بزرگنمايي:

راه ترقی - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
شهاب شهسواری/ مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق امروز به واشنگتن دی‌سی می‌رود تا در کاخ سفید با جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا گفت‌وگو کند. نخست‌وزیر عراق که چند ماهی بیشتر از دوره صدارتش باقی نمانده و به زودی جای خود را به دیگری خواهد داد، امیدوار است در این سفر با دستاوردی به بغداد بازگردد که دست کم انتقادهای تند جناح‌های سیاسی مخالف حضور نظامی امریکا را آرام‌تر کند. اما معلوم نیست امریکایی‌ها چندان تمایلی به دادن این امتیاز به کاظمی داشته‌باشند. دستور کار این گفت‌وگوها هر چند شامل روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای هم می‌شود، اما یک موضوع کلیدی و محوری تمام سفر را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. سوالی که در پایان این سفر مصطفی کاظمی باید به آن پاسخ دهد، این است که سرنوشت نیروهای امریکایی در عراق چه خواهد شد؟ عملیات تروریستی سال 1398 نظامیان امریکایی در خاک عراق که به ترور شهید سردار سپهبد قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، فرماندهان نبرد علیه تروریسم در عراق انجامید، باعث شد تا پارلمان عراق قطعنامه‌ای الزام‌آور برای خروج کامل نظامیان امریکایی از خاک عراق تصویب کند. از زمان تصویب این قطعنامه تاکنون هنوز بغداد و واشنگتن نتوانسته‌اند به ساز و کار دقیقی برای اجرای آن دست پیدا کنند، هر چند که منتقدان دولت بغداد معتقدند که نه در واشنگتن و نه در بغداد اراده جدی برای اجرای این قانون وجود ندارد. با این حال دولت کنونی عراق راه‌حلی میانه برای راضی نگه داشتن طرفین در نظر گرفته است. فواد حسین، وزیر خارجه عراق از هفته گذشته در واشنگتن به سر می‌برد تا در گفت‌وگو با مقام‌های امریکایی، زمینه توافق نهایی میان رهبران دو کشور در دیدار روز دوشنبه را آماده کند. مشخص است امریکایی‌ها هر چند در اواخر دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تصمیم گرفتند تعداد نظامیان خود در خاک عراق را به شکل چشمگیری کاهش دهند، اما خواهان ترک کامل خاک عراق نیستند. در برابر گروه‌های عراقی به ویژه گروه‌های شیعه و نیروهای مسلح عضو حشدالشعبی که فرماندهان خود را در عملیات تروریستی ایالات متحده امریکا در فرودگاه بغداد از دست داده‌اند، به چیزی کمتر از خروج کامل نظامیان امریکایی بر اساس مصوبه پارلمان رضایت نمی‌دهند. راه‌حل میانه‌ای که دولت ارایه داده خارج شدن نیروهای رزمی امریکا از عراق و باقی ماندن مستشاران نظامی است. کاظمی که صبح دیروز به سمت امریکا پرواز کرد، پیش از سفرش در گفت‌وگویی با خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس که روز یکشنبه منتشر شد، گفته است: «ما در خاک عراق به هیچ نیروی رزمی خارجی نیاز نداریم.» محور وعده‌های دولت عراق به منتقدان حضور نظامی امریکا در خاک عراق، خروج کامل نیروهای رزمی امریکایی از خاک این کشور به ازای باقی ماندن مستشاران نظامی امریکایی با ماموریت «آموزش و مشاوره» نظامیان عراقی است. کاظمی به آسوشیتدپرس گفته است: «جنگ علیه داعش و آمادگی نظامیان ما نیازمند یک جدول زمان‌بندی مشخص است و این جدول به مذاکراتی بستگی دارد که با امریکایی‌ها انجام می‌دهیم.» کاظمی ادامه داده است: «آنچه ما از حضور امریکایی‌ها در عراق می‌خواهیم، حمایت از نیروهای‌مان و آموزش و بهبود اثرگذاری و توانمندی آنها به علاوه همکاری در زمینه‌های امنیتی است. عراق تجهیزات و سلاح‌های امریکایی دارد که نیاز به تعمیر و نگهداری و آموزش دارند. به همین جهت ما از امریکایی‌ها خواهیم خواست تا به حمایت از نیروهای ما در این زمینه‌ها ادامه دهند.»
