بزرگنمايي:

راه ترقی - ایمنا / بسیاری از ما با شنیدن نام سریال پدرسالار به یاد شخصیت اسدالله خان و بازی درخشان مرحوم محمد علی کشاورز می‌افتیم در حالی که موسیقی متن این سریال هم به دور از این شخصیت ماندگار تاریخ سینما و تلویزیون نیست.
در دنیای موسیقی فیلم ممکن است برای بسیاری از مخاطبان پیش آمده باشد که با شنیدن تم نوستالژیک موسیقی متن یک سریال، ناخودآگاه به یاد شخصیت اصلی فیلم یا حتی شخصیت‌های دیگر بیفتند. شاید بین این دو یعنی موسیقی متن سریال و شخصیت‌های فیلم هیچ‌گونه تناسبی نباشد، اما اگر آهنگساز ایده خود برای آهنگسازی را از شخصیت‌های فیلم گرفته باشد، ممکن است قضیه کمی متفاوت باشد!
موسیقی سریال پدر سالار یکی از این نمونه‌ها است. حتماً بسیاری از ما با شنیدن نام سریال پدرسالار به یاد شخصیت اسدالله خان و بازی درخشان مرحوم محمد علی کشاورز می‌افتیم، اما نکته جالب‌تر این است که اگر کمی به تم موسیقی متن این سریال توجه داشته باشیم می‌توانیم به ملودی پر صلابت و در عین حال لطیف آن پی ببریم. در واقع این همان شخصیت اسدالله خان است که شخصیتی دلسوز، مهربان، خانواده دوست و در عین حال مقتدر داشت!
موسیقی متن این سریال از ساخته‌های بهرام دهقانیار است. دهقانیار متولد شانزدهم تیرماه 1344 است. او موسیقی بسیاری از سریال‌های نوستالژیک و محبوب مانند "زی زی گلو"، "خونه مادر بزرگه" و "شب‌های برره" را ساخته است.
موسیقی سریال پدر سالار نیز یکی از این آثار محبوب است که در نوع خود بسیار جالب توجه است. تم موسیقی پدر سالار در دستگاه چهارگاه است. در واقع این انتخاب دهقانیار نشان از تسلط او بر ردیف موسیقی ایران و درک عمیق او از حال و هوای هر دستگاه و گوشه است چرا که انتخاب دستگاه چهارگاه با توجه به داستان سریال پدرسالار و شخصیت پدرسالار بسیار هوشمندانه است.
در واقع چهارگاه یکی از دستگاه‌های مهجور در موسیقی ایرانی است که با وجود قابلیت‌های فراوان به دلیل سختی‌های آهنگسازی و ساخت ملودی چندان مورد اقبال آهنگسازان قرار نگرفته است. ساخت موسیقی در دستگاه چهارگاه نیاز به نوعی ژرف‌نگری خاص و فراتر از کلیشه‌های پیش پا افتاده دارد. دهقانیار در این موسیقی توانایی خود را در ردیف موسیقی ایران و آهنگسازی بر مبنای آن بیش از دیگر آثار به رخ کشیده است.
بهرام دهقانیار علاوه بر آشنایی کامل بر ردیف موسیقی ایران به دانش موسیقی کلاسیک، جز و الکترونیک مسلط است. در واقع او را می‌توان یکی از پیشگامان موسیقی الکترونیک و کاربرد مناسب آن در آهنگسازی به حساب آورد. در اکثر آثار وی علاوه بر موسیقی دستگاهی، موسیقی الکترونیک مورد توجه وی قرار گرفته است؛ مصداق بارز آن موسیقی فیلم پدرسالار است که با وجود اینکه ملودی در دستگاه چهارگاه پرداخته شده است و سازهای ایرانی همچون تار و سه تار و تنبک حضور برجسته ای دارد، موسیقی الکترونیک هم به نحو احسن به کار گرفته شده است.
رنگ آمیزی صوتی در موسیقی متن سریال پدرسالار نکته بسیار مهمی است. در واقع با وجود اینکه سازهای ایرانی ملودی را در چهارگاه می‌نوازند، اما اصوات الکترونیک و به خصوص سازهای کوبه‌ای دیگر در این موسیقی بسیار خوب بکار گرفته شده است. یکی دیگر از ویژگی‌های موسیقی سریال پدر سالار، وفق دادن آکوردها با جملاتی است که در دستگاه چهارگاه اجرا می‌شود.
بی شک توانایی دهقانیار در نوازندگی پیانو و آگاهی او بر سبک‌های مختلف موسیقی یعنی جز، ایرانی، کلاسیک و پاپ در فرایند آهنگسازی او تأثیر بسزایی دارد. این تأثیر را می‌توان در اکثر آثار او دید، زیرا آنگونه که دهقانیار موسیقی را در ذهن خود می‌شنود تنها محدود به یک نوع سبک و سنت موسیقایی محدود نیست.
به نظر می‌رسد بداهه نوازی پیانو و کاربرد خلاقانه آکوردهای مختلف در کنار گریزهای زیبای او به موتیف های ایرانی نقطه قوت او در آهنگسازی‌هایش است. در آثاری که او برای فیلم‌ها و سریال‌های ساخته است می‌توان برداشت‌هایی که او از فیلمنامه و حتی شخصیت‌های فیلم داشته است را مشاهده کرد. دهقانیار با تخیلات ظریف و برداشت‌های شخصی به خوبی توانسته ساختاری دراماتیک به آثار موسیقایی خود هدیه بدهد که شاید در نگاه اول برای مخاطب قابل فهم نباشد، اما با ریزنگری بیشتر می‌توان به آن پی برد.
به عنوان مثال در موسیقی متن سریال پدر سالار می‌توان با کمی دقت حضور شخصیت‌های برجسته فیلم را با رنگ‌های صوتی مختلف شاهد بود. در واقع تم معروف این موسیقی به نوعی سعی بر آن دارد تا شخصیت مقتدر پدر سالار را با تخیلات و تناسبات ذهنی آهنگساز که کاملاً شخصی ولی قابل درک است در موسیقی به نمایش بگذارد.
در واقع همین ویژگی دهقانیار در کنار آگاهی او بر سبک‌های مختلف به ویژه ردیف موسیقی ایران است که سبب ماندگاری آثار او همچون "خونه مادربزرگه" و "پدر سالار" شده است.
یادداشت از: ابوالفضل رستگاری