بزرگنمايي:

راه ترقی- «کوروش احمدی» در گفت‌وگویی درباره مذاکرات وین و تلاش‌ها برای احیای برجام گفت: در مقایسه با پیچیدگی‌ها و حجم مشکلات موجود، زمانی که تاکنون صرف شده، خیلی طولانی نیست. به اعتقاد من پیشرفت کار تا اینجا خوب و حتی دور از انتظار بوده است.

سیاست داخلی آمریکا نیز به باور من مهمترین مشکل در راه احیای برجام است و دولت آمریکا خود را ناچار می‌داند که با توجه به سیاست داخلی آمریکا از مسیرهایی که موجب تقابل کمتری در داخل بشود، اقدام کند.

وی با بیان اینکه تمام سعی دولت ترامپ طی سه سال این بود که بازگشت دولت بعدی آمریکا به برجام را دشوار کند، اظهار داشت: دولت ترامپ طیفی از تحریم‌ها را تحت عناوین گوناگون وضع و اعمال کرد. سیاست داخلی آمریکا نیز به باور من مهمترین مشکل در راه احیای برجام است و دولت آمریکا خود را ناچار می‌داند که با توجه به سیاست داخلی آمریکا از مسیرهایی که موجب تقابل کمتری در داخل بشود، اقدام کند.

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به افزایش توان هسته‌ای ایران تصریح کرد: از جانب ایران نیز طی بیش از یک سال گذشته، پیشرفت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شده که معکوس کردن آن و بازگشت به وضعیت سابق، بسیار دشوار و به لحاظ سیاسی است بنابراین در هر دو کشور بسیار حساس است.

دولت ترامپ مین‌های زیادی در مسیر احیای برجام قرار دارد

به گفته احمدی، دولت ترامپ مین‌های زیادی در مسیر احیای برجام قرار دارد که خنثی کردن تک تک آنها بسیار وقت‌گیر است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در دور بعدی مذاکرات وین می‌توان امیدوار به احیای برجام بود، خاطرنشان کرد: از مجموع گفته‌های مقامات درگیر در مذاکرات چنین برمی‌آید که نهایی شدن مذاکرات در دور بعدی غیرممکن نیست. از این گفته‌ها و نیز سخنان اخیر رئیس‌جمهور روحانی می‌توان استنباط کرد که در مورد نفس انجام تعهدات طرفین برای بازگشت به برجام تفاهم حاصل است.

این دیپلمات پیشین ادامه داد: ظاهرا برخی مسائل مانند تعلیق تحریم بانک مرکزی، شرکت نفت، شرکت ملی نفتکش، کشتیرانی و تحریم‌های بخشی مانند فولاد، آلومینیوم، خودروسازی و مانند آنها نهایی نیز شده است.

برجام 2015 قابل احیا است

احمدی با اشاره به اعلام آمادگی ایران به اجرای تعهداتش براساس برجام پس از لغو تحریم‌ها و اجرای تعهدات طرف مقابل ابراز داشت: به نظر نمی‌رسد که ایران علی‌الاصول در مورد بازگرداندن برنامه هسته‌ای خود به وضعیت قبل از خروج ترامپ از برجام مشکل بنیادی داشته باشد. لذا این امید وجود دارد که در این مرحله برجام 2015 قابل احیا باشد.  

وی درباره رویکرد آمریکا نسبت به تحریم‌ها و روند، شکل و سازوکار احتمالی لغو آنها بیان کرد: مقامات دولت بایدن همیشه گفته‌اند که حاضر به برداشتن تحریم‌های ناسازگار با برجام هستند، اگرچه این تعبیر تا حدود مبهم به نظر می‌رسد اما روشن است که منظور آنها به طور کلی تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است که در برجام نیز به این عنوان اشاره شده و تمرکز صرفا بر این نوع تحریم‌ها دانسته شده است.

