راه ترقی - ایرنا / نقش و جایگاه کتاب و کتابخوانی و اهمیت آن در پیشرفت و تعالی جامعه بشری در طول تاریخ روشن است، اما با توجه به مشکلات مربوط به این حوزه از جمله گرانی کاغذ و هزینه های چاپ، ضعف محتوا و افت کیفیت آثار، کوچک شدن سبد خانوارها، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در کنار نبود سیاست‌گذاری های منسجم و مشخص در این زمینه کتاب و کتابخوانی کمرنگ شده است.
کاهش سرانه مطالعه کتاب درجامعه از دغدغه های مهمی است که همواره مسئولان کشور به ویژه فرهنگی بر آن تاکید کرده اند. در این زمینه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها در دیدارهای خود با اهالی فرهنگ، قلم، نشر و کتاب ، همواره بر افزایش سرانه مطالعه و اهمیت کتاب و کتابخوانی تاکید فرموده اند.
طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار
طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار یکی از طرح‌های آماری جدید مرکز آمار ایران است که با هدف تهیه آمار و اطلاعات مربوط به فعالیت‌های فرهنگی و رفتارهای خانوارهای کشور و استفاده از نتایج آن در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی کشور از سال ١٣٩٦ در سطح کشور، در نقاط شهری و روستایی برای افراد ١٥ ساله و بیشتر و با مراجعه به بیش از 62 هزار خانوار شهری و روستایی اجرا شد. برخی از مهم‌ترین یافته‌های حاصل از این طرح،‌ وضعیت مصرف فرهنگی جامعه ایران را نشان می‌دهد.
خلاصه گزارش واصله از سوی رئیس مرکز آمار ایران در خصوص طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار نشان می دهد این آمارگیری در سال 1399 برای افراد 15 ساله و بیشتر به گونه ای طراحی شده که نتایج به تفکیک تمام استان ها قابل ارائه باشد.
در این آمارگیری به 43 هزار و 700 خانوار شهری و 18 هزار و860 خانوار روستایی و در کل به 62 هزار و 560 خانوار مراجعه شده و اطلاعات مرتبط با حوزه کتاب و نشریات، شبکه های اجتماعی، فعالیت های ورزشی، تغذیه، سرمایه اجتماعی و...افراد 15 ساله و بیشتر شده اخذ شده است.
بر اساس یافته‌های این طرح، استان های یزد با 15 ساعت و 16 دقیقه، قم با 15 ساعت و 12 دقیقه، قزوین با 12 ساعت و 58 دقیقه در ماه بیشترین و استان‌های کرمانشاه با سه ساعت و 40 دقیقه، کهگیلویه و بویراحمد با سه ساعت و بوشهر با 2 ساعت و 40 دقیقه در ماه کمترین سرانه مطالعه را در سال 99 داشته اند.

مهمترین یافته‌های طرح در زمینه مطالعه
در سال 1399 سرانه مطالعه افراد 15 ساله و بیشتر باسواد در ماه به طور متوسط 8 ساعت و 18 دقیقه برآورده شد که به عبارت دیگر 16 دقیقه و 36 ثانیه در روز بوده است. از این مقدار 6 ساعت و 32 دقیقه سرانه مطالعه کتاب غیردرسی، یک ساعت و 23 دقیقه سرانه مطالعه روزنامه و 23 دقیقه سرانه مطالعه نشریات بوده است.
به طور کلی 62.9 درصد افراد 15 ساله و بیشتر در سال 1399 یک نوع مطالعه اعم از کتاب غیردرسی، روزنامه یا نشریه داشته اند. 54.5 درصد از افراد با سواد 15 ساله و بیشتر دریک سال قبل از آمارگیری، مطالعه کتاب غیر درسی اعم از چاپی یا الکترونیکی داشته اند.
22.4 درصد از افراد با سواد 15 ساله و بیشتر، در ماه قبل از آمارگیری، روزنامه اعم از چاپی یا الکترونیکی مطالعه کرده اند. 8.9 درصد از افراد باسواد 15 ساله و بیشتر، در ماه قبل از آمارگیری نشریه (چاپی و الکترونیکی) مطالعه کرده اند. از 6 ساعت و 32 دقیقه سرانه مطالعه کتاب غیر درسی درماه، 2 ساعت و 32 دقیقه سرانه مطالعه قرآن و ادعیه و 4 ساعت سرانه مطالعه سایر کتب درسی غیر درسی بوده است.
از افراد 15 ساله و بیشتر که در سال 1399 مطالعه کتاب غیر درسی داشته اند، 33.2 درصد حداقل یک عنوان کتاب، 52.7 درصد 2تا 4 عنوان کتاب،7.5 درصد 5تا 7 و 6.5 درصد بیش از هفت عنوان کتاب مطالعه کرده اند.
قرآن و ادعیه اولویت اول، رمان دوم
نتایج آمارگیری نشان می دهد اولویت مطالعه افراد به ترتیب قرآن و ادعیه با 33.2، رمان و داستان های کوتاه بزرگسالان با 16.3 درصد، روانشناسی و تربیتی با 8.8 درصد و موضوعات دینی (به جز ادعیه و قرآن) با 8.8 درصد بوده است.