بزرگنمايي:
راه ترقی -
این سناریو را در نظر بگیرید: هر روز صبح گروهی از دانشجویان فیزیک پلاسما در مرکزی تحقیقاتی در جایی دورافتاده از خواب بیدار می‌شوند تا با انجام یک سری آزمایش‌ها بتوانند بالاخره کنترل دنیا را به دست بگیرند. بسته به برنامه کاری غیرقابل پیش‌بینی دانشمندان نظامی، این گروه تکنسین یا باید امواج رادیویی را به بالای جو بفرستند تا سپر موشکی ایجاد کنند، یا ماهواره‌های دشمن را منهدم کنند، یا گهگاهی زمین لرزه به راه بیندازند یا کنترل ذهن میلیون‌ها انسان را به سبک تمپلارهای بازی اسسینز کرید به دست بگیرند. اسم این مرکز تحقیقاتی هارپ (HAARP) است که در منطقه کوهستانی گاکونا در 402 کیلومتری جنوب فربنکس در ایالات آلاسکا واقع شده است و در مرکز انواع و اقسام حوادث و نظریه‌های توطئه قرار دارد؛ از زمین لرزه هائیتی گرفته تا انهدام شاتل فضایی کلمبیا تا سلاحی برای جا‌به‌جا کردن قطب‌های مغناطیسی زمین. اما این سناریو تا چه اندازه بر مبنای واقعیت نوشته است؟ برای آشنایی با پروژه هارپ و تمام زوایای مرموز و تاریک آن با این مقاله همراه باشید. عناوینی که در این مقاله خواهید خواند: هارپ چیست تاریخچه هارپ هارپ در کجا قرار دارد اهداف پروژه هارپ هارپ چطور کار می‌کند کاربردهای هارپ چرا هارپ مشهور شد؟ نظریه‌های توطئه هارپ آیا هارپ سلاح نظامی مخفی است؟ هارپ؛ خطرناک یا امن؟ هارپ چیست؟
تلسکوپ فضایی هابل؛ دریچه‌ای به اعماق پررمزوراز کیهان
بودجه هارپ ابتدا توسط نیروی دریایی و هوایی آمریکا و دارپا (آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی آمریکا) با هدف بهبود سیگنال‌های مسیریابی و ارتباطی تأمین می‌شد؛ اما از همان اولین آزمایش‌های این تأسیسات در سال 1999 بسیاری به این باور رسیدند که هدف هارپ چیزی بیشتر از انجام تحقیقات علمی است. در واقع این پروژه از دهه 1990 تا به حال دستمایه نظریه‌های توطئه متعددی در گوشه و کنار دنیا شده و حتی لقب «موبی دیک نظریه‌های توطئه» را گرفته است؛ اما واقعیت این است که هارپ برنامه تحقیقاتی قانونی است که با اینکه قدرتمندترین ابزار ساخته شده برای مطالعه یونوسفر است، نتوانست آنطور که باید به آنچه نیروی نظامی آمریکا ابتدا در پی آن بود، یعنی بهبود برد سیگنال‌های رادیویی دست پیدا کند و در نهایت بودجه نظامی خود را از دست داد و مسئولیت اداره آن به دانشگاه آلاسکا در فربنکس سپرده شد. اگر فکر می‌کنید ایده فرستادن امواج رادیویی به بالاترین لایه اتمسفر ترسناک است، خوب است یادآوری کنیم که رادارهای آب‌وهوایی هم هر روز پالس‌هایی از انرژی مایکروویو را به جو می‌فرستند تا بفهمند آیا فردا هوا بارانی است یا خیر. در حال حاضر برای مطالعه یونوسفر هیچ ابزاری قدرتمندتر از فرستنده هارپ نیست. این مرکز تحقیقاتی در طول سال‌ها میزبان پروژه‌های تحقیقاتی بسیاری از جمله خلق اولین شفق قطبی دست‌ساز بشر بوده است. با این حال شهرت هارپ نه به خاطر پروژه‌های تحقیقاتی که به خاطر نظریه‌های توطئه‌ای است که از همان شروع کار، پیرامون این مرکز شکل گرفت. تاریخچه هارپ
ایستگاه تحقیقاتی هارپ در شهر تقریبا خالی از سکنه گاکونا در ایالات آلاسکا واقع شده است. نیروی دریایی آمریکا به دلایل زیر گاکونا را برای احداث هارپ انتخاب کرد: 1) قرار داشتن در ناحیه شفق قطبی، 2) نزدیکی به بزرگراه اصلی و دسترسی راحت به آن، 3) دور بودن از مناطق پرجمعیت، آلودگی صوتی و نوری، 4) قرار داشتن در زمینی نسبتا مسطح، 5) هزینه‌های معقولانه ساخت و ساز و 6) تأثیرات زیست محیطی حداقلی. اهداف پروژه هارپ
">
">
">
">
نگاهی به داخل ایستگاه تحقیقاتی هارپ روی زمین، دانشمندان به کمک مجموعه‌ای از ابزارهای تحقیقاتی ژئوفیزیکی از جمله گیرنده‌های فرکانس پایین، مغناطیس‌سنج‌ها، رادار تشخیص‌دهنده فرکانس فوق‌العاده بالا (UHF)، طیف‌سنج‌های نوری و فروسرخ و همچنین دوربین‌ها تلاش می‌کنند تأثیری را که این سیگنال‌ها در یونوسفر گذاشته‌اند، مطالعه کنند. «آنتن‌های مجازی» می‌توانند به اعماق اقیانوس‌ها نفوذ کنند و ارتباطات با زیردریایی‌ها را بهبود ببخشند. در شب نبود نور خورشید باعث می‌شود پایین‌ترین لایه یونوسفر به‌طور موقت از بین برود. نبود این لایه به هارپ امکان می‌دهد آزمایش‌هایی را به منظور کشف روش‌های بهتری برای استفاده از فرایندی به نام «انتشار امواج آسمانی» انجام دهد. ایده هارپ ساده است، اما در عین حال یکی از معدود ابزارهایی است که دانشمندان برای مطالعه یونوسفر در اختیار دارند؛ زیرا ارتفاع این منطقه از جو برای دسترسی بالون بسیار زیاد و برای دسترسی ماهواره‌ها بسیار کم است. کاربردهای هارپ
یکی از کاربردهایی که دانشمندان دولتی هارپ به‌طور ویژه به آن علاقه داشتند، تبدیل لایه زیرین یونوسفر به ابزاری برای انتقال سیگنال‌های رادیویی به دور انحنای زمین بود. امواج رادیویی در مسیری مستقیم حرکت می‌کنند، اما زمین مسطح نیست، به همین خاطر ارسال سیگنال‌های رادیویی به آن سوی دنیا کار دشواری است. دانشمندان برای حل این مشکل سیگنالی با فرکانس بین 2٫8 تا 10 مگاهرتز را به یونوسفر می‌فرستند و بعد دامنه این سیگنال را تغییر می‌دهند تا هارپ پدیده جریان‌های شفق موسوم به «آنتن‌های مجازی» را شبیه‌سازی کرده و باعث شود یونوسفر در جواب، سیگنالی با فرکانس بسیار پایین به زمین ارسال کند. این پدیده در بهبود ارتباطات با زیردریایی‌ها کاربرد دارد. از آنجایی که آب شور و رسانای دریا امواج رادیویی با فرکانس بالا را جذب می‌کند، زیردریایی‌ها در حال حاضر برای دریافت سیگنال‌های رادیویی از اتصالات سیمی استفاده می‌کنند که تا محدوده مشخصی از اعماق اقیانوس می‌رسد. اما سیگنال‌هایی با فرکانس پایین مانند آن‌هایی که هارپ در یونوسفر تولید می‌کند، به زیردریایی‌ها امکان می‌دهند تا رها از محدودیت‌های اتصالات سیمی، به اعماق بسیار پایین‌تری در اقیانوس‌ها وارد شوند. به گفته پال کوسِی، مدیر سابق برنامه هارپ در آزمایشگاه تحقیقات نیروی هوایی، «این یک سیگنال واقعی است که از فضا می‌آید انگار که آن بالا آنتی وجود دارد، درحالی‌که هیچ سیمی آنجا نیست.» این پروژه زمانی که آمریکا و شوروی درگیر جنگ سرد با یکدیگر بودند، ارزش تحقیقاتی زیادی برای آمریکا داشت، چون کمک می‌کرد زیردریایی‌های آمریکایی بدون اختلال در ارتباطات در اعماق بیشتری در اقیانوس فرو بروند. اما بعد از سر آمدن این دوره و شکست نسبی پروژه، ادامه آن برای آمریکا دیگر توجیه اقتصادی نداشت و به همین خاطر آن را رها کرد. یکی دیگر از کاربردهای هارپ انجام آزمایش‌هایی برای شبیه‌سازی پدیده شفق قطبی است؛ همان پرده‌های نورانی، رنگین و متحرکی که به‌طور طبیعی از ریزش الکترون‌ها و سایر ذرات باردار از مگنتوسفر به لایه بالایی جو در آسمان فراز دو قطب زمین ظاهر می‌شوند. در ارتفاع حدود 250 کیلومتری از سطح زمین، ذرات باردار با مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن برخورد می‌کنند و باعث تابش نور از آن‌ها می‌شوند؛ درست شبیه اتفاقی که در داخل لامپ فلورسنت می‌افتد. امواج رادیویی فرکانس بالای هارپ می‌توانند الکترون‌های موجود در جو را تحریک کرده، انرژی حاصل از برخورد آن‌ها را افزایش داده و باعث ایجاد درخششی از نور شوند. این تکنیک قبلاً با توان تقریباً 1 مگاوات توانسته بود نقطه‌های نورانی در آسمان ظاهر کند، اما بعد از اینکه توان این مرکز به 3٫6 مگاوات رسید، یعنی چیزی حدود سه برابر بیشتر از یک فرستنده رادیویی معمولی، دانشمندان توانستند شفق قطبی مصنوعی تمام عیاری ایجاد کنند که با چشم غیرمسلح هم قابل مشاهده بود. تولید شفق مصنوعی به دانشمندان درس‌های غیرمنتظره‌ای درباره نحوه یونیزه شدن گازها در یونوسفر، فرایندی که زمین را در برابر تابش مضر پرتوهای فرابنفش خورشید محفاظت می‌کند، آموخته است. تا مدتی که تأسیسات هارپ در اختیار بخش نظامی آمریکا بود، پروژه‌های انجام شده در آن مقاصد نظامی داشتند. اما از سال 2015 تاکنون مسئولیت این مرکز بر عهده دانشگاه آلاسکا در فربنکس است و محققان می‌توانند ابزارهای آن را برای انجام آزمایش‌های مرتبط با یونوسفر به کار بگیرند. هر آزمایش حدود 5 هزار دلار هزینه دارد و در هر ساعت نزدیک 2٬300 لیتر سوخت مصرف می‌کند. در کل، بسیاری از آزمایش‌های انجام شده در هارپ به قول پال کوسِی «تقلید فرایندهای طبیعی در محیطی کنترل شده است.» چرا هارپ مشهور شد؟
چندان عجیب نیست اگر بگوییم شهرت نظریه‌های توطئه هارپ از خود این برنامه بیشتر است. به قول دیوید نایدیچ، دانشمند کامپیوتر، هارپ به این دلیل توجه نظریه‌پردازان توطئه را به خود جلب کرده که «اهداف آن برای افرادی که دانش علمی کافی ندارند، بسیار مرموز به نظر می‌رسد.» برای نیک بگیچ، هارپ به قدری خطرناک است که می‌تواند به ابزاری برای کنترل ذهن انسان‌ها تبدیل شود. به گفته او، امواج رادیویی هارپ می‌توانند در فرکانس‌هایی شبیه فرکانس امواج مغزی انسان تولید شوند و این موضوع توانایی هارپ به کنترل افکار انسان‌ها را محتمل می‌کند. بگیچ همچنین با استناد به ادعاهای ایستلوند که گفته بود هارپ با پتنت‌های مربوط به تغییر آب‌وهوای او ساخته شده، معتقد است این پروژه ابزاری مخفی برای ایجاد مصنوعی زلزله، سیل، توفان و دیگر پدیده‌های طبیعی است. منتقدان افراطی‌تر از بگیچ، نظیر جری اسمیت، نویسنده کتاب «هارپ: ابرسلاح توطئه» معتقد هستند به این دلیل در اتمام پروژه هارپ تعجیل شد تا به کمک آن از ورود توفان‌ها به زمین که توفان کاترینا نیز شامل آن‌ها بود، جلوگیری کنند. برخی دیگر نیز می‌گویند هارپ مسئول انهدام شاتل فضایی کلمبیا در سال 2003 بود. در سال 2006 نیز دو مرد اهل ایالت جورجیا با هدف «آزاد کردن روح‌های به دام افتاده» در تأسیسات هارپ به فکر انهدام این مرکز افتادند. اگر از دانشمندان هارپ درباره این ادعاها سؤال کنید یا خواهند خندید یا عصبانی خواهند شد. در ادامه به فهرستی از مشهورترین نظریه‌های توطئه در مورد هارپ و پاسخ دانشمندان در رد آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
فیزیکدان آمریکایی برنارد ایستلود مدعی بود هارپ با پتنت‌های او ساخته شده که شامل تکنولوژی از کار انداختن ماهواره‌ها و موشک‌ها می‌شده است. این در حالی است که نیروی هوایی و دریایی آمریکا و دارپا چنین ادعایی را رد کرده‌اند. انهدام موشک‌ها و ماهواره‌ها به کمک هارپ نیازمند تزریق ذرات به کمربند تشعشعی ون آلن است که چنین چیزی غیرممکن است.
این نظریه هم از ادعای ایستلوند سرچشمه گرفته است. او معتقد بود هارپ قادر است الکترون‌ها را به بالا و درون جو هدایت کرده و باعث شود ذرات زیرین حرکت کنند و در نتیجه آب‌وهوای زمین تغییر کند. در رد این ادعا، عمران اینان، استاد مهندسی برق در دانشگاه استنفورد که گروه تحقیقاتیش با هارپ همکاری داشته، می‌گوید بشر در حال حاضر توانایی رقابت با قدرت طبیعت را ندارد. قدرت هارپ اگرچه زیاد است، اما اصلا با قدرت صاعقه که در هر ثانیه 50 تا 100 بار اتفاق می‌افتد، قابل مقایسه نیست.
عده‌ای معتقدند چون امواج تولید شده توسط هارپ شبیه امواج مغز است، می‌تواند برای کنترل افکار انسان‌ها به کار برود. در رد این ادعا گفته شده امواج هارپ حتی برای اندازه‌گیری هم به اندازه کافی قوی نیستند، چه برسد برای کنترل ذهن افراد. به گفته کریس فالن ، سرپرست سابق تیم محققان هارپ، تمرکز دانشمندان هارپ بر فضایی در ارتفاع 97 کیلومتری از ما است و در این ناحیه امواج رادیویی هارپ 100 برابر ضعیف‌تر از امواج گوشی‌های همراه است.
برخی معتقدند هارپ در تولید پسدمه که از نظر آن‌ها سلاحی برای کنترل ذهن و دستکاری در آب‌و‌هوا است، نقش دارد. این نظریه باید از دو جهت راستی‌آزمایی شود. اول اینکه پسدمه برخلاف تصور این افراد، سلاح شیمیایی نیست بلکه بخار آب موجود در گاز خروجی موتور هواپیما است که در اثر قرارگیری در جو سرد میعان شده و کریستال‌های کوچک یخی ایجاد می‌کند. دوم اینکه طبق گفته دانشگاه آلاسکا ، هارپ هیچ نقشی در تولید پسدمه ندارد. هارپ توانایی تولید آب یا انتشار گاز در جو را ندارد و با مولکول‌های آب موجود در ابرها هیچ تعاملی برقرار نمی‌کند.
عده‌ای معتقدند در سال 2003 هارپ قصد داشت موشکی شلیک شده از سمت کره شمالی را منهدم کند که به اشتباه منجر به انهدام شاتل فضایی کلمبیا شد که در آن لحظه در حال ورود به جو بوده است. مقصر فاجعه مرگبار شاتل فضایی کلمبیا نقص فنی و جداشدن فوم از مخزن سوخت خارجی اعلام شده است. در ضمن هارپ قدرت انهدام موشک را ندارد.
به اعتقاد عده‌ای، سال‌ها پیش از بازگشایی رسمی هارپ، این مرکز با همکاری نروژ در حال کار روی پروژه‌ای بود تا در یکپارچگی فضا-زمان اختلال ایجاد کند. این آزمایش‌ها به‌طور تصادفی باعث انهدام پرواز TWA 800 در سال 1996 و کشته شدن تمامی 230 سرنشین آن شد. در مورد دلایل انفجار و سقوط این هواپیما نظریه‌های زیادی وجود دارد که هدف قرار گرفتن اشتباهی آن توسط رزم‌ناوهای نیروی دریایی آمریکا حین مانور نظامی محتمل‌تر است. در ضمن، علم مربوط به ایجاد اختلال در فضا-زمان آنقدر مبتدی است که در حال حاضر اصلا نمی‌توان در مورد آن بحث کرد.
یک پدیده طبیعی را نام ببرید و احتمالا کسی پیدا خواهد شد که معتقد است عامل ایجاد آن هارپ بوده است. نظریه‌پردازان توطئه معتقدند مقصر زلزله و سونامی 2011 ژاپن، گردباد مور اوکلاهاما در سال 2013 و رانش زمین در فیلیپین در سال 2006، هارپ بوده است. حتی هوگو چاوز، رئیس جمهور سابق ونزوئلا، مدعی شد هارپ یا برنامه‌ای شبیه به آن عامل زلزله هائیتی بود که 300 هزار کشته بر جای گذاشت. البته برای این بلایای طبیعی دلایل طبیعی نیز وجود دارد. مثلا عامل زلزله مرگبار هائیتی لغزش گسلی در امتداد مرز صفحات تکتونیک کارائیب و آمریکای شمالی شناخته شد. در کل، اثرات گرمایشی هارپ در یونوسفر به‌شدت ناچیز است و بنابراین نمی‌تواند در ایجاد پدیده‌های طبیعی مانند طوفان تأثیرگذار باشد. این پدیده‌ها در ارتفاع بسیار پایین‌تری از یونوسفر رخ می‌دهند و مقادیر بیشتری انرژی تولید می‌کنند. آیا هارپ سلاح نظامی مخفی است؟