وعده‌های عملی نشده
مصطفی کاظمی، زمانی که بهار سال گذشته به عنوان نخست‌وزیر عراق انتخاب شد، وعده‌های زیادی را مطرح کرد. او قرار بود عاملان کشتار معترضان تابستان و پاییز 1398 را شناسایی و مجازات کند، وضعیت اقتصادی کشور را سر و سامان دهد، با فساد مبارزه و سلاح‌های غیرقانونی را از خاک عراق جمع‌آوری کند. همه اینها را اضافه کنید به مسوولیت سنگینی که پارلمان عراق بر دوش نخست‌وزیر گذاشته‌بود تا به حضور نظامیان امریکایی از خاک عراق پایان دهد. رییس پیشین دستگاه امنیتی عراق، دیگر وقت چندانی برای عملی کردن وعده‌هایش ندارد، چرا که قول داده مهرماه امسال انتخاباتی برگزار کند که خودش به عنوان نامزد در آن شرکت نمی‌کند. کاظمی برای چهارمین دور گفت‌وگوهای راهبردی میان امریکا و عراق به واشنگتن سفر می‌کند و انتظار می‌رود که در این سفر با دیدار مستقیم رهبران دو کشور، نتیجه‌ای قطعی در مورد ساز و کار خروج نظامیان امریکایی از عراق یا دست کم آن‌گونه که بغداد اعلام کرده است «نیروهای رزمی امریکا» اعلام شود. کاظمی در سخنانی پیش از ترک عراق گفت: این سفر در چارچوب تلاش‌های عراق برای تقویت رابطه نزدیک با امریکا بر پایه احترام متبادل و همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف صورت می‌گیرد و اوج تلاش‌های طولانی مدت و اقدامات فشرده در جلسات گفت‌وگوی راهبردی میان طرفین به منظور سازماندهی روابط امنیتی بین دو کشور براساس منافع ملی عراق است.
مشخص نیست دولت بایدن تا چه اندازه آمادگی داشته‌باشد به نخست‌وزیری که دولتش مستعجل است و به زودی جای خود را به فردی دیگر خواهد داد، امتیاز بدهد. امریکایی‌ها انگیزه حضور نظامیان خود در خاک عراق را گرچه به بهانه مبارزه با داعش عنوان می‌کنند، اما از آن به عنوان اهرمی برای جلوگیری از مسلط شدن گروه‌های نزدیک به ایران در عراق استفاده می‌کنند. به‌طور قطع هر توافقی که در دیدار امروز میان بایدن و کاظمی اعلام شود، تا پس از پایان انتخابات عراق و استقرار دولت جدیدی در عراق که مورد پسند امریکایی‌ها باشد، اجرایی نخواهد شد.
نیویورک تایمز: کسی از عراق نمی‌رود
یک رسانه امریکایی اما پیشاپیش نتیجه مذاکرات بایدن و کاظمی را پوچ اعلام کرده و به نقل از برخی مقام‌های آگاه بدون نام در دولت و وزارت دفاع امریکا نوشته است که عملا هیچ یک از 2500 نیروی امریکایی قرار نیست خاک عراق را ترک کنند و شاید فقط تعداد اندکی به عنوان یک اقدام نمایشی از عراق خارج شوند. به نوشته این روزنامه نیروهای امریکایی که در عراق هستند فقط قرار است روی کاغذ تغییر ماموریت‌شان اعلام شود. نیویورک تایمز می‌نویسد: «این‌گونه کاظمی با یک مدال سیاسی بر سینه به خانه بر می‌گردد تا جناح‌های ضدامریکایی را راضی نگه دارد و حضور نظامی امریکا در عراق هم استمرار پیدا می‌کند.» یک مقام امریکایی به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «تا پایان سال 2021 هیچ نیروی رزمی امریکایی در خاک عراق باقی نخواهد ماند، ما برخی تغییرات را انجام می‌دهیم تا این تعهد عملی شود.» نیویورک تایمز سفر کاظمی به واشنگتن را یک «نمایش دیپلماتیک» برای کاظمی عنوان می‌کند تا بتواند بر لبه باریک خواسته‌ها و مطالبات دو متحد اصلی‌اش یعنی ایران و امریکا حرکت کند.
