بزرگنمايي:

راه ترقی- روزنامه ایران سه شنبه چهارم خرداد در گفت وگو با فاطمه هاشمی رفسنجانی رییس بنیاد بیماری‌های خاص آورده است: روند تزریق واکسن در کشور سرعت بیشتری گرفته و اقشار آسیب پذیر جامعه همچنان در اولویت واکسیناسیون و ایمن‌سازی عمومی در برابر بیماری کرونا هستند. حالا چند روزی از واکسیناسیون بیماران خاص گذشته و بنا به گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، چهار مرکز در بیمارستان‌های مهدیه، امام حسین، اختر و طرفه برای مراجعه سایر بیماران خاص تجهیز شده تا این گروه از جامعه هم به طور کامل واکسینه شوند. به اعتقاد جامعه شناسان و متخصصان علم روان، تزریق واکسن در افزایش امید اجتماعی مؤثر است. در این باره با فاطمه هاشمی رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌خوانید.

 در هفته‌های اخیر شاهد تسریع در روند واکسیناسیون عمومی علیه بیماری کرونا با اولویت گروه‌های آسیب پذیر و پرخطر در کشور بودیم. به نظر شما این امر چقدر در افزایش امید اجتماعی تأثیرگذار است؟ این اقدام که البته با مشکلاتی همراه است آیا می‌تواند در تقویت سرمایه‌های اجتماعی مؤثر باشد؟
قطعاً تزریق واکسن به‌صورت عمومی می‌تواند حدود 70 تا 80 درصد در افزایش امید اجتماعی و امید به زندگی مردم جامعه مؤثر باشد. چون این حس در جامعه ایجاد می‌شود که عاملی به وجود آمده تا از آنها در برابر ویروس حفاظت کند. واقعیت این است که استفاده از واکسن می‌تواند تا مدت زمانی فرد را در برابر بیماری کرونا مصون نگه دارد و این امر امید را در جامعه تا چندین برابر افزایش خواهد داد. در کشورهایی که توانسته‌اند واکسیناسیون را در سطح بالایی انجام دهند مشاهده می‌کنیم که بازکردن محیط‌های عمومی و فعالیت‌های اجتماعی مشکلات چندانی به وجود نیاورده است.

 با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای انجام واکسیناسیون و ایمن‌سازی عمومی در لایه‌های مختلف اجتماعی شاهد نگرانی و بی‌اعتمادی مردم هستیم. خیلی‌ها با توجه به شایعاتی که مطرح می‌شود نسبت به واکسن بی‌اعتماد شده‌اند. در حال حاضر آیا می‌توان اعتماد عمومی را بازسازی کرد؟
این بی‌اعتمادی تنها به موضوع واکسن کرونا باز نمی‌گردد. اقدام‌هایی که طی سال‌های گذشته صورت گرفته و برخی از صحبت‌ها زمینه شکل‌گیری بی‌اعتمادی عمومی را فراهم کرده است. البته در مورد واکسن هم صحبت‌های ضد و نقیض در روزهای نخست در مورد ساخت، کیفیت، کشورهای تولیدکننده و عوارض آن مطرح شد که اثر خود را بر بخشی از جامعه خواهد داشت و همین حرف‌هایی که برخی‌ها زدند به این بی‌اعتمادی دامن زد. مسئولان وزارت بهداشت باید به‌گونه‌ای رفتار کنند تا واقعیات به جامعه منتقل شود. البته واکسن عوارضی دارد که برخی به آن دچار می‌شوند.

هرچند این آمار زیاد نیست و شامل همه نمی‌شود اما وجود دارد. در گزارشی از کشورهای آسیای جنوب شرقی مطرح شده که تعداد خیلی کمی از افرادی که واکسن آنفلوانزا تزریق کرده‌اند، جان خود را از دست داده‌اند. واقعیت این است که قطعاً برخی از واکسن‌ها عوارض خیلی محدودی دارند و این در گزارش‌های علمی هم آمده است. پس باید مردم به شکلی درست و از طریق رسانه‌های عمومی توجیه شده و در جریان واقعیات قرار بگیرند. از سوی دیگر باید از بیان اخبار ضد و نقیض در این زمینه بشدت خودداری شود، تا این بی‌اعتمادی کاهش پیدا کند.

 تزریق واکسن برای مبتلایان به بیماری‌های خاص تا چه حد می‌تواند از دغدغه آنها و خانواده‌هایشان بکاهد؟
قطعاً تزریق واکسن کرونا در سلامت مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای، بیماران خاص و حتی افرادی که به بیماری خاصی مبتلا نیستند مؤثر است. چرا که سرعت انتقال این ویروس بسیار بالاست و ناقلین تا هنگام بروز علائم و اطلاع از بیماری خود می‌توانند تعداد زیادی را به این بیماری مبتلا کنند. متأسفانه واکسیناسیون علیه بیماری کرونا در کشور ما بسیار دیر شروع شد.

