چاپ

راه ترقی - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
مردم کانادا امروز (دوشنبه) پای صندوق‌های رای می‌روند تا نمایندگان مجلس چهل و سوم کشورشان را انتخاب کنند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند به احتمال زیاد نخست‌وزیر را حزبی انتخاب می‌کند که اکثریت کرسی‌ها را دراختیار ندارد. اما اگر این اتفاق هم رخ دهد، باز به‌طور کامل نمی‌توان گفت که دولت آینده چه شکلی به خود می‌گیرد و باید دید هر یک از احزاب چند کرسی را از آن خود می‌کنند. هنوز مشخص نیست لیبرال‌ها به رهبری جاستین ترودو نخست‌وزیر کنونی کانادا بیشترین تعداد کرسی را می‌گیرند و قدرت را حفظ می‌کنند یا محافظه‌کاران؟ آیا حزب «نیو دموکراتیک یا بلوک کبک» می‌توانند تعداد کرسی‌های لازم را برای انتخاب رهبر کانادا به دست بیاورند؟ آیا ممکن است حزب سبز بتواند تعداد کرسی کافی را برای تاثیرگذاری بر انتخاب نخست‌وزیر به دست بیاورد؟ اگر ماکسیم برنیه، جودی ویلسون یا جین فیلپات در انتخابات پیروز شوند، آیا ممکن است رای‌شان در انتخاب نخست‌وزیر تاثیر‌گذار باشد؟ اوضاع ممکن است کمی پیچیده شود. خوشبختانه، نظام پارلمانی وست‌مینیستر -که در بین مستعمرات سابق بریتانیا مرسوم است- معمولا در نظم دادن به وضعیت پیچیده انتخابات موفق عمل کرده است. در اینجا فیلیپ لاگاس، استاد دانشگاه کارلتون و یکی از بهترین کارشناسان در حوزه تشکیل دولت سه سناریوی مختلف را مطرح می‌کند که هر یک از آنها ممکن است از فردای روز انتخابات محقق شود.
سناریوی شماره یک: لیبرال‌ها با اختلاف بیشترین تعداد کرسی‌ را در مجلس به دست می‌آورند و جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا باقی می‌ماند.
وقتی از نظام پارلمانی و تشکیل دولت صحبت می‌کنیم، باید دو قانون اصلی را در ذهن داشته باشیم؛ اول، ملاک نهایی تشخیص اینکه حزبی می‌تواند دولت تشکیل دهد، این است که بتواند رای اعتماد مجلس عوام را کسب کند. به عبارت دیگر آیا استفاده از ابتکارات خاص در موضوعاتی مانند سخنرانی در برابر نمایندگان مجلس یا لایحه بودجه می‌تواند منجر به اخذ رای بیشتر شود یا خیر؟
دوم، نخست‌وزیر فعلی در سمت خود باقی می‌ماند مگر اینکه استعفا دهد یا در اخذ رای اعتماد ناموفق باشد، بنابراین هر اتفاقی که در روز انتخابات بیفتد، جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا باقی می‌ماند (و لیبرال‌ها نیز دولت را حفظ می‌کنند) مگر اینکه تصمیم بگیرد از سمت خود کناره‌گیری کرده یا بخواهد سمت خود را حفظ کند اما در کسب رای اعتماد شکست بخورد. مجلس نمایندگان کانادا از 338 کرسی تشکیل شده است و هر حزب برای رسیدن به اکثریت، باید 170 کرسی را کسب کند. اگر تعداد نمایندگان لیبرال از این کمتر شود اما همچنان با اختلاف زیاد، بیشترین تعداد کرسی از آن این حزب باشد، شانس زیادی دارند که همچنان دولت را دراختیار داشته باشند، اما این مساله درنهایت به تعداد کرسی‌های احزاب دیگر مانند حزب نیودموکراتیک، بلوک کبک و سبز‌ها بستگی دارد. هر چه تعداد احزابی که برای تصویب یک لایحه در مجلس عوام لازم است بیشتر باشد، حفظ دولت سخت‌تر می‌شود. همین‌طور اگر لیبرال‌ها با اختلاف کمی پیروز شوند، حفظ قدرت برای‌شان سخت‌تر خواهد شد. تغییر حزب یا کناره‌گیری نمایندگان، انتخابات میان‌دوره‌ای و بسیاری اتفاقات غیر‌قابل پیش‌بینی دیگر می‌تواند توازن قدرت را به سرعت تغییر دهد. اگر احزاب کوچک‌تر تصمیم بگیرند که لیبرال‌ها را در مساله رای اعتماد شکست داده و در مورد رهبری کانادا با محافظه‌‌کاران مذاکره کنند، این سناریو ممکن است کاملا تغییر کند. هر چند که در حال حاضر، باتوجه به جایگاه مردمی این احزاب بعید است که چنین اتفاقی روی دهد. جاگمیت سینگ، رهبر حزب نیودموکراتیک حمایت از یک دولت محافظه‌کار را رد کرده است. حزب بلوک کبک و سبز انعطاف‌پذیری بیشتری دارند، اما بر سر موضوعات مهمی چون وضع مالیات بر آلودگی کربنی با محافظه‌کاران اختلاف‌نظر دارند. علاوه بر این اندرو شیر، رهبر حزب محافظه‌کار هفته گذشته اعلام کرد که با حزب بلوک کبک مذاکره نمی‌کند. نتیجه اینکه اگر لیبرال‌ها بیشترین کرسی مجلس را دراختیار داشته باشند، بعید است محافظه‌‌کاران بتوانند حمایت کافی برای شکست آنها را به دست آورند و دولت را دراختیار بگیرند. با این حال احتمال چنین اتفاقی وجود دارد. وقتی پای قدرت در میان باشد، احزاب سیاسی عادت به مصالحه دارند.
