چاپ

راه ترقی- «اسماعیل بشری» در خصوص نقش آفرینی اروپا در معادلات بین الملل واینکه بی عملی اروپا درخصوص برجام چه تاثیری در کاهش اثرگذاری آنها داشته است،گفت: اروپا بیش از آنکه نگاه اقتصادی به توافق هسته‌ای داشته باشد، برجام را دستاورد سیاسی - امنیتی برای خود می‌داند. آنها برجام را رها نخواهند کرد و بزرگترین بازنده از بین رفتن توافق هسته‌ای خواهند بود.
وی افزود: اروپایی‌ها نگران افزایش تنش و ناامنی در خاورمیانه هستند و می‌ترسند با فروپاشی برجام، تنش‌ها در خاورمیانه میان ایران - آمریکا و ایران - اسرائیل افزایش یابد که حاصل آن، موج جدید آوارگان به سمت اروپا خواهد بود.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران عنوان کرد: لبه تیز تحریم‌ها اقتصادی و متوجه شرکت‌هایی است که با ایران همکاری می‌کنند. شرکت‌های بزرگ و موثر اروپایی هم ملی نیستند که دولت‌ها بر آنها تاثیر بگذارند بلکه فراملیتی هستند و فشار دولت‌ها منجر به خروج سرمایه از اروپا می‌شود.

بشری با بیان اینکه تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام البته فرصتی را هم در مقابل اروپا قرار داده است، گفت: اروپا اگر در همکاری با چین و روسیه بتواند سیستم مالی و سازوکاری تجاری برای همکاری با ایران طراحی کند، این مساله می‌تواند از استیلای دلار بر بازار مالی و تجاری کاسته و دورخیزی برای کاهش و حتی قطع وابستگی آنها به آمریکا باشد اما این کار نیازمند اراده سیاسی و گام عملی است که در این چند ماه مشاهده نشده است.

وی ادامه داد: در شرایطی که مسیرهای مبادلات مالی به وال استریت ختم می‌شود و معاملات با دلار سنجیده می‌شوند و از طرفی، اروپا دچار اختلافات و مسائل داخلی است، اتحادیه اروپا برای انجام تعهداتش در برجام برگ برنده‌ای ندارد و برای همین نمی‌تواند به تعهداتش عمل کند.

رویکرد ترامپ باعث افول ناتو شده است

با اشاره به مصاحبه رئیس‌جمهور فرانسه با نشریه اکونومیک مبنی بر مرگ مغزی ناتو گفت: ناتو پس از فروپاشی شوروی، فلسفه وجودی و ماهوی خود را از دست داده بود چون این سازمان برای مقابله با کمونیسم شکل گرفت و با فروپاشی نظام کمونیستی شوروی ادامه کار آن معنا نداشت.

وی با بیان اینکه با وجود اینکه شوروی فروپاشیده بود، آمریکایی‌ها بعد از جنگ سرد علاقه‌مند نبودند پایگاه‌هایشان را در اروپا ترک کرده و نیروهای نظامی‌شان از اروپا خارج شوند، اظهار داشت: آمریکا نیروی نظامی، تسلیحات و قوای استراتژیکی در اروپا داشته و کشورهای اروپایی زیرچتر حمایتی آنها بودند و همین مساله موجب می‌شد آمریکا نفر اول ناتو باشد و به این سازمان جهت ببخشد. این در حالی بود که پیمان امنیتی ورشو که متعلق به بلوک شرق بود، از بین رفته بود و حتی برخی از کشورهای اروپای شرقی که جزو اقمار شوروی بودند، به اتحادیه اروپا اضافه و به متحدان جدید آمریکا تبدیل شده بودند.

کارشناس مسائل خلع سلاح ادامه داد: ناتو برای ادامه کار خود تعریف جدیدی از فعالیت‌هایش ارائه کرد که در این چارچوب قادر به فعالیت در هر کجا که به زعم خود صلح و امنیت بین‌المللی در خطر بود، می‌شد. به همین خاطر شاهد هستید که نیروهای ناتو در افغانستان حضور دارند. از طرفی، ناتو به روسیه اعلام کرد که مورد هدف فعالیت‌هایش نیست و طرح مشارکت صلح را با روس‌ها و جمهوری‌های تازه استقلال یافته مطرح کرد که در این چارچوب جمهوری آذربایجان و گرجستان هم این طرح را با ناتو امضا کردند هرچند مسکو به این طرح روی مثبت نشان نداده است.

بشری با اشاره به قدرت‌گیری پوتین در روسیه تصریح کرد: بعد از آنکه پوتین در روسیه به ریاست‌جمهوری رسید - به ویژه از دوره دوم - درصدد بازسازی قدرت شوروی برآمد و اعلام کرد می‌خواهد هژمونی شوروی را احیا کند و اقداماتی هم در شرق اروپا انجام داد، بعد از آن بود که روسیه مجددا به دستورکار اول ناتو برگشت وبه مهمترین تهدید جدی اروپا تبدیل شد.

وی با بیان اینکه از زمان ریاست‌جمهوری ترامپ ناتو دوره افول خود را آغاز کرده است، خاطرنشان کرد: دلیل این افول به نوع رویکرد اقتصادمحور و اول آمریکای ترامپ برمی‌گردد. ترامپ به تمام پدیده‌ها نگاه اقتصادی دارد و معتقد است آمریکا پلیس جهان نیست و از طرفی، به مقوله امنیت به عنوان یک کالای فروشی نگاه می‌کند و مدام به کشورهای اروپایی نق می‌زند که سهم‌شان را از ناتو پرداخت نمی‌کنند، بر مناسبات تجاری با آنها تعرفه اعمال می‌کند. کما اینکه ترامپ تمایلی به همکاری با اروپای واحد ندارد و از همکاری با روسبه سخن می‌گوید.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی افزود: البته این نگاه هیات حاکمه، پنتاگون و نیروهای مسلح آمریکا نیست. جامعه و بدنه نخبگان آمریکا این رویکرد را قبول ندارند اما دولت آمریکا به دنبال کاهش تعهدات نظامی و امنیتی خود در قبال اروپا است و همین مساله افول ناتو را به همراه داشته است.

بشری درباره واکنش اروپایی‌ها به رویکرد ترامپ گفت: اروپایی‌ها از مدت‌ها قبل به دنبال ایجاد ارتش اروپایی و کاهش وابستگی به ‌آمریکا بودند تا در مواجهه با خطرات از جمله روسیه سریعا واکنش نشان دهند اما به دلیل استیلای آمریکا در عرصه سیاسی، اقتصادی و نظامی و وجود اختلافات داخلی و نوعی رخوت در درون اتحادیه اروپا چنین نیرویی تاکنون ایجاد نشده است هرچند رهبران اتحادیه اروپا از جمله آلمان، فرانسه و ایتالیا اراده این کار را دارند.

اروپا می‌خواهد روی پای خود بایستد، اما نمی‌تواند

وی با تاکید بر اینکه اروپا درصدد روی پای خود ایستادن است اما فعلا توانی برای این کار ندارد، بیان کرد: آلمان و فرانسه نسبت به دیگر کشورهای اروپایی جلوتر هستند اما مسائلی مانند برگزیت، بحران اقتصادی و اختلافات داخلی، آینده اتحادیه اروپا را با چالش‌های جدی روبرو کرده است. آنها احساس می‌کنند اتحادیه اروپا بر اثر فشارهای آمریکا و روسیه ممکن است دچار فروپاشی شود. در این شرایط، اروپا برای همیشه از صحنه تاثیرگذاری جدی بر معادلات بین‌المللی محو می‌شود.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: اروپایی‌ها امیدوار به عدم پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 هستند اما ممکن است ترامپ مجددا پیروز شود یا حتی در دوره بعدی، رویکرد آمریکا تغییر نکند. روسیه بی‌تردید از این شرایط استقبال می‌کند و تمام تلاش خود را برای نابودی اتحادیه اروپا می‌کند چراکه خواهان اروپای واحد و متحد نیست و آن را سد و مانعی برای توسعه نفوذ خود تلقی می‌کند.