انتقاد از توافق نمایشی
«قیس الخزعلی»، دبیرکل جنبش «عصائب اهل‌الحق» عراق گفت: اظهارات وزیر خارجه عراق مبنی بر اینکه نیروهای عراقی همچنان به کمک نیروهای امریکایی نیاز دارند، بسیار تاسف‌بار است. وی افزود: این اظهارات از سوی ما و هر فرد عراقی که به نهادهای نظامی امنیتی خود افتخار می‌کند مردود است و نشانگر حقیقت توانمندی‌های نیروهای ارتش، پلیس فدرال، حشدالشعبی، مبارزه با تروریسم و تجارب آنها پس از کسب پیروزی مقابل داعش نیست. از سوی دیگر، «نصر الشمری» معاون دبیرکل جنبش مقاومت اسلامی نجباء در این زمینه تصریح کرد: اظهارات وزیر خارجه عراق باعث تاسف است. این سخنان در راستای خواست امریکایی‌ها مطرح شده که به هر بهانه‌ای به دنبال طولانی کردن حضور خود در عراق و ادامه نقض حاکمیت و غارت ثروت‌ها و تهدید امنیت آن هستند. الشمری همچنین ضمن مخالفت با اظهارات فواد حسین تاکید کرد: این‌گونه سخنان توهین به نیروهای امنیتی عراقی و توانمندی‌های آنها تلقی می‌شود. عراقی‌ها با توجه به توانمندی‌های نظامی که دارند، می‌توانند از کشور خود در مقابل هرگونه چالش داخلی و خارجی محافظت کنند. به گزارش خبرگزاری مهر، «قاسم الکریطی» از فرماندهان حشد الشعبی در سخنانی تاکید کرد که امریکایی‌ها برای خارج ساختن نیروهای نظامی‌شان از خاک عراق جدیت لازم را ندارند. بر اساس این گزارش، این فرمانده حشد الشعبی در ادامه اظهارات خود افزود: امریکایی‌ها هم‌اکنون در عراق حضور دارند و ادعاها درباره کاهش تعداد نیروهای امریکایی یک دروغ بزرگ محسوب می‌شود. وی ادامه داد: دوربین‌های حرارتی واقع در استان صلاح‌الدین نحوه هلی برن عناصر تکفیری داعش در داخل این استان توسط بالگردهای ایالات متحده امریکا را ثبت و ضبط کرده‌اند. الکریطی افزود: ما نیازی به حضور نیروهای خارجی در کشورمان نداریم و قادر به حمایت از خود هستیم.
کاظمی به زودی به تهران خواهد آمد
درست یک سال پیش بود که مصطفی کاظمی، در سفری رسمی به تهران آمد تا با حسن روحانی، رییس‌جمهور اسلامی ایران و مقام معظم رهبری دیدار و گفت‌وگو کند. او گفته است که حالا باز هم قصد سفر به تهران دارد، هر چند این‌بار نه برای دیدار با روحانی بلکه برای دیدار با رییس دولت سیزدهم که به زودی کار خود را آغاز خواهد کرد. هفته گذشته مصطفی کاظمی در گفت‌وگو با شبکه ی العربیه گفته‌بود که در سفر سید ابراهیم رییسی، رییس وقت قوه قضاییه به بغداد دیدار مفیدی با او داشته است و قصد دارد این آشنایی را توسعه دهد. از آنجا که تا کمتر از یک ماه دیگر دولت جدید در تهران مستقر خواهد شد و کمتر از سه ماه به برگزاری انتخابات در عراق باقی مانده است، پیش‌بینی می‌شود که مصطفی کاظمی شهریور ماه سال جاری به تهران سفر کند.