سناریوی شماره دو: محافظه‌کاران با اختلاف بیشترین تعداد کرسی‌ را در مجلس به دست می‌آورند و جاستین ترودو تصمیم می‌گیرد کناره‌گیری کند. در صورتی که محافظه‌کاران پیروز انتخابات باشند و بیشترین تعداد کرسی را در مجلس به دست بیاورند، ترودو مجبور نیست که از سمت خود استعفا دهد. او به عنوان نخست‌وزیر فعلی کانادا حق این را دارد که در سمت خود باقی مانده و تلاش کند با حمایت مجلس عوام به رهبری خود ادامه دهد. با این حال اگر محافظه‌کاران با اختلاف بیشترین کرسی مجلس را به دست بیاورند، ترودو باید یک تصمیم سیاسی مهم بگیرد: اینکه پیام رای‌دهندگان را بشنود و از سمت خود کناره‌گیری کند (استعفا از رهبری حزب لیبرال تصمیم جداگانه‌ای خواهد بود). اندرو شیر رهبر محافظه‌کاران معتقد است که در چنین شرایطی ترودو باید کناره‌گیری کند. او می‌گوید: «به اعتقاد من حزبی که بیشترین کرسی مجلس را به دست می‌آورد باید بتواند دولت تشکیل دهد و براساس عرف در سیاست‌ کانادا، نخست‌وزیری که حزبش وارد انتخابات شده و با تعداد کرسی کمتر از حزب رقیب از آن بیرون می‌آید، از سمت خود استعفا می‌دهد.» در شرایطی که هیچ یک از احزاب حائز اکثریت نشوند، معمولا حزبی که بیشترین کرسی مجلس را به دست می‌آورد، دولت را تشکیل می‌دهد. مثلا در سال 2006 لیبرال‌ها 103 کرسی مجلس را
به دست آوردند و حزب محافظه‌کار 124 کرسی را دراختیار گرفت. پل مارتین نخست‌وزیر وقت که از حزب لیبرال بود، پس از انتخابات از سمت خود استعفا داد و استفان هارپر از حزب رقیب نخست‌وزیر شد، هر چند که می‌توانست روی حمایت احزاب اقلیت برای ادامه نخست‌وزیری خود حساب کند. با این حال برعکس این نیز در تاریخ کانادا اتفاق افتاده است و در سطح ایالات، بوده‌اند احزابی که کرسی‌های کمتری داشتند اما توانسته‌اند با حمایت احزاب کوچک‌تر به قدرت برسند. اگر ترودو به خاطر تعداد کرسی‌های بیشتر محافظه‌کاران تصمیم به استعفا بگیرد، شرایط نسبتا ساده می‌شود. جولی پایت به عنوان فرماندار کانادا (نماینده ملکه بریتانیا) از اندرو شیر می‌خواهد کابینه را تشکیل دهد، چراکه او بزرگ‌ترین حزب مجلس را دراختیار دارد و شانسش برای اخذ رای اعتماد از همه بیشتر است. در صورتی که فاصله احزاب در تعداد کرسی‌های به دست آمده خیلی کم باشد یا اگر احزاب کوچک‌تر تصمیم بگیرند که برای جلوگیری از تشکیل کابینه از سوی محافظه‌کاران از لیبرال‌ها حمایت کنند، اینجاست که شرایط پیچیده خواهد شد.
سناریوی شماره سه: محافظه‌کاران بیشترین تعداد کرسی را از آن خود می‌کنند، اما ترودو موفق به کسب رای اعتماد از سوی مجلس عوام می‌شود. شرایطی را تصور کنید که در آن حزب محافظه‌کار 140 کرسی، لیبرال‌ها 130 کرسی و حزب نیودموکراتیک 45 کرسی را به دست آورده‌اند. ترودو و لیبرال‌ها تنها به حمایت حزب نیودموکراتیک نیاز دارند تا بتوانند تعداد کرسی‌های خود را به 170 افزایش داده و اکثریت مجلس عوام را دراختیار بگیرند. اگر حزب نیودموکراتیک با حمایت از ترودو موافقت کند، او به عنوان نخست‌وزیر می‌تواند به راحتی در قدرت باقی بماند. این تنها شرایطی است که با وجود پیروزی حزب محافظه‌کار، ترودو می‌تواند در آن نخست‌وزیر باقی بماند. اما سناریوهای زیاد دیگری نیز وجود دارند که شرایط را سخت‌تر می‌کنند. در صورتی که ترودو برای اخذ رای اعتماد به حمایت چندین حزب (یا نمایندگان مستقلی مانند جودی ویلسون ریبولد یا ماکسیم برنیه) نیاز پیدا کند، در قدرت ماندن برای او سخت‌تر شده و آن وقت شرایط به مذاکرات سیاسی بستگی دارد. اکنون شرایطی را تصور کنید که در آن ترودو تلاش می‌کند با حمایت چندین حزب دیگر در قدرت باقی بماند اما موفق نمی‌شود و رای اعتماد مجلس عوام را از دست می‌دهد. اینجاست که نقش جولی پایت، فرماندار کانادا پررنگ شده و همه‌چیز طبق صلاحدید او پیش خواهد رفت، حتی اگر ترودو درخواست انحلال مجلس و برگزاری انتخابات جدید را از پایت داشته باشد، او مجبور نیست چنین پیشنهادی را عملی کند. ممکن است پایت رهبر حزب دیگری را انتخاب کند که به نظرش می‌تواند رای اعتماد مجلس عوام را جلب کند.
ترجمه هدیه عابدی