اما درِ خانه او در روستای سانتا کلائوس همیشه به روی شما باز است. آن‌ها از این روستا فضایی ساختند که در آن بتوان صلح و آرامش واقعی را تجربه کرد و از طرفی به گونه‌ای رفتار کردند که گردشگر تصور می‌کند بابانوئل از آغاز در این روستا سکونت داشته است و تا ابد هم خواهد بود.

بابانوئل تمام سال در این روستا در خانه‌اش در خدمت گردشگران است، با آن‌ها حرف می‌زند و وقتی سرش خلوت می‌شود نامه‌هایی را که مردم از سراسر دنیا برایش فرستاده‌اند می‌خواند و پاسخ می‌دهد. سالی صدها هزار نامه!»

محب‌علی در ادامه این پرسش را مطرح کرده که چرا مردم در تمام طول سال به دیدن بابانوئل می‌روند و پاسخ آن را در نوع برنامه‌ریزی گردشگری فنلاند یافته و یادآور شده است: «فنلاندی‌ها بابانوئل را بهانه‌ای برای ورود گردشگر به این منطقه کرده‌اند.

از نمونه رالی‌های رایج در دهکده سانتا کلائوس فنلاند

در دهکده سانتا کلائوس شما می‌توانید همراه بابانوئل به تماشای شفق قطبی بروید و نیمه‌شب آفتابی را ببینید. فنلاندی‌ها فقط از جاذبه‌های طبیعی بهره نبرده‌اند، آن‌ها یک بابانول خلق کرده‌اند و اطرافش ده‌ها جاذبه پدید آورده‌اند؛ انواع رالی‌های برف و یخ در اطراف این روستا گردشگران را به سوی خود می‌کشاند. فنلاند یکی از مهم‌ترین پیست‌های اسکی را دارد که در نزدیکی همین روستا است و جاذبه‌های بسیار دیگر در کنار آن که گردشگران زیادی را جذب خود می‌کند. یکی از آن‌ها غذاهای معروف محلی در روستای سانتا کلائوس است.»

گردشگران از خطی می‌گذرند که مدار قطب شمال است

مقامات گردشگری ایران نیز معتقدند می‌توانند به محلی برای گذراندن تعطیلات کریسمس تبدیل شوند. علی‌اصغر مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ در پیام توئیتری که همزمان با میلاد حضرت عیسی مسیح (ع) مخابره کرد از مردم جهان بویژه مسیحیان دعوت کرده به ایران، کشور عشق و صلح سفر کنند و به آن‌ها اطمینان داده که خاطرات این سفر را فراموش نخواهند کرد.

گریگور قضاریان ـ عضو جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی و استاد گردشگری ـ نیز با آن‌که معتقد است رویدادی چون سال نو میلادی و کریسمس قابلیت جذب گردشگر را دارد، اما زیرساخت‌ها و مدل برنامه‌ریزی سفر در ایران را در این مسیر چندان کارآمد نمی‌داند.

او می‌گوید: گردشگران تقریبا از ساعت 5 یا 7 عصر به بعد (با تعطیل شدن موزه‌ها و سایت‌های تاریخی) بی‌کارند و هیچ برنامه‌ای برای اوقات شبانه آن‌ها درنظر گرفته نمی‌شود، درحالی‌که می‌توانیم آن‌ها را به کنسرت و تئاتر ببریم، اما این کار را نمی‌کنیم و برنامه آن‌ها در ایران بیشتر به دیدن آثار تاریخی و طبیعی محدود شده است. بیشتر گردشگران از این ساعت به بعد مجبورند اوقات خود را در هتل بگذرانند یا نهایتا به رستورانی بروند که شاید جز غذا، موسیقی زنده هم داشته باشد. کمتر پیش می‌آید برای ساعت‌های دم غروب و یا شبانه‌ گردشگران برنامه‌ریزی شده باشد؛ این وضعیت شامل حال شب‌های زمستانی سال نو میلادی هم می‌شود. گردشگرانی که این وقت سال به ایران می‌آیند، اغلب، سال را در اقامتگاه‌شان نو می‌کنند.

قضاریان گوشه‌ای از بی‌توجهی به این ظرفیت را متوجه محدودیت برنامه‌ها و جشن‌های اقلیت‌های مذهبی می‌داند و بیان می‌کند: متاسفانه تا الان اقلیت‌های مذهبی جاذبه‌های خودشان را کمتر به گردشگران معرفی کرده‌اند، البته در جلفای اصفهان این اتفاق افتاده و کلیسای وانک در برنامه سفر گردشگران خارجی قرار گرفته، اما در سایر شهرها از جمله تهران نیز موزه و دیگر آثار تاریخی ارامنه وجود دارند که اغلب آژانس‌ها از وجودشان بی‌خبرند و در برنامه سفر هم لحاظ نشده‌اند.

ایران با وجود اقلیم کوهستانی، پیست‌های متعدد اسکی و امکانات اقامتی و رفاهی در برخی ارتفاعات، در نظر بسیاری از شهروندان جهان همچنان کشوری کویری تلقی می‌شود. معرفی فضاهای کوهستانی ایران که می‌تواند مناسب سفرهای زمستانی باشد تنها در فضای محدود نمایشگاه‌ها توسط برخی آژانس‌های گردشگری اتفاق می‌افتد. گردشگران خارجی بارها اذعان کرده‌اند از امکانات اسکی و امکان گذراندن تعطیلات زمستانی در ایران اطلاعی نداشته‌اند.

از سوی دیگر همسایگانی چون ترکیه و جمهوری آذربایجان در دنیای گردشگری زمستانی به نسبت ایران چهره‌ موفق‌تری داشته‌اند؛ چند سالی است پیست‌های اسکی این کشورها پاتوقی ارزان برای اسکی‌بازان اروپایی و آمریکایی شده‌ است. تا پیش از گرانی ارز، حتی کوهنوردان و اسکی‌بازان ایرانی نیز ترجیح می‌دادند ترکیه و یا آذربایجان را برای انجام ورزش‌های زمستانی انتخاب کنند، تجهیزات، امکانات رفاهی و قیمت پایین این کشورها در مقایسه با پیست‌های اسکی ایران، از جمله دلایل این ارجحیت بود.

با این حال رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری امیدوار است تغییرات نرخ ارز در کشور، گردشگران بیشتری را راهی ایران کند، هرچند به گفته تورگردان‌ها ارزانی تنها عامل انتخاب یک مقصد برای سفر نیست، بلکه این امنیت است که ذهن گردشگران را درگیر انتخاب یک مقصد می‌کند. پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق‌نامه هسته‌ای، اخبار سیاه از ایران در رسانه‌های خارجی بویژه اروپا باعث شد جمعیت توریست‌های اروپایی و آمریکایی در قیاس با سال گذشته 17 درصد کمتر شود. علی‌اصغر مونسان اما در دعوتنامه توئیتری خود که به زبان انگلیسی منتشر کرده، در فضای سیاه تبلیغاتی و در شرایطی که رقابت بین مقاصد سفرهای زمستانی و کریسمسی فشرده‌تر شده است، سعی کرده از صفت‌های رایج به‌کاررفته درباره ایران یعنی «عشق و صلح» در وب‌سایت‌های مطرح جهانیِ مرتبط با سفر استفاده کند تا شاید در ادبیات تبلیغات گردشگری ایران تغییری ایجاد شود. هرچند تجربه تورگردان‌ها نشان می‌دهد اثر و باورپذیری تبلیغاتی که رسانه‌ها و یا چهره‌های مطرح خارجی انجام می‌دهند به مراتب بیشتر از تبلیغ در خانه است.