بزرگنمايي:

راه ترقی - سیناپرس / فلزات سنگین از جمله مهم ترین آلاینده های طبیعت به حساب می آیند. محققان کشور برای نجات محیط زیست از این آلاینده ها و به طور ویژه فلز سمی سرب، استفاده از گیاه نی تالابی را پیشنهاد داده اند.
 با افزایش جمعیت، روند آلوده شدن منابع آبی در جهان تشدید شده و بشر نیازمند روش هایی نو و ارزان برای پالایش و بهبود کیفیت آب گردیده است. همچنین با توسعه و تمرکز غیراصولی صنایع، منابع طبیعی در خطر نابودی قرار گرفته و میزان آلودگی های بیوسفر افزایش چشمگیری داشته است.
فلزات سمی ازجمله آلاینده های محیط زیستی هستند که عمدتاً از فعالیت های صنعتی و کشاورزی بشر منشأ گرفته و در تمام نقاط جوامع صنعتی یافت می شوند. فلزات سمی اغلب به فرم اکسید، هیدرواکسید، سیلیکات، سولفات و یا به صورت جذب شده بر روی رس و مواد آلی یافت می شوند و ممکن است از دو منبع طبیعی و انسانی منشأ بگیرند.
سرب ازجمله فلزات سمی است که دارای فایده زیستی مشخصی نیست و قادر است در گیاهان و سایر موجودات زنده ایجاد مسمومیت نماید. این فلز به دلیل پراکنش گسترده در مناطق شهری و صنعتی و خطر بالقوه آن برای محیط زیست و سلامت انسان ها و حیوانات، منشأ نگرانی های متعددی گردیده است. به گزارش سیناپرس، سرب نه تنها فعالیت ریزجانداران خاک را تحت تأثیر قرار داده و سبب از دست رفتن حاصل خیزی خاک می شود، بلکه باعث بروز تغییر در شاخص های فیزیولوژیکی رشد گیاهان و درنهایت کاهش عملکرد آن ها نیز می گردد.
زیان سرب بیشتر ناشی از توان جابجایی کم آن در محیط زیست و رسوب پذیری بالای آن است. این فلز به واسطه ورود به زنجیره های غذایی در بدن انسان ها و حیوانات تجمع می یابد و سلامتی را به مخاطره می اندازد.
برای غلبه بر تجمع این فلز در خاک و به دنبال آن جلوگیری از ورود آن به پیکره گیاهان و بدن انسان و سایر جانداران، محققان دانشگاه جیرفت و شرکت مهندسین مشاور افق هسته ای تهران پژوهشی را انجام داده اند که در آن از گیاه نی معمولی برای این کار استفاده شده است.
در این تحقیق از گیاه نی معمولی با نام علمی فاراگمیتس آسترالیس که در گوشه و کنار اکثر محیط های آبی یافته می شود، برای جداسازی فلز سرب از خاک های آلوده استفاده شده است.
نتایج این بررسی نشان داده که نی تالابی که گیاهی نسبتاً مقاوم در برابر تنش فلز سنگین سرب است، دارای ظرفیت بالایی برای تجمع این فلز در ریشه خود است و به کمک آن به خوبی می توان فلز سرب را از خاک ها جمع آوری کرد.
طبق این نتایج این گیاه نی توانایی مطلوبی برای جذب سرب از خاک ها دارد و هرچه غلظت این فلز سنگین در خاک بیشتر باشد، میزان جذب آن توسط بافت های زیرزمینی و اندام های هوایی گیاه فوق افزایش می یابد.
 آن گونه که ملیحه امینی، استادیار و پژوهشگر گروه علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه جیرفت و دیگر همکارش در این تحقیق می گویند، «اندام هوایی گیاه نی نسبت به ریشه و غده ها به سمیت فلز سرب حساس تر است و گیاه برای بقاء خود و انجام عمل فتوسنتز، در غلظت های بالای تنش فلزات سمی، انتقال آن ها را از ریشه به اندام هوایی کاهش می دهد و به همین دلیل است که چنین گیاهی، خود به خوبی می تواند در محیط های آلوده به این فلزات، زنده مانده و به رشد خود ادامه دهد».
آن ها می افزایند: «انباشتگی فلزات سمی در ریشه، یکی از سازوکارهای تحمل برخی گونه ها محسوب می شود. در این گیاهان، بخش زیادی از این فلزات جذب شده، متصل به دیواره سلولی باقی می ماند. تا حدی که بخش عمده فلزات در بافت های گیاهی در ریشه ها، در ساختار دیواره سلولی، یا در فضای بین دیواره و غشا متمرکز می شود».
طبق یافته های این تحقیق، با توجه به ویژگی های گیاه نی تالابی مانند تولید ساقه، برگ و ریشه فراوان، مقاومت بالا به تنش فلزات سمی، فاکتور انتقال پایین از ریشه به ساقه و توانایی بالا برای جذب و تجمع فلزات سمی، می توان گفت این گیاه برای پالایش و حذف فلزات سمی مناسب است.
این نتایج علمی پژوهشی که راهکاری طبیعی برای حذف فلز سنگین سرب از خاک های آلوده را نشان می دهند، در فصل نامه «علوم و تکنولوژی محیط زیست» متعلق به انجمن متخصصان محیط زیست ایران منتشر شده اند.