چاپ

راه ترقی - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
توضیح سردبیر: وضعیت کارگران در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به قدری رقت‌بار است که به رسانه‌های آزاد اجازه تهیه گزارش داده نمی‌شود. مشهور است که امارات و عربستان و قطر با نفوذ در مناسبات رسانه‌ای حتی با پرداخت رشوه و گاهی ارعاب، مانع از حضور خبرنگاران و دوربین‌های فیلمبرداری در محیط‌های کارگری می‌شوند. با این همه تعدادی از خبرنگاران توانسته‌اند از حجاب‌های خبری بگذرند و بخش‌هایی از زندگی کارگران را- که عمدتا غیربومی هستند و به امید یافتن مزدی قابل‌ملاحظه رنج مهاجرت را بر خود هموار کرده‌اند- به تصویر بکشند. اگرچه مناسبات اقتصادی پیوندی ناگسستنی با رفتار سیاسی اجتماعی دارد اما بهتر است بیرون از دنیای پیچیده سیاست برای بهبود زندگی کار و کارگران تلاش کنیم و اطلاعات موثق را به گوش مردم جهان برسانیم بلکه مقامات و مسوولان این کشورها روش‌ها و منش‌های فعلی خود را اصلاح کنند.
هواداران لیورپول هفته آینده قرار است برای تماشای مسابقات جام‌جهانی باشگاه‌ها راهی قطر شوند. برگزاری چنین رویداد جذابی ممکن است باعث شود هزاران کارگر فقیری که در سال‌های گذشته برای ساختن ساختمان‌های درخشان زحمت کشیده‌اند به فراموشی سپرده شوند. وقتی هواداران در استادیوم بین‌المللی خلیفه، جایی که لیورپول در مرحله نیمه‌نهایی رقابت‌ها مسابقه خود را برگزار می‌کند بنشینند، ممکن است متوجه نباشند کارگرانی که این استادیوم را ساخته‌اند، در چه محل‌های کثیف و پر ازدحامی زندگی می‌کنند.
به گزارش سازمان عفو بین‌الملل هیچ اطلاعاتی از نحوه زندگی کارگران مهاجر و میزان دریافتی آنها وجود ندارد و این بدان معناست که دستمزد این افراد بسیار کمتر از آن چیزی است که در ابتدا به آنها وعده داده شده بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که گذرنامه این افراد مصادره شده و آنها قادر به تغییر شغل یا ترک کشور نیستند. با نگاه کردن به طاق‌های استادیوم که مدام بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند، هیچ چیزی برای یادآوری آنهایی که در راه ساختن این بنا درگذشته‌اند، از جمله زاک کاکس که در سال 2017 از دنیا رفت، وجود ندارد.
فیفا روز شنبه اعلام کرد که مکان اصلی بازی لیورپول در نیمه نهایی در تاریخ 18 دسامبر استادیوم تازه‌تاسیس و خیره‌کننده «بنیاد» نخواهد بود. اما همین استادیوم بنیاد نیز داستانی از مرگ و بی‌تفاوتی در بالاترین سطح را در خود دارد. در ماه ژوئن یک کارگر 24 ساله نپالی، رویچاندرا رومبا، بر اثر مشکل تنفسی در یک اردوگاه کار اجباری در حومه دوحه درگذشت. او در استادیوم بنیاد روی داربست مشغول به کار بود. نزدیک به شش ماه پس از درگذشت او و دو ماه بعد از آنکه گاردین برای نخستین‌بار مرگ او را فاش کرد، همسر او به نام نیرمالا هنوز هیچ غرامتی از قطر دریافت نکرده است. نیرمالا پاکرین در حالی که در اتاق کوچک خود در حاشیه کاتماندو نشسته است و عکس‌های شوهرش روی دیوارها قرار دارد، می‌گوید: «پسر 6 ساله‌ آنها یعنی نیراج در تلاش است تا بپذیرد که پدرش هرگز به خانه برنمی‌گردد. او مرتبا می‌پرسد پدر من کجاست؟ چرا او تماس نمی‌گیرد؟ کی خواهد آمد؟»
پاکرین می‌گوید: مدیر شرکتی که رومبا را استخدام کرده بود، وی را تحت فشار قرار داده است تا 7000 ریال قطری معادل 1460 پوند را بپذیرد و ماجرا تمام شود. وی می‌گوید: «من نگران ایمنی خود هستم. او از زبان تهدید استفاده می‌کند. برادرم این پیشنهاد را رد کرده است.» پردایپ پاکرین برادر زن رومبا می‌گوید: «ما باید برای آنچه حقیقت دارد، بجنگیم. اگر ما این پول را قبول کنیم، خانواده‌های دیگر رنج می‌برند.»
نیک مک گیهان، مدیر پروژه‌های نمایشگاهی و کارشناس کارگران مهاجر در خلیج‌فارس می‌گوید: «به نظر می‌رسد ما این وضعیت هولناک را داریم که خانواده‌های کارگرانی که جان باخته‌اند یا مبلغ بسیار کمی به عنوان غرامت دریافت می‌کنند یا اصلا چیزی گیرشان نمی‌آید. کمیته عالی، ارگان برگزاری جام‌جهانی باشگاه‌ها که از دیروز کارش را آغاز کرد، باید مسوولیت مرگ و میرهای ناگوار جوانانی که استادیوم‌های قطری را بنا ‌کردند، بپذیرد و خسارت خانواده‌های آنها را جبران کند.»