نکات مربوطه مثل تعلیق تحریم بانک مرکزی، شرکت نفت، شرکت ملی نفتکش، کشتیرانی و تحریم‌های بخشی مانند فولاد، آلومینیوم، خودروسازی و مانند آنها نهایی شده است.

این کارشناس ارشد مسائل آمریکا با بیان اینکه انواع دیگری از تحریم‌ها را نیز آمریکا از دیرباز علیه ایران زیر عناوینی چون تروریسم، حقوق‌بشر، فضای سایبری و موشک اعمال کرده است، یادآور شد: ایران نیز از ابتدا تاکید داشت که تنها درباره برنامه هسته‌ای حاضر به مذاکره است و لاغیر. در نتیجه از ابتدا تفاهم بود که در چارچوب برجام تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران برداشته شود.

ظاهرا دولت بایدن تعلیق تحریم‌های تروریستی ترامپ را پذیرفته است

به گفته احمدی، اگرچه دولت ترامپ شماری از تحریم‌های هسته‌ای را زیر عناوین دیگری مانند تروریسم هم اعمال کرد، اما ظاهرا دولت بایدن پذیرفته است که این گونه تحریم‌ها را نیز تعلیق کند اما شماری از تحریم‌ها توسط دولت ترامپ برای اولین بار و ذیل عناوین دیگر اعمال شد.

وی افزود: در این رابطه می‌توان به تعیین سپاه به عنوان «سازمان تروریستی» و تحریم برخی از مقامات عالی‌رتبه ایران و مانند اینها اشاره کرد. این در حالی است که اشخاص و نهادهای مرتبط با سپاه قبلا در 2010 تحت قانون CISADA و به بهانه «حمایت از تروریسم» تحریم شده بودند و تحریم آنها در چارچوب برجام برداشته نشد.

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به مصوبه مجلس عنوان کرد: در بیانیه اخیر مجلس تاکید شده که دسته‌بندی تحریم‌ها قابل قبول نیست و همه تحریم‌ها باید به طور کامل برداشته شوند. نشانه‌هایی نیز وجود دارد که این مواضع در جریان مذاکرات وین نیز مطرح شده است.

توپ در زمین مقامات عالی در تهران و واشنگتن است

احمدی با اشاره مجدد نسبت به افزایش توان هسته‌ای ایران نسبت به زمان انعقاد برجام در سال 2015 گفت: مشکل دیگر، نحوه بازگشت ایران به تعهداتش ذیل برجام است. اینکه این کار چگونه انجام شود و تکلیف دانش هسته‌ای کسب شده طی یکی، دو سال اخیر و سانتریفیوژهای پیشرفته ساخته شده و غنی‌سازی 20 و 60 درصدی و مانند اینها چه شود، از مسائل مهم باقی مانده است.

وی اضافه کرد: سوال این است که آیا در شرایط جدید زمان گریز هسته‌ای ایران می‌تواند به همان یک سال مد نظر آمریکا در 1394 بازگردد یا خیر. اکنون با توجه به اموری از این قبیل می‌توان گفت که توپ در زمین مقامات عالی در تهران و واشنگتن است و آنها باید تصمیمات لازم را بگیرند و تعلیمات لازم را به هیات‌های مذاکره‌کننده بدهند.

این دیپلمات پیشین در پاسخ به این سوال که اگر آمریکا تمامی تحریم‌ها را لغو نکند، شکل احتمالی اجرای تعهدات هسته‌ای از سوی ایران چگونه خواهد بود؟ اظهار داشت: مسئله این است که با توجه به تحولاتی که طی سه سال اخیر در شکل و محتوای تحریم‌ها از یک‌سو و شکل و محتوای برنامه هسته‌ای ایران روی داده، آیا بازگشت کامل به تعهدات برجامی ممکن و آسان است یا خیر.

