چاپ

راه ترقی- امروزه فناوری‌های پیشرفته جزو خطوط قرمز شرکت‌ها و کشورها بوده و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند، با توجه به اینکه حوزه فناوری فضایی در دنیا جزو حوزه‌های پیشرو و پیشران است و معمولاً از سرریز فناوری‌های این حوزه در سایر صنایع استفاده می‌شود، بنابراین حساسیت‌ها در این بخش بیشتر است.

هادی رضایی سرپرست معاونت پژوهش و فناوری پژوهشگاه فضایی ایران سال‌ها است در پژوهشگاه فضایی مشغول به کار است، وی روز یکشنبه در گفت و گویی به توضیح راهبردهایی پرداخت که پس از مدت‌ها مطالعه برای پژوهشگاه فضایی ایران استخراج شده و آنها را به سمت و سوی تولید ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی و فروش سرریزهای فناوری به صنایع و دانشگاه‌ها سوق داده است.

وی درباره فعالیت پژوهشگاه فضایی ایران گفت: برخلاف سایر کشورها که قسمت زیادی از تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند، در کشور ما به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده این امکان فراهم نیست.این محدودیت ها از یک سو آزاردهنده است ولی از سوی دیگر تلاش و برنامه ‌ریزی برای دستیابی به این فناوری ها موجب ارتقاء سطح علمی و فناوری کشور، تربیت نیروی متخصص در حوزه‌های مختلف، اشتغال‌زایی به دلیل ایجاد گروه‌ها و شرکت‌های علمی - پژوهشی و در نهایت پیوستن به جمع معدود کشورهای دارای زنجیره کامل فناوری فضایی می‌شود.

وی افزود: امروزه فناوری‌های پیشرفته جزو خطوط قرمز شرکت‌ها و کشورها بوده و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند، با توجه به اینکه حوزه فناوری فضایی در دنیا جزو حوزه‌های پیشرو و پیشران است و معمولاً سرریز فناوری‌های این حوزه در سایر صنایع استفاده می‌شود، بنابراین حساسیت‌ها در این حوزه بیشتر است. به علاوه این موضوع برای کشور ما که سال‌هاست درگیر مباحث تحریم است، بیشتر نمود پیدا کرده است.

رضایی اظهارداشت: با همه محدودیت‌های ذکر شده با تلاش پژوهشگران پژوهشگاه فضایی و همکاری سایر مراکز علمی- پژوهشی کشور، اکنون در پژوهشگاه یک ماهواره تکمیل شده و آماده پرواز است و یک ماهواره سنجشی و یک ماهواره مخابراتی دیگر نیز در مراحل پایانی آماده‌سازی قرار دارند.

وی گفت: پژوهشگاه فضایی ایران در سال 1390 از تجمیع چند پژوهشکده و مرکز مرتبط تاسیس شده است، این پژوهشگاه 5 پژوهشکده، یک مرکز تحقیقات و ستاد مرکزی در کشور دارد. تعدادی از این پوهشکده ها در سطح سامانه، تجمیع و آزمون آن فعالیت دارند و برخی به صورت تخصصی به توسعه فناوری ها و زیرسامانه‌های مورد نیاز در محصولات فضایی می‌پردازند.

وی افزود: این پژوهشگاه بر اساس اسناد بالادستی، نقشه راهی تدوین کرده که در آن برنامه توسعه ماهواره‌های سنجشی، ماهواره‌های مخابراتی و سکوهای استراتسفری ترسیم شده است. علاوه بر این‌ها پردازش و کاربرد داده‌های فضایی نیز از موضوعات مهم و در حال انجام در این پژوهشگاه است.

سرپرست معاونت پژوهش و فناوری پژوهشگاه فضایی ایران ادامه داد: به منظور توسعه سامانه‌هایی که درباره‌ آنها صحبت کردیم، نیاز است که فناوری‌ها و زیرساخت‌های لازم برای رسیدن به اهدافی که در نظر داریم شناسایی و توسعه داده شوند.

وی اظهار داشت: بسیار مهم است که این برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که مباحثی مانند دانش، فناوری و زیرساختی که برای رسیدن به اهداف پژوهشگاه اهمیت دارد، با هم رشد کرده و موضوعی از قلم نیفتد زیرا تنها در این صورت است که در نهایت می‌توان صاحب یک محصول فضایی عملیاتی شد.

رضایی خاطرنشان کرد: به این منظور درخت دانش و فناوری تهیه شده که وضعیت فناوری‌های مورد نیاز پژوهشگاه فضایی و مسیر رسیدن به آن‎‌ها را نشان می‌دهد. برای دستیابی به این مهم، استفاده از تمام ظرفیت‌های داخلی مورد توجه قرار گرفته است. برخیاز این فناوری‌ها در مراکز پژوهشی تابعه و برخی در دانشگاهها، شرکت های دانش بنیان و مراکز خصوصی توسعه داده شده یا در حال توسعه هستند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر با 11 دانشگاه فعال در حوزه فضایی و بیش از 300 شرکت دانش‌بنیان و خصوصی در این حوزه همکاری داریم.

رضایی با اشاره به این که یکی از موضوعات مهم ایجاد زیرساخت لازم برای انجام آزمون‌های عملکردی اجزاء، زیرسامانه‌ها و سامانه‌های ساخته شده فضایی است، گفت: یک سامانه فضایی قبل از پرتاب نیاز به گذراندن آزمون‌های متعدد بر اجزا و کل مجموعه در شرایط شبیه‌سازی شده فضا دارد. در برخی موارد ایجاد یک زیرساخت برای آزمون یک زیرسامانه حتی از خود توسعه آن زیرسامانه پیچیده‌تر است به همین دلیل یک مجموعه آزمایشگاه بسیار مجهز و منحصربفرد در پژوهشگاه فضایی توسعه داده شده و در حال بهره برداری است. این مجموعه آزمایشگاه علاوه برای تامین نیازهای پروژه‌های پژوهشگاه فضایی به سایر مراکز علمی - پژوهشی فعال در حوزه فضا و حتی سایر صنعت‌ها خدمات ارایه می‌دهد.

تجاری‌سازی فناوری های فضایی

وی گفت: یکی دیگر از مباحث مهم در سازمان های صنعتی پیشرو، تجاری سازی فناوری های کسب شده است. پژوهشگاه فضایی ایران نیز با در نظر گرفتن دو هدفِ بهره‌برداری اقتصادی از دستاوردهای فناورانه خود و همچنین کمک به رشد و توسعه سایر صنایع کشور، این موضوع را در دستور کار خود قرار داده است.

رضایی افزود: در این راستا ثبت اختراع دستاوردهای فناورانه به منظور حفظ مالکیت فکری پژوهشگاه، توسعه محصولات تجاری با استفاده از سرریز فناوری های فضایی کسب شده، تعاملات گسترده با جوامع هدف و جذب همکاری شرکت های کارگزار در حوزه تجاری سازی، از جمله فعالیت های در دست اجرا است، لازم به ذکر است که تنها در سال 1397 تعداد 13 ثبت اختراع و اعتبارسنجی آن با نام پژوهشگاه فضایی انجام شده است.