 با توجه به اینکه واکسیناسیون بیماران خاص از فروردین ماه آغاز شده است با گذشت حدود دو ماه در حال حاضر شرایط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
واکسیناسیون از فروردین ماه آغاز شده است اما به‌طور منظم انجام نمی‌شود. برخی از مراکز از تأخیر در شروع واکسیناسیون گلایه می‌کنند. برای مثال در یکی از مراکز ما که در جنوب شرقی تهران واقع شده به 300 بیمار شیمی درمانی، 70 بیمار مبتلا به تالاسمی و حدود 80 بیمار دیالیزی خدمات ارائه می‌دهد. برای واکسیناسیون در این مرکز از فروردین ماه سال‌جاری مکاتباتی را با دانشگاه شهید بهشتی آغاز کردیم، اما با وجود پیگیری‌های مستمر و مکرری که انجام شده تا روز یکشنبه 26 اردیبهشت ماه که دوباره بررسی کردیم هنوز این امر محقق نشده بود. به‌نظر می‌رسد این مسأله به مدیریت دانشگاه‌ها باز می‌گردد. در مناطقی که مدیریت دانشگاه قوی و منظم عمل کرده، واکسیناسیون هم برای بیماران خاص مرتب و مستمر انجام شده است. در مناطقی که مدیریت ضعیف بوده، ناهماهنگی‌هایی وجود داشته است.

به‌طور کلی می‌توان گفت تزریق واکسن در اکثر استان‌ها انجام شده است اما در این میان هستند استان‌هایی که هنوز این امر مهم در آنجا انجام نشده است. برای مثال طبق اطلاعات دو هفته پیش استان خراسان شمالی جزء استان‌هایی قرار دارد که هنوز تزریق واکسن را انجام نداده‌اند، البته بازهم تأکید می‌کنم این اطلاعات مربوط به دو هفته پیش است. خیلی از استان‌ها هم اعلام کردند نمی‌توانند گزارش بدهند چرا که به آنها گفته شده اطلاعات ندهند.

ما از همان روزهای ابتدایی با وزارت بهداشت در ارتباط بودیم و تأکید کردیم علاوه بر 3 گروه شناخته شده بیماران خاص یعنی هموفیلی، تالاسمی و دیالیزی، سایر بیماران که دولت هنوز آنها را به‌عنوان بیمار خاص نپذیرفته یعنی مبتلایان به سرطان نیازمند شیمی درمانی و رادیوتراپی، مبتلایان به بیماری‌های‌ ام اس، نقص ایمنی، دیابت و افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند هم ضعیف هستند و باید واکسینه شوند.

قرار بود بعد از کادر درمان و افراد سالمند، بیماران خاص در اولویت تزریق واکسن قرار بگیرند. نکته مهم این است که همه بیماران خاص باید علیه کرونا واکسینه شوند و مبتلایان به بیماری‌های خاص در سراسر کشور کم نیستند. فقط مبتلایان به دیابت که جزء گروه افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای به شمار می‌روند، حدود 11 درصد افراد جامعه را تشکیل می‌دهند. طبق آمار وزارت بهداشت، سالانه 100 هزار نفر به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند، به این تعداد باید افرادی که از سال‌های قبل زنده ماندند را هم اضافه کرد. در این صورت تعداد به حدود 200 تا 300 هزار نفر نیز می‌رسد.

حدود 95 هزار بیماری دیالیزی و بیمار پیوند کلیه، حدود 20 هزار بیمار تالاسمی، 7 هزار بیمار هموفیلی و همچنین بین 85 تا 95 هزار بیمار مبتلا به‌ ام اس در کشور وجود دارد. با این تعداد نفرات و دوز واکسن‌هایی که دریافت می‌شود، فکر نمی‌کنم تا دو یا سه ماه آینده بتوانیم همه بیماران خاص و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای را واکسینه کنیم.

 برای آن دسته از بیماران که شرایط مطلوبی برای خروج از خانه و تزریق واکسن ندارند چه تدابیری اندیشیده شده است؟
 بسیاری از بیماران خاص مانند دیالیزی‌ها که سه بار در هفته به مراکز درمانی مراجعه دارند یا بیمارانی که برای شیمی درمانی از منزل خارج می‌شوند، مشکلی از این بابت ندارند اما بیمارانی را داریم که به‌دلیل‌ ام اس توان حرکت ندارند. صحبت شده برای این افراد که نمی‌توانند حرکت کنند، تدابیر خاصی در نظر گرفته شود به طوری که با مراجعه به محل زندگی آنها واکسیناسیون صورت بگیرد.