جمهوریخواهان و تعدادی از دمکرات‌ها همچنان مخالف برجام هستند

احمدی با بیان اینکه سیاست داخلی در این فاصله هم در ایران و هم آمریکا تا حدودی دگرگون شده است، تصریح کرد: اگر حتی معیار بازگشت دقیق به برجام باشد، باز هم دشواری‌هایی در راه خواهد بود، چه برسد به اینکه یکی از طرفین بازگشت دقیق به برجام را به سود خود نداند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت بایدن توانسته کنگره، اسرائیل و عربستان را به احیای برجام قانع کند؟ خاطرنشان کرد: نشانه‌ای که حاکی از قانع شدن بخشی از کنگره به بازگشت به برجام باشد، وجود ندارد. جمهوریخواهان و تعدادی از دمکرات‌ها همچنان مخالف برجام هستند و روشن نیست که دولت بایدن چگونه در نظر دارد که بر مخالفت آنها فائق آید؛ به ویژه اگر کنگره بتواند دولت را ذیل قانون INARA ملزم به ارسال توافق به کنگره برای بررسی کند.

این کارشناس ارشد مسائل آمریکا با اشاره به وضعیت مجلس سنا ابراز داشت: البته شرایط سنای آمریکا در دوره کنونی در مقایسه با سنا در دوره اوباما بهتر است و کنترل در دست دمکرات‌ها است، اما رهبر دمکرات‌ها در سنا یعنی سناتور چاک شومر و رئیس کمیته روابط خارجی سنا یعنی سناتور باب منندز هر دو در 2015 مخالف برجام بودند.

تحرکات و تحریکات خصمانه اسرائیل با احیای برجام هم ادامه یابد

احمدی با تاکید بر اینکه واشنگتن قادر به همراه کردن اسرائیل با خود در مورد برجام نشده است، بیان کرد: در صورت احیای برجام، ممکن است تحرکات و تحریکات خصمانه اسرائیل همچنان ادامه یابد. مواضع خصمانه برخی از کشورهای عربی نیز به رغم مذاکره ایران و عربستان بعید است به راحتی تعدیل شود. در مجموع اگر تحولی اساسی روی ندهد، حتی در صورت احیای برجام نیز مشکلات روابط اقتصادی خارجی ایران به طور کامل برطرف نخواهد شد.

طرف ایرانی اصرار دارد که نخست تحریم‌ها برداشته شود و ایران بعد از راستی‌آزمایی، شروع به اجرای تعهدات خود کند. بهرحال، وارد شدن هر گونه توافقی به فاز اجرایی به زمان نیاز دارد و بعید است در زمان دولت فعلی عملی باشد.

وی در پاسخ به این سوال که در صورتی که مذاکرات برای احیای برجام در هفته‌های آتی به نتیجه نرسد، آیا گفت‌وگوها برای احیای این توافق در دولت بعدی انجام می‌شود؟ یادآور شد: اولا دولت فعلی ایران تا 12 مرداد همچنان بر سرکار است. ثانیا مسائل هسته‌ای از مسائلی است که نهادهای بالادستی در مورد آن تصمیم می‌گیرند. در نتیجه، بعید می‌دانم که انتخابات و تغییر دولت تاثیر عمده‌ای بر این مذاکرات داشته باشد.

به گفته این دیپلمات پیشین، اگر مذاکرات به نتیجه برسد و توافق نهایی شود، باز هم مسئله اجرای توافق در پیش‌روی خواهد بود. در سال 1394 توافق در تیر ماه حاصل شد و اجرای توافق تنها در 26 دی ماه همان سال ممکن شد. در آن زمان ایران نخست به تعهدات خود عمل کرد، سپس تحریم‌ها تعلیق شد.

احمدی با بیان اینکه اساسا ترتیب و توالی اجرای توافقات خود یک معضل بزرگ است، عنوان کرد: طرف ایرانی اصرار دارد که نخست تحریم‌ها برداشته شود و ایران بعد از راستی‌آزمایی، شروع به اجرای تعهدات خود کند. بهرحال، وارد شدن هر گونه توافقی به فاز اجرایی به زمان نیاز دارد و بعید است در زمان دولت فعلی عملی باشد.