بزرگنمايي:

راه ترقی - ایسنا /دوره‌های تحصیلات تکمیلی، اهمیت بسیار زیادی در رشد بار علمی جامعه و حرکت به‌سوی پیشرفت‌های دانش‌بنیان دارند. نتایج یک پژوهشی داخلی نشان می‌دهد که استفاده از ظرفیت‌ شبکه‌های اجتماعی در این خصوص، می‌تواند اثربخشی این دوره‌ها را چندبرابر کند.
 امروزه هیچ تردیدی وجود ندارد که پژوهش و تولیدات علمی، مالک برتری ملت‌ها و جوامع هستند. دانشگاه‌ها در توسعه ملی و پیشبرد دانش، علم و فناوری نقش اساسی داشته و بستر اصلی تفکر، اندیشه و تحقیق در هر جامعه‌ای به‌حساب می‌آیند. در دو دهه گذشته، ظرفیت تحصیلات تکمیلی با توجه به اهمیت مضاعف آن از حیث آموزش مبتنی بر پژوهش نسبت به سایر دوره‌ها همواره رو به افزایش بوده است و سیاست‌های کلی نظام علم و فن‌آوری نیز بر آن ابرام و اصرار داشته‌اند.
به گفته محققان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی به دلیل این‌که در زمان تحصیل تا حدود زیادی آموزش مبتنی بر پژوهش را پشت سر می‌گذارند و از سوی دیگر نیاز به ارائه پایان‌نامه برای دریافت مدرک تحصیلی خود دارند، به‌گونه‌ای ژرف‌تر پا به عرصه پژوهش می‌گذارند و نقش گسترده‌تر و مهمی در تولید علم و دانش دارند. بر همین اساس این دانشجویان سهم زیادی در تولیدات علمی دارند. بنابراین می‌توان بیان کرد که تحصیلات تکمیلی در نظام آموزش عالی نیروی محرکه پیشرفت و توسعه پایدار آموزش عالی محسوب شده و در سطوح بالاتر و مطلوب‌تری پاسخگوی نیازهای جامعه است.
این موضوع باعث شده که گروهی از پژوهشگران دانشگاه مازندران در جهت شناخت نیازها و دغدغه‌های این دانشجویان، و توجه به عملکرد آموزشی و پژوهشی آن‌ها مطالعه‌ای را انجام دهند. در این مطالعه، تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر عملکرد آموزشی و پژوهشی دانشجویان تحصیلات تحصیلی بررسی شده است.
این مطالعه با مشارکت 358 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه مازندران انجام شده و داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامه گردآوری شده‌اند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که اگرچه شبکه اجتماعی رسمی تأثیر آن‌چنانی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی ندارد، اما شبکه‌های اجتماعی غیر رسمی می‌توانند به‌خوبی بر عملکرد تحصیلی این افراد تأثیر گذاشته و آن را بهبود بخشند.
به گفته نادر رازقی، محقق و عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران و همکارانش، «میزان صمیمیت شبکه اجتماعی، به‌عنوان قوی‌ترین پیش‌بینی کننده عملکرد تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی مطرح است و پس‌ازآن، مواردی مثل حجم و یا اندازه شبکه اجتماعی، کیفیت شبکه اجتماعی و وضعیت دسترسی قرار دارند».
آن‌ها معتقدند: «بنابراین با توجه به اهمیت شبکه‌های غیر رسمی در عملکرد آموزشی و پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دستیابی بهتر دانشجویان به اهداف آموزشی و پژوهشی و درنتیجه ارتقای عملکرد تحصیلی، لازم است اقدامات عملی مناسبی در حوزه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه و تقویت روابط صمیمانه در محیط دانشگاه از این طرق صورت پذیرد».
بررسی‌های این مطالعه نشان داده‌اند که روابط رسمی و الزام‌آور نهادی، کارآمد نیستند و لذا بایستی در روابط موجود در شبکه‌های اجتماعی دانشگاه‌ها از روابط عمودی به روابط افقی تغییری اساسی صورت پذیرد تا استادان، دانشجویان و نخبگان علمی، در شبکه‌های اجتماعی در تعامل بیشتری قرار گیرند تا با تقویت روابط صمیمانه در محیط دانشگاه، عملکرد آموزشی و پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی ارتقا یابد.
رازقی و همکارانش اشاره کرده‌اند: «بر این اساس، برنامه ریزان آموزش دانشگاهی می‌توانند از قابلیت‌های شبکه‌های اجتماعی غیر رسمی استفاده نموده و از آن به‌عنوان مکانیزم ارتباطی مهم برای پیشبرد توان آموزشی و پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بهره‌گیری نمایند».
این یافته‌های علمی را نشریه «مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی» منتشر کرده است. این نشریه به‌صورت فصل‌نامه توسط گروه علوم تربیتی دانشگاه مازندران انتشار می‌یابد.