چاپ

راه نو- روزنامه نيويورک تايمز نوشت: روسيه، ايران و ترکيه روز سه شنبه در مسکو ديدار کردند تا درباره توافقي سياسي براي پايان دادن به نزديک به شش سال جنگ در سوريه، به شکلي که منافع آنها را نيز تامين کند، بحث کنند.
اين روزنامه آمريکايي در تحليلي درباره تحولات سوريه به قلم بن هوبارد و ديويد سانگِر نوشت: روسيه، ايران و ترکيه روز سه شنبه در مسکو با يکديگر ديدار کردند تا روي توافقي سياسي کار کنند که به نزديک به شش سال جنگ در سوريه پايان دهد و از آنجايي که تصميم دارند روند درگيري هاي سوريه را به مسيري سوق دهند که منافع آنها را تامين کند، آمريکا را در اين مذاکرات در حاشيه قرار دادند.
در نشست روز سه شنبه مسکو، جان کري وزير خارجه آمريکا، دعوت نشده بود. حتي در اين باره با سازمان ملل نيز مشورت نشده بود.
با توجه به اين که نيروهاي طرفدار سوريه پيروزي هاي چشمگيري در ميدان نبرد داشته اند، ائتلاف جديد و غيبت قدرت هاي غربي در اين ميز مذاکرات، تضمين کننده ادامه حکومت بشار اسد رئيس جمهور سوريه، در نتيجه هر گونه توافقي خواهد بود و اين امر به رغم اين موضوع خواهد بود که باراک اوباما رئيس جمهور آمريکا در بيش از پنج سال گذشته بارها اعلام کرده اسد مشروعيتش را از دست داده است و بايد از قدرت کنار گذاشته شود. تعلل اوباما در حمايت از اين موضوع[ضرورت برکناري اسد از قدرت] از طريق دخالت بيشتر در جنگ سوريه، باعث شده است با تشديد جنگ، واشنگتن نفوذ اندکي در اين بحران ژئوپولتيکي داشته باشد، آن هم در شرايطي که دونالد ترامپ رئيس جمهور منتخب خود را براي آغاز کارش آماده مي کند.
جديدترين اظهارات ترامپ درباره سوريه به هفته گذشته برمي گردد، زماني که در گردهمايي در پنسيلوانيا گفت اوضاع سوريه «بسيار ناراحت کننده» است و وعده داد «به مردم سوريه کمک مي کنيم.»
وي گفت از کشورهاي حوزه خليج فارس براي ايجاد «منطقه امن» در سوريه پول خواهد گرفت و بنابراين «مردم فرصتي خواهند داشت»، اما وي به اين موضوع نپرداخت که چه کسي اين مناطق امن را از زمين و هوا مراقبت مي کند. البته اگر تخليه حلب و مذاکرات سياسي پيشرفت داشته باشند، زماني که ترامپ ماه آينده سوگند ياد کند، ديگر ايجاد منطقه امن ضرورت خود را از دست مي دهد.
بيش از يک سال پس از آغاز حملات هوايي که روند جنگ را به نفع اسد تغيير داد، به نظر مي رسد روسيه به دنبال راهي براي خروج از اين جنگ است. تحليلگران مي گويند، از نظر مسکو، انتقال قدرت در آمريکا فرصتي براي پايان يافتن درگيري ها به نحوي است که منافع گسترده تر روسيه و اسد را در منطقه تامين کند.
جان کربي سخنگوي وزارت خارجه آمريکاروز سه شنبه گفت که کري با لاوروف همتاي روسي خود و وزير خارجه ترکيه، تلفني صحبت کرده است و وي اذعان کرد واشنگتن درباره موفقيت آميز بودن تلاش هاي جديد خوش بين نيست.
کربي گفت «اگر مذاکرات به آن ميزان آرامشي منجر شود که بتوان مذاکرات سياسي را ادامه داد، پس اين مذاکرات خوب و آن چيزي خواهد بود که ما مي خواهيم.» اما افزود «شاهد وعده هاي تکراري درباره متقاعد کردن اسد براي کاهش خصومت ها بوده ايم که تا کنون همه آنها محقق نشده اند.» کربي گفت، اميد بسياري ندارد که اين مذاکرات نتيجه متفاوتي داشته باشد.
پس از اين که نيروهاي اسد و متحدانش مناطق تحت کنترل شورشيان را در حلب در اين ماه، پس گرفتند، روسيه مذاکرات جديد را درباره صلح در قزاقستان براي جايگزين کردن مذاکرات تحت حمايت آمريکا در ژنو، پيشنهاد کرد. روسيه همچنين به طور مستقيم با ترکيه- که رويکردش را درباره سوريه، پس از سالها حمايت از شورشياني که قصد دارند اسد را از قدرت کنار بگذارند، تغيير داده است- روي توافق براي تخليه حلب کار کرد.
از زماني که درگيري هاي سوريه در سال 2011 با اعتراضات گسترده مردمي آغاز و به جنگ داخلي تبديل شد، اوباما در برابر دخالت مستقيم نظامي آمريکا در اين جنگ مقاومت کرده و معتقد است که اين کار به بهبود اوضاع کمک نمي کند و سوريه از منافع اصلي آمريکا نيست. تعلل اوباما براي به چالش کشاندن اسد، مخالفان سوريه و متحدان آنها همچون عربستان سعودي را که خواستار برکناري اسد هستند، خشمگين کرده است.
با ظهور جنگجويان دولت اسلامي[گروه تکفيري صهيونيستي داعش]، که مناطقي را در عراق و سوريه در اختيار گرفته اند، آمريکا اولويت هايش را تغيير داده است. واشنگتن ائتلافي را رهبري مي کند که مواضع اين گروه را بمباران مي کند و با نيروهاي کرد که با اين گروه مي جنگند، همکاري نزديکي دارد. البته اين سياست واشنگتن، ترکيه را خشمگين کرده است. ترکيه بر اين باور است اين سياست موجب مسلح شدن نيروهاي وابسته به حزب کارگران کردستان يا پ ک ک مي شود که ترکيه و آمريکا آن را يک گروه تروريستي مي دانند. با گذشت زمان، نبرد ترکيه عليه شبه نظاميان کرد، بر تمايل آن براي کنار زدن اسد از قدرت، اولويت بيشتري پيدا کرده است.
عامل ديگري که در جنگ سوريه تاثيرگذار است، اين است که قدرت هاي خارجي چه رويکردي را درباره سوريه اتخاذ مي کنند. ترامپ هنوز سياست جامعي را درباره سوريه طراحي نکرده، اما گفته است که در کنار روسيه براي نبرد با افراط گرايان از جمله داعش، کار خواهد کرد.
با وجود ترور سفير روسيه در آنکارا به دست مردي که به عنوان يک افسر پليس ترکيه شناسايي شد، نشانه هاي نزديک شدن مواضع روسيه و ترکيه در روز سه شنبه کاملا مشهود بود. در نشست مسکو، روسيه، ايران و ترکيه درباره «اعلاميه مسکو» يعني ارائه چارچوبي براي پايان درگيري هاي سوريه، توافق کردند. آنها با آمريکا مشورت نکردند و حتي استفان دميستورا نماينده ويژه سازمان ملل در امور سوريه را- که در هشتم فوريه در ژنو درباره مذاکرات جديد صلح صحبت کرده بود- دعوت نکردند. حضور ايران در اين نشست نيز قابل توجه بود.
اصل توافق تخليه بين روسيه و ترکيه بود و تنها تخليه حلب را شامل مي شد. اما شبه نظاميان وفادار به ايران که در کنار نيروهاي اسد مي جنگند، از خروج نخستين اتوبوس ها جلوگيري و درخواست کرده بودند که درباره اين توافق بايد دوباره مذاکره و مردم دو روستا در استان ادلب را نيز شامل شود. مقامات ايراني نقش مبارزانشان در حلب را به رخ کشيدند، به ويژه نقش شبه نظاميان لبناني حزب الله را که به محاصره شرق حلب قبل از توافق تخليه اين شهر کمک کردند.

توجيه آمريکا
آمريکا تلاش کرد شرکت نداشتن خود را در نشست سه جانبه مسکو کم اهميت جلوه دهد.
خبرگزاري رويترز در گزارشي از واشنگتن نوشت: آمريکا روز سه شنبه تلاش کرد تا شرکت نداشتن خود را در گفتگوهايي که درباره حل بحران سوريه ميان روسيه، ايران و ترکيه در مسکو برگزار شد، کم اهميت جلوه دهد.
جان کربي سخنگوي جان کري وزير امور خارجه آمريکا در اين باره گفت اين موضوع بازتاب دهنده افول نفوذ آمريکا در خاور ميانه نيست. اين در حالي است که تصميم باراک اوباما رئيس جمهور آمريکا مبني بر حمايت از مخالفان سوري باعث شد واشنگتن، اهرم فشار چنداني براي نفوذ در اوضاع سوريه نداشته باشد، به ويژه پس از آنکه مسکو حملات هوايي خود را عليه تروريست ها در سوريه آغاز کرد. بنا به گفته کارشناسان، واشنگتن در جريان درگيري هاي سوريه و زماني که نيروهاي دولت سوريه و متحدان آن از جمله روسيه، در حال حمله به تروريست ها در شرق حلب بودند، صرفا يک تماشاگر بود.
«دنيس راس» پژوهشگر موسسه پژوهش سياست خاور نزديک در واشنگتن که مشاور در امور ايران و خاور ميانه است در اين باره گفت آمريکا کاري کرده که در خصوص مسائل سوريه، نامرتبط قلمداد مي شود.
وي در ادامه گفت: مخالفان دليل چنداني ندارند تا به ما و اسد پاسخگو باشند. روس ها و ايران مي دانند که ما هيچ کاري انجام نمي دهيم که باعث افزايش هزينه عمليات آنها در سوريه شود.
راس افزود: روسيه که توازن قدرت ميداني را تغيير داده است، خود را اکنون به يک ميانجي تبديل کرده است. کربي گفت غيبت آمريکا در اين نشست حاکي از تغيير ميزان نفوذ اين کشور نيست. کربي افزود: وزير (امور خارجه) اين موضوع را يک بي توجهي قلمداد نمي کند. وي اين شرايط را، يک تلاش چند مليتي ديگر مي داند که هدف آن، دستيابي به صلح مداوم در سوريه است.