پیتر مور، مدیرعامل لیورپول روز سه‌شنبه در نامه‌ای از مک گیهان حمایت کرد و گفت: «ما از ادعای شما حمایت می‌کنیم. باید در مورد هر کشته شده‌ای که به مرگی ناشایست دچار شده بررسی کامل انجام شود. خانواده‌های بی‌بضاعت آنها باید با در نظر گرفتن عدالت مطالبات خود را دریافت کنند.»
پرونده رومبا یک اتفاق نیست. طبق کمیته عالی، در مجموع 11 کارگر مشغول در استادیوم در سال 2018 جان خودشان را از دست داده‌اند. از میان این مرگ‌ومیرها 10 مورد «غیرمرتبط با کار» توصیف شده‌اند که بیشتر مربوط به نارسایی‌های ناگهانی قلبی و مشکل تنفسی بوده است. داده‌های مربوط به تعداد کارگران کشته شده در سال 2019 هنوز منتشر نشده است. در سال گذشته گاردین با خانواده‌های 5 نفر از کشته‌شدگان در استادیوم‌های قطر صحبت کرده است. دو نفر از این تعداد می‌گویند هیچ خسارتی از قطر دریافت نکرده‌اند. سه نفر باقیمانده نیز بعد از افشای مرگ عزیزان‌شان در مطبوعات موفق شدند، غرامت دریافت کنند.
جورهول ایسلام که برادرزاده‌اش منجورول، کارگر بنگلادشی 28 ساله ورزشگاه، در آگوست 2018 درگذشت، گفت: «افراد فقیر مثل ما نمی‌توانند امیدوار به جبران خسارت باشند. دولت قطر ما را انسان نمی‌داند.» سخنگوی کمیته عالی در بیانیه‌ای گفت: «در بیشتر موارد غرامت‌ها فقط در صورتی که یک کارگر بر اثر تصادف ناشی از کار بمیرد، پرداخت می‌شود. در مورد مرگ‌ومیر ناشی از کار، کمیته عالی تضمین می‌کند که پیمانکاران ما حقوق نهایی و مزایای خدمت را بپردازند.»
یافته‌های مطبوعات فشار زیادی به لیورپول وارد کرده است که شرکت در مسابقات جام‌جهانی باشگاه‌ها تحت نظر گروه‌های مدافع حقوق بشر و هواداران قرار گرفته است. مینکی وردن، دید‌بان حقوق بشر معتقد است که بازیکنان و مدیریت لیورپول باید خبررسانی در مورد این سوءاستفاده‌ها را افزایش بدهند و خواستار اصلاحات شوند. وی‌ می‌گوید: «لیورپول و سایر تیم‌هایی که در قطر بازی می‌کنند باید آگاه باشند که کارگران مهاجر برای درست کردن استادیوم‌هایی که آنها قرار است در آن بازی کنند، جان خود را از دست داده‌اند. لیورپولی‌ها باید از هر فرصتی استفاده کنند و در صحبت‌های‌شان اصرار داشته باشند که باید از این کارگران محافظت شود.»
ماه گذشته مور در مصاحبه‌ای با کانال باشگاه گفت: «باشگاه برای رسیدگی به مشکلات در قطر عازم این کشور می‌شود. البته ما یک سازمان سیاسی نیستیم و این نه در جایگاه ماست و نه خودمان چنین جاه‌طلبی‌ای داریم که از کشوری به کشور دیگر برویم و دیگران را برای پیروی از عقایدمان مجبور کنیم.» این ممکن است خبر بدی برای خانواده ایسلام باشد. جوهورول می‌گوید: «برادرزاده وی برای تامین امنیت شغل خود در قطر مبلغ 500 هزار تاگ بنگلادشی معادل 4470 پوند را به عنوان ضمانت پرداخت کرده است. او این هزینه را از طریق فروش زمین خود و گرفتن وام به دست آورده بود. کسی که برای جذب کارگر به اینجا آمده بود به برادرزاده‌ام قول دستمزد بسیار زیادی را داد، اما دستمزد کارگران در قطر فقط 600 ریال در ماه معادل 125 پوند است. این بسیار پایین‌تر از حداقل دستمزدی است که باید پرداخت شود.» او ادعا می‌کند کارفرمای برادرزاده‌ام یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ساختمانی قطر است، اما هیچ‌گونه جبران خسارتی نداشته است. آنها حتی تمام حقوق و مزایایی که بدهکار بودند نیز پرداخت نکردند.»
استوارت هامیلتون یک آسیب‌شناس پزشکی قانونی می‌گوید: «در گواهینامه‌های مرگ این افراد مشکل تنفسی یا نارسایی قلبی علت مرگ ذکر شده که به معنای «دلایل طبیعی» است، اما چنین توضیحاتی بی‌معنی است. اگر من آنجا بودم حتما دستور می‌دادم که علت مرگ با بررسی دقیق انجام شود.» گاردین دریافته است که دلیل مرگ بسیاری از کارگران به خاطر کار در گرمای شدید و دمای بالای 45 درجه به مدت طولانی است.
تعداد کارگران استادیوم‌های جهانی 2022 که هر ساله می‌میرند فقط بخشی از کل کارگران مهاجر است. کمتر از 2 درصد نیروی کار مهاجر در استادیوم‌ها و بقیه در ساخت هتل‌ها و راه‌آهن و جاده‌سازی مشغولند. داده‌های دولت‌های هند و نپال و بنگلادش نشان می‌دهد که میزان واقعی تلفات در قطر چقدر زیاد است. حداقل 1025 کارگر نپالی در بین سال‌های 2012 تا 2017 جان خود را از دست داده‌اند. در سال 2018، 149 کارگر بنگلادشی درگذشتند. در بین سال‌های 2012 تا 2018، 1687 کارگر هندی جان باخته‌اند که از این تعداد 1345 مورد مرگ طبیعی تشخیص داده شده است!