بازتاب مضامین عاشورایی در آثار نگارگری معاصر ایران
فرهنگ و هنر
بزرگنمايي:
راه ترقی- چهارمین وبینار از سلسله نشستهای علمی زیباییشناسی قیام امام حسین(ع)
با عنوان «بازتاب مضامین عاشورایی در آثار نگارگری معاصر ایران» به همت
دانشکده هنر دانشگاه سوره، با ارائه و سخنرانی دکتر خشایار قاضیزاده رگزار
شد.
در ابتدای جلسه، خشایار قاضیزاده ضمن اشاره به
وقایع عاشورا و شرحی مختصر از آن گفت: یکی از راههای نقل واقعه عاشورا به
کار بردن هنر است. باید دید که در هنر چگونه بر عاشورا تأکید میشود.
اساساً عاشورا عرصه هنرمندی حضرت حق بوده و هر کدام از این شخصیتها به
صورت نمادین قرار داده شده است که از مجموعه صورتهای هنری میتوان
به اشعار اشاره کرد و در این میان ترجیعبندهای مشهور محتشم کاشانی که محتوای عاشورایی دارند و اشعار عارفانه عمان سامانی در گنجینه الاسرار و آتشکده نیر تبریزی جایگاهی ویژه دارد.
قاضیزاده درباره نخستین نگارگری عاشورایی عنوان کرد: در دوره صفویه،
نخستین نگاره عاشورایی طراحی شده به شیوه مکتب تبریز است و نگارگری قدیم و
شمایل دو بعدی دارد.
وی افزود: پس از آن، با نقاشی قهوهخانهای در دوره قاجار با مضامین
عاشورایی مواجه هستیم. همچنین، نقاشی قهوهخانهای به دو گونه ترسیم
میشود؛ صحنههای متعددی در یک تصویر و یا به صورت قاببندی شده، وجود
دارد.
قاضیزاده، به نقاشی پشت شیشه در قالب کوچک و نقاشی روی کاشی اشاره
کرد و گفت: نوع دیگری از نقاشی، نقاشی دیواری بوده که بر روی گچ خشک طراحی
میشد و همینطور، چاپ سنگی در دوره معاصر نگارگری عاشورایی روایتگری
مستقیم از واقعه دارد.
وی در ادامه، به تفسیر و تبیین آثار هنری با مضمون عاشورایی پرداخت و
گفت: در این آثار شخصیت اصلی غالباً در مرکز تصویر بوده و حرکتی دوار در
تصویر مشاهده میشود.
قاضیزاده در خصوص مضامین عاشورایی خاطر نشان کرد: مضامین عاشورایی،
روایتگر مستقیم واقعه است و از آن واقعه برای بیان سایر مضامین الهام
گرفته میشود. لازم به ذکر است که در شیوه اجرایی آن، از سبکهای قدیم
نگارگری، از سبکهای جدید و گاهاً تلفیقی از این دو سبک استفاده میشود.
قاضیزاده در باب مضامین غیر مستقیم بیان کرد: مضامین غیرمستقیم در
نگارگری عاشورایی به خصوص در دوران دفاع مقدس اشتراکی از تصویر شهدا و
واقعه عاشوراست که در واقع عنصر مکمل تصویر است.
وی افزود: به مرور زمان ابعاد این آثار نگارگری بزرگتر شد و در دوره
معاصر، ابزار نیز متنوع شدند. به این صورت که علاوه بر آبرنگ و گواش از رنگ
اکریلیک استفاده شده است.
وی ضمن اشاره به شمایلنگاری تأکید کرد: در شمایلنگاری هدف لزوماً
ترسیم سیمای حقیقی افراد نیست و به جهت قرب و نزدیکی به شخصیت و بازتاب نفس
پاک وی، شمایلی از آن را طراحی میکنند.
قاضیزاده در انتهای جلسه نیز اضافه کرد: نقاشیهایی در حوزه عاشورا
فراگیر شدهاند که تفاوتهایی با نقاشی قهوهخانهای داشته و از آن فاصله
گرفته است که شخصیت موجود در تصویر هیچگاه پشت به مخاطب نمیکرد. این راهی
برای برونرفت از صورتگری شده است و دیگر هالهای از نور دیده نمیشود و
سعی میشود واقعگرایانهتر باشد.
این نشست روز پنجشنبه مورخ 25 شهریورماه 1400 به صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.
لینک کوتاه:
https://www.rahetaraghi.ir/Fa/